Bursa fırınlarının ramazan geleneği: İftarlık Açma

Ramazanın ritmi toplumun hemen her kesiminde kendisini gösterir. Çocuklar üzerinde de ramazan ayının bir etkisi vardır. Çocukların da ramazan ruhunu yaşayabilmeleri için Anadolu kültüründe tekne orucu denilen bir kavram oluşmuştur. Sahurdan öğle ezanına kadar yalnızca çocukların tutabildiği bir oruç türüdür. 80 yıldan fazladır Bursa’da tekne orucu tutan çocuklar; öğle vakti geldiğinde temelde yenilebilir oyuncak olan iftarlık açmalarla önce oyun oynarlar, sonra oruçlarını açarlar.

Yenilebilir Oyuncak

1933 yılında fırıncı Şeref Seymen’in dedesi Yerkapı Fırını’na ortak olur. Yanında çalışan Rum asıllı hamur ustası açma hamurlarına çeşitli şekiller vererek pişirmeye başlar. Ramazan ayı geldiğinde; mahalleli oruçlu olduğundan fırının satışları düşer. Bu duruma karşılık; fırının ustası ramazan ayında çocuklar oruç tutmadığı için, açmalara çocukların ilgisini çekecek şekiller vermeye başlar. Ve fırının satışları artar. Tekne orucu tutan çocuklara öğle vakti bu açmalar mükafat olarak verilmeye başlanır ve zaman içerisinde diğer fırınlarda bu açmalardan pişirmeye başlar. Bu bir geleneğe dönüşür ve bugüne kadar ulaşır.
Kız çocukları için ibrik, erkek çocukları için tabanca, kama şeklinde hazırlanan bu açmalara 1990’lı yıllarda telefon, yelkenli gibi şekiller de verilmeye başlanmıştır.

Bundan 25-30 yıl öncesine kadar Bursa’daki hemen her fırında bu açmalar yapılırken, bugün yalnızca bu gelenek Yerkapı Fırını’nda devam etmektedir . Bu yıl da Tarihi Yerkapı Fırını’nda ramazan ayının her günü iftarlık açma-iftaryalık pişmeye devam ediyor. Meraklılarına duyurulur.
Israrla bu geleneği sürdüren ve unutulmasına müsaade etmeyen 3. Kuşak Şeref Seymen’e sonsuz şükranlarımızla..
Şeref Usta’dan tarifi alamadım, açma hamuru tarifi verip şekillerini kendi becerinize göre vermenizi dilerim.

AÇMA

Malzemeler;

3 su bardağı ılık süt
1 su bardağı sıvı yağ
2 adet yumurta
3 yemek kaşığı şeker
5 tatlı kaşığı tuz
1 paket kuru maya
8 su bardağı un

Yapılışı:

Öncelikle ılık süte şekeri ve mayayı ilave edip eriyip aktifleşmesini sağlayalım. Derin bir kaba bu karışımı ve un ve yumurtanın biri hariç diğer malzemeleri ekleyip karıştıralım. Üzerine yavaş yavaş un ilave edip güzelce yoğuralım. Biraz ele yapışan bir hamur elde ettikten sonra hamuru streç ile kapatıp üzerini örtelim mayalanması için yaklaşık 30-40 dk bekletelim.
Hamur mayalanınca mandalina büyüklüğünde parçalar koparıp elimizle çay tabağı genişliğinde açıp rulo şeklinde sarıp sağlı sollu kıvırıp açma şeklini ya da dilediğiniz şekli verin.
Daha sonra yağlı kağıt serili tepsimize yerleştirip üzerine yumurtanın sarısını sürün.15-20 dk da tepside mayalandırıp 200 derecelik fırında üzeri kızarana kadar pişirin. Afiyet olsun.