Zeytinyağı sağlığa da dünyaya da iyi gelir

Perugia Üniversitesi Tarım Fakültesi’inde İtalya, Yunanistan ve İsrail’in ortak olduğu, 3 yıllık çalışmanın sonuçlarının anlatıldığı bir konferans vardı.

Bilim insanları, Olive 4 Climate adlı proje için 3 yıl boyunca yerel yönetimler, dernekler, zeytinyağı üreticileriyle çalışarak zeytinyağı üretiminin sera etkisini azaltmakta nasıl etkin olabileceği konusunda 360 derecelik bir araştırma yapmış.

Araştırmadan, “iklim değişikliği sebeplerinden üçüncü sıradaki tarımın bir parçası olan zeytinyağı üretimi, doğru yapıldığında bu etkiyi tersine çevirebilecek bir güce sahip” sonucu çıkmış.

Yaklaşık 3 milyon Euro’ya mâl olan araştırmanın bütçesinin çoğu, Avrupa fonlarından geliyor.

İspanya, İtalya, Yunanistan ve İsrail mercek altına yatırılmış.

Dünyaya nefes aldıracak

Ekonomistinden tarım mühendisine, mimarından bilişimcisine bir bilim ordusu, farklı alanlarda 20 yılı bulan araştırmalarını harmanlayarak zeytin ağacının dünyaya iyi geldiğini görmüşler.

Güçlü gövdeli, odun kütlesi zengin, yaşlı zeytin ağaçları sera etkisini yumuşatma konusunda badem, portakal, şeftali gibi diğer meyve ağaçlarına nazaran daha etkili. Zeytinyağı üretimi ve zeytinin yıl içinde bakımında salınan karbondioksitin çıkarıldığı bir denklemde, düzgün üretilmiş bir zeytinyağı sera etkisinin yumuşatılmasında pozitif durumda.

Sulama, budama, toprak yönetimi

İtalyanlar “kuyruğunu ısıran köpek” derler kısırdöngüyü anlatmak için.

Dünya ısınıp kuraklaştıkça, sulama teknikleri kuraklığı artıracak bir faktör haline geliyor.

Zeytin ağacı, zor şartlara, susuzluğa çok iyi katlanabiliyor.

Günümüz koşullarında her sene belli bir standardı sağlamayı hedefleyen üreticilerin zeytinliklerinde toprak altında damla ile sulama sistemleri var. Ancak acil durum olmadığı sürece zeytin için sulama söz konusu olmuyor.

Çevre açısında zeytinin bu ketumluğu büyük avantaj.

Proje, özellikle İspanya’da kullanılan süper yoğun zeytinlik sisteminin faturasının sera etkisi bilançosunda çok yüksek olduğunu gösteriyor.

Cılız ağaçların saksı çiçeği gibi yetiştirildiği, belli bir yaşa geldikten sonra maliyeti yükselen ağaçların sil baştan edildiği, her aşamada makineleşmiş zeytincilik, ciddi bir karbon salınımına neden oluyor.

Geleneksel tarıma yoğunlaşmış İtalya ve Yunanistan zeytinciliğinin çevre bilançosu ise İspanya’dan çok daha iyi durumda.

Olive 4 Climate, özellikle organik tarımı savunmak için yola çıkmamış olsa da iki kere iki dört ediyor.

Taş yerinde ağır

Proje kapsamında farklı cins zeytinlerin toprağa ve havaya olan katkısı da araştırılmış.
İtalya-Sicilya’da ekilmiş İspanya’ya özgü Arbequina cins zeytinler çevreye külfet olurken, o toprağa alışık yerel zeytinlerin çevre bilançosu hep artı hanede.
Arbequina İspanya’ya özgü yoğun tarıma elverişli bir cins olduğu için Türkiye’de de tercih edilen yabancı menşeili ağaçlardan. Arbequina dikerken iki kez düşünmek gerekiyor aslında.

Doğru tarımla karbon kredisi

Olive 4 Climate “küçük güzeldir” diyor. Butik üreticiler, şirket için maliyeti yüksek ama dünyaya maliyeti düşük üretim yapıyor. Hesaplamalarda dağıtım ağının karbondioksit salınımı hesaba katılmamış.

Zincirlere ulaşmayan, kendi yakın çevresinde ya da organize alışveriş grupları yoluyla dağıtımda gaz salınımını azamiye indirerek satış yapan üreticiler model olarak alınmış. Başka türlüsünü zaten hesaplamaya gerek yok, astarı kesinlikle yüzünden pahalıya geliyor.

Kyoto Protokolü’nü imzalamış ülkelerin gaz salınımını dengede tutma yükümlülüğü var.

Kyoto Protokülü’ne tabi ülkelerde şirketler her sene gaz salınımı bilançosu yapmak zorunda.

2005’ten bu yana bu bilançoyu artı hanede tutamayan şirketlerin, artıya geçmiş şirketlerden karbon kredisi almalarını sağlayan bir sistem var. Karbon hesabını tutturamayan sanayici dersini iyi çalışmış komşusundan karbon kredisi alarak günahlarını affettiriyor.

Olive 4 Climate ekibi, üreticilerin bu konuda teşvik edilmesi ve ürünlerinde karbon ayak izlerinin eksi durumda olduğunun, yani sera gazı salmadığını gösteren tescilli etiketlerin AB içinde kullanılması için çalışmalar yapıyor.