Zayıf insanlar zayıf kalmayı nasıl beceriyor

Bunu “vücut yapısı bir kader” veya “zayıf olmak şans” olarak algıladığınızda, işin ucunu bırakmak daha kolay geliyor.

Danışan: Yılbaşında yeni yıl için bir hedef listesi yaptım. Listenin başında da “zayıflayacağım” var. Neredeyse bir ay geçti, maalesef ne 1 gram kilo verebildim ne de spora başladım. Neden bazı insanlar daha zayıf, daha fit ve nasıl böyle kalmayı beceriyorlar bilmiyorum. Bence onlar dünyanın en şanslı insanları.
- Dr. Başak: Birçok kişi, zayıf insanların “doğuştan şanslı” olduklarını sanıyor. Oysa öyle değil. Amerikalı psikolog Dr. Judith Beck, “Beck Diyet Çözümü” adlı kitabında, zayıf insanların düşünce şekillerinin kilolu insanlardan farklı olduğunu, düşüncelerimiz, yeme alışkanlıklarımız ve kilomuz arasında önemli bir ilişki olduğunu ve anlatıyor. Zayıf insanların özelliklerini şöyle sıralıyor:
-Çoğu zayıf insan, yemek seçimlerinde dikkatli davranır; önlerine her geleni yemezler.
-Gerçek açlığı, “şiddetli yeme isteği”nden ayırırlar. Yeme isteği, iştah kabartan bir yemek karşısında ortaya çıkabilir ama aç değillerse genellikle yemezler.
-Aç kalmaya daha fazla toleransları vardır.
-Tabaklarındakini bitirmek gibi bir mecburiyet hissetmezler.
-Mutsuz olduklarında kendilerini yemeğe vermezler.
-Başkalarının, istediklerini yiyor olmasının ve kendini kısıtlamanın “haksızlık” olduğunu düşünmezler.
-Ne yediklerinin, ne kadar yediklerinin farkındadırlar; kendilerini kandırmazlar.
-Kilo verdikten sonra yeme alışkanlıklarını değiştirmezler.
Danışan: Siz anlatırken iki zayıf arkadaşım gözümün önüne geldi. Ne zaman yemeğe çıksak bu ikisi en az yer, tatlının ucundan bir lokma alır bırakırlar. Ayrıca spor yaparlar. Demek ki çaba gösterdikleri için incecikler.
- Dr. Başak: Çoğu kişi zayıf ve fit insanların aslında ciddi bir çaba içinde olduğunun farkında değil. Bunu “zayıf olmak şans” olarak algıladığınızda, “benim şansım yok” diyerek işin ucunu bırakmak daha kolay geliyor.
Danışan: Ben de içten içe bunun kaderim olduğuna inanmaya başladım...
- Dr. Başak: Dr. Beck’e göre, yıllarca kilo problemi yaşayanların başarısızlığının ardında aslında çok daha farklı bir neden var: Kilo vermek isteyen kişiler diyet yaparken karşısına çıkan zorluklarla nasıl baş edeceğini bilmiyor.
Danışan: Ne gibi zorluklar?
- Dr. Başak: Herkesin kendine göre zorlandığı bir konu var. Sizinki hangisi olabilir?
-Bütün gün aç kalıyorum, akşam dayanamayıp diyeti bozuyorum
-Sevdiğim yemeklere hayır diyemiyorum
-Açlıkla baş edemiyorum
-Stres, kızgınlık, mutsuzluk anlarında yiyerek rahatlıyorum
-İradem zayıf
-Spor yapmaya vaktim yok
-İşte çok yoruluyorum; spor yapmaya enerjim yok
-Metabolizmam çok yavaş, su içsem yarıyor
Danışan: Hepsi geçerli...
- Dr. Başak: Bu zorluklarla baş etmeyi öğrenmediğiniz sürece diyetiniz başarılı olamayacak. Önce bu zorlukların üstesinden gelmeyi öğrenmeniz gerekli.

DİYETİ SABOTE EDEN DÜŞÜNCELER

Danışan: Bu nasıl olacak?
- Dr. Başak: Düşünce şeklinizi değiştirerek! Dr. Beck, başarılı bir diyet için düşüncelerin değişmesi gerektiğini söylüyor. Bir örnek vereyim. Şu anda “Diyet yapmalısınız” dediğimde aklınızdan hangi düşünceler geçiyor?
Danışan: “Bu kadar stresim varken canım diyetle uğraşmak istemiyor, diyet fikri bile beni strese sokuyor, başarısızlık aklıma geliyor. Karnım da acıktı, çıkar çıkmaz bir şeyler yersem kendimi çok daha mutlu hissedeceğim.”
- Dr. Başak: Peki onun yerine şöyle düşünseydiniz ne hissederdiniz: “Açım ama zayıflamak da istiyorum. Diyeti şimdi ertelersem ve yememem gereken şeyleri yersem kilo alacağım ve bu beni daha fazla strese sokacak.”
Danışan: O da doğru ama zor!
- Dr. Başak: Diyeti engelleyen düşüncelere Dr. Beck “sabotaj düşünceler” adını veriyor. Sabotaj düşüncelerin farkına varmanız gerekiyor. Şimdi bir tane daha bulmaya çalışalım. Diyelim diyetin üçüncü günündesiniz ve önünüze sevdiğiniz ama yememeniz gereken bir yiyecek kondu. Aklınızdan geçen düşünce ne olabilir?
Danışan: “Azıcık yersem bir şey olmaz.”
- Dr. Başak: Evet bu da tam bir sabotaj düşünce!

“ZİHİN KASI”NI GELİŞTİRMELİ

- Dr. Başak: Peki bu sabotaj düşünce yerine, “Azıcık yersem biraz daha yemek isteyebilirim ve diyetimi bozarım, oysa zayıf olmak çok daha fazla istediğim bir şey” diye düşünseniz?
Danışan: O zaman kendime engel olabilirim sanırım. Ama bu şekilde düşünmeyi hatırlamak ve güçlü olmak lazım.
- Dr. Başak: Bu gücü kazanabilmek için zihninizi eğitebilirsiniz. Beden kaslarımızı, örneğin karnımızı güçlendirmek için mekik çekerken nasıl tekrar tekrar aynı hareketi yapıyorsak, beynimizdeki bir düşüncenin güçlenmesi için de aynı düşünceyi defalarca tekrarlamamız gerekiyor. Beck buna “zihin kası” diyor ve zayıflamak istiyorsak, zihin kasımızı diyetimizi bozan sabotaj düşüncelere karşı geliştirmemiz gerektiğini söylüyor. Sabotaj düşüncelerle baş edebilmek için, neden kilo vermek istediğinizi kendinize hatırlatmanın çok etkili bir yöntem olduğunu söylüyor. Bunun için bir liste hazırlamanızı ve listeyi sık sık, özellikle sabotaj düşüncelerin ortaya çıktığını fark ettiğinizde okumanızı tavsiye ediyor.