Zafer Haftası’nın en anlamlı kitabı

İşte “Zafer Haftası” da böyle bir hafta.
Haftaların, günlerin benim için önemi bu konuda yazılan kitaplara ağırlık vermemiz, onu daha derinden algılamamızdır.
Mithat Atabay - Muhammet Erat - Halûk Çobanoğlu’nun hazırladığı Çanakkale Şehitlikleri sözünü ettiğim açıdan çok önemli bir çalışma. Kitap bazı yanlışları düzeltiyor, şehitliklerin toplu dökümünü yapıyor, ne durumda oldukları konusunda bizi uyarıyor.

Son yıllarda Çanakkale üzerine epeyce kitap yayımlandı. Sanırım tarihimiz açısından aydınlatıcı bilgiler verdi, yeni görsel malzeme sunuldu bu kitaplarda. Şimdi, Çanakkale Şehitlikleri’nin Önsöz’ünü okuyunca, kitabın özelliği konusunda bilgi edinebilirsiniz: “Bu kitap hazırlanırken, mevcut durumun görsel destekli bir envanterinin çıkartılmasından başka bir amaç güdülmedi. Yenilenen şehitliklerin tasarımları ve yapım yöntemleri konusunda yorumu okuyuculara ve uzmanlara bırakmak tercih edildi. Bu kitabın kapsamında olmasa da, şehitliklerdeki tabelaların ve genel yönlendirme sisteminin yetersizliğinden -bazen de hataların ve kaynağı belirsiz bilgilerin- savaş alanlarında da geçerli olduğunu hatırlatmak bir görevdir. (...)

Bu büyük mücadelenin nasıl geliştiğini merak edecekler için kitabın sonunda savaşın öyküsünü özetleyen bir bölüm yer alıyor. Bu kitabın amacı Çanakkale Savaşları’nı ve Birinci Dünya Savaşı’nı anlatmak olmasa da, asıl konusu olan şehitlerin ve kayıpların nasıl karmaşık bir sürecin ürünü olduğunu anlayabilmek için, bu savaşların bir tarihçesini de içermesi kaçınılmazdı. Bu bölüm Gelibolu’nun başka cephelerle karşılaştırılamayacak kadar ufak coğrafyasındaki amansız savaşın hangi sebeplerden kaynaklandığını, kademe kademe nasıl geliştiğini takip ediyor ve bu küçük yarımadanın neyin sonucunda şehitliklerle dolduğunun hikâyesini anlatıyor. Savaşların coğrafi mekândaki takibi için, üzerine yeni bir bilgi eklemenin hiç de kolay olmadığı Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi’nin hazırladığı haritalar metne eşlik ediyor.”

Çok önemli ve gerekli bir envanteri sunuyor bu kitap. Şehitliklerdeki yazıtlar da, o bölümde yer alıyor.

Anıtların korumaya alınması gerekliydi, tarihlerine baktığımızda bu konuda biraz geciktiğimizi görmekteyiz. Anıtlar, rölyefler, heykeller de savaşı bize çeşitli boylamlarda anımsatmaktadır.

Tankut Öktem’in Yaralı Asker Anıtı, bu çalışmalar arasında anılmaya değer.

Kitabın bölümlemesi şöyle:

Gelibolu Yarımadasındaki Şehitlikler ve Anıtlar, Anadolu Yakasındaki Şehitlik ve Anıtlar, Çanakkale Şehitlerinin Yattığı Diğer Şehitlikler, Savaşın Diğer Tarafına Ait Anıtlar ve Mezarlıklar, Çanakkale Savaşları Tarihçesi.

Kitaptaki I. Dünya Savaşı’ndan Önceki Uzun Yüzyıl, Büyük Devletlerin Osmanlı İmparatorluğu’na Dair Planları ve Osmanlıların Savaşa Girişi, Çanakkale Kara Savaşları Başlarken, Kara Savaşları Şaşırtma Çıkarmaları yazılarını da okuyun.

Kitaptaki malzemeleri temel bilgilerin ışığında değerlendirmede size yardımcı olacak.
Bazı bilgileri, ortamı, günün durumunu yeniden okumak gerekiyor. Çünkü bildiklerimizi bile bazen tekrarlamak durumunda kalıyoruz. Gerçekten de sadece envanter olsaydı, bunların etkisi bu kadar büyük olmazdı.
Evimizin kitaplığında mutlaka bulunmalı.

KİTAPTAN

Çanakkale Şehitler Abidesi ve Şehitliği

Abidesi Eski Hisarlık Tepe üzerinde Çanakkale Savaşları’nda şehit olan askerlerin anısına inşa edilen ve Çanakkale Zaferi ile özdeşleşen bir eser olan Şehitler Abidesi 1960 yılında tamamlanmıştır. Yapımına başlandıktan sonra kaynak yokluğu dolayısıyla tamamlanması uzun zaman alan anıt ancak 1960 yılında ziyarete açılabilmiştir. Günümüzde ise çevresindeki düzenlemeler hâlâ devam etmektedir.

Fransız, İngiliz ve Anzak izleri

Morto Koyu sırtlarında yer alan bu mezarlık 1919-26 yılları arasında inşa edilmiştir. Savaş sırasında sekiz ayrı yerde kurulan Fransız mezarlıkları ile Fransızlara ait kemikler burada toplanmış ve ölen askerlerin anısına dikilen bir anıtın gölgesine gömülmüşlerdir.

DOĞAN HIZLAN’IN SEÇTİKLERİ

Oya Baydar Çöplüğün Generali Can
Francis Fukuyama Büyük Çözülme Profil Kitap
Cihangir Akşit Çiğiltepe Doğan Kitap
Ian McEwan Siyah Köpekler Turkuvaz
Tevfik Çavdar Türkiye’nin Yüzyılına Romanın Tanıklığı Yazılama