Yazarların ev hali

Çünkü çoğu zaman bu kişilik bilgilerinin izdüşümüne yapıtlarında rastlanır. Dikkatli bir okur, özel bilgiler doğrultusunda, metinde yeni güzellikler, farklılıklar keşfedebilir.
Gazeteci Hikmet Feridun Es’in Tanımadığımız Meşhurlar kitabı, birçok ünlü yazarımız konusunda bu bilgileri veriyor.
Yazar, kimi tanıklıklarının yanı sıra, ailelerinden, yakınlarından öğrendikleriyle bu bilgileri derlemiş.
Hikmet Feridun Es, gazete röportajcılığının önemli, öncü adlarından biridir.
Ben onu Hürriyet’te yazarken tanıdım, yenilikleri izleyen, gününü bilen biriydi.
Kitabı hazırlayan Selçuk Karakılıç’ın Önsöz Niyetine, Giriş Yerine yazılarında bazı katılmadığımız noktalar var. Kimi görüşleri, bizim Hikmet Feridun Es’le aramıza giriyor.
Bu eleştirilerime rağmen, böyle bir kitabın yayınlamasına doğrusu çok sevindim.
Bazı yazıların gazete sayfalarında sararıp gitmesine, unutulmasına üzülürüm. Bu kitapta yer alan yazıların da unutulup gitmesi üzerdi beni.
Hikmet Feridun Es, Başlarken’de niye bu diziyi yaptığının benim de desteklediğim gerekçesini açıklıyor.
Eski deyimle, bu kitaptaki kişilerin hususi hayatlarını öğreniyoruz.
Röportajların yapılma ve yayınlanma tarihi 12 Ocak 1944. Yayınlanmasının üzerinden 65 yıl geçmiş.
Okurken bazı hususlara dikkatinizi çekmek isterim. Karşısındakinden olumsuz bilgiler almak için çaba göstermiyor. Aksine saygı duyduğu bir yazarı tanımak/tanıtmak için yazıyor.
Bilmediğimiz birçok yazar hakkındaki soruların yanıtını burada bulacaksınız, hatta başka olayların içinde yer alan yazarları da buradan öğreneceksiniz.
“Siz de kitapların yazmadığı hususları bilmek, öğrenmek istemez misiniz? Meselâ Tevfik Fikret neden arkadaşlarını sol tarafında yürütmezdi? Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın bisiklet merakı nereden geliyordu, Şemseddin Sami’nin 20.000 ciltlik kütüphânesini niçin satışa çıkardığı, Ahmet Mithat’ın Avrupa’dan getirttiği makinesi, Besim Ömer’in hayatındaki iki korkunç kaza, Chicago sergisindeki Türkçe gazeteyi kimlerin yayımladığı, vaktiyle İstanbul’dan Amerika’ya giden kadın modası sizin de ilginizi çekmezki? Kültür ordumuzun ‘meçhul kahraman’larının çeşitli özelliklerini bilmek, öğrenmek istemez misiniz?”
Hangi önemli adlar var kitapta?
Hüseyin Rahmi, Şemseddin Sami, Muallim Naci, Tevfik Fikret, Besim Ömer Paşa, Ubeydullah Efendi, Midhat Paşa, Recaizade Ekrem, Sami Paşazade Sezai, Nigâr Hanım, Teodor Kasap, Kemal Paşazâde, Osman Hamdi Bey, Hacı Ârif Bey, Süleyman Numan, Talat Paşa, Mizancı ve Târihçi Murat Bey, Resneli Niyazi, Leylâ Hanım, Marko Paşa, Ahmed Vefik Paşa, Aktör Şadi.
Eğlenceli, öğretici konuşmalar anekdotlar toplamı. Bilhassa edebiyat meraklılarına salık veriyorum.

80 liraya yirmi bin kitap

Birçok büyük ilim adamında olduğu gbi Şemseddin Sami’de de şaşılacak derecede “para mefhumu”, “para fikri” yoktu. Meselâ Teftiş-i Askeri Komisyonunda başkâtipti. Bunun için haftada iki kere Yıldız’a gitmeye mecburdu. Böyle Yıldız’a gideceği günler, ‘bana yol parası versenize çocuklar!’ diyerek evi idare edenlerden gündelik isterdi. İşin doğrusu Şemseddin Sami büyük maddi sıkıntılar çekmişti. Laypzig’deki kitapçısına 1500 kuruş borç birikmişti. Evi de 500 liraya rehindeydi.
Laypzig’deki büyük kütüphaneye 1500 kuruş borç peyderpey ödenecekti. Fakat üstadın ölümünden sonra bu kitapçı, kendisinden binlerce liralık eser getirten Şemseddin Sami’yi hakiki bir ilim adamı olarak tanıdığı için 1500 kuruş kitap parasından beş kuruş dahi istememiştir. Oysa buna mukabil Şemseddin Sami’nin evi 500 lira borç için satılmıştır.
Ya kitapları? Üstadın ölümünden sonra tam 20.000 ciltlik bu muazzam nadide kütüphane yalnız 80 liraya satıldı. İçinde 1500 kuruşluk kitaplar da buna dahildi, üstelik Hoca Tahsin’in bütün kütüphanesini de vaktiyle satın alıp, kendi kütüphanesini daha da zenginleştirmişti Şemseddin Sami.

DOĞAN HIZLAN’IN SEÇTİKLERİ

Murathan Mungan Eldivenler, Hikâyeler Metis
Bartolomeo de las Casas Yerlilerin Gözyaşları İmge
Sema Kaygusuz Yüzünde Bir Yer Doğan Kitap
Jodi Picoult Cam Çocuk APRIL
Cemil Kavukçu Perişanız Gecenin Karanlığında Notos