Yazarları anmak için güzel bir bahane size

Bilhassa herkesin bütün ilgisini gündeme odakladığı, neredeyse yaşama amacı ve sebebi gündemi takip edip ona göre davranmakmış gibi yaşadığı son yıllarda, en azından ‘yuvarlak sayılı’ yıldönümleri hatırlanmalı.
O yıldönümlerinde yazarların eserleri yeniden okunur, değerlendirilir, onu daha önce okuyanlara yeni okuma açıları sunulur, genç kuşaklara da okumanın, edebiyat tarihinin bir bütün olduğu hatırlatılır. Güncel okumalarıyla birlikte eleştirel bir mukayese yapabilirler.
Eğer dünün edebiyatçılarının eserlerini okumadan bugünü okumaya kalkışırsak, yapılan her yeniliği bugün yapılmış gibi karşılar, daha önce bu alanda, bu uğurda emek vermiş olanların hakkını yemiş oluruz. Türk edebiyatında bu alışkanlık tam gerçekleştirilmediğinden, kadri bilinmemiş edebiyatçılar listesi epey uzundur.
Tabii bu uzunluğun birkaç nedeni olduğunu bir kez daha tekrarlamak gerekir.
Kimilerinin yapıtlarını bulmak gibi bir mesele halledilmiş değil.
Ercüment Behzat Lav ve Celâl Sılay’ın toplu şiirlerini hazırlarken, kitapları bulabilmek için harcadığım emeği belki yazarken harcamadım.
Asıl bu yeni okumaları engelleyen, telif haklarındaki belirsizliktir.
Çoğunlukla, eserlerine ulaşılanların yayınlanabilmesi için yasal mirasçılarını bulmak gerekiyor, onlar ya bulunmuyor ya da bulunduğu zaman yaşananları hukuki bir süreç takip ediyor.
Yuvarlak yıldönümlerinde, eserlerinin yeniden basılması, baskısı olmayanların yayımlanması şart. Yayınevleri satılmıyor gerekçesini öne sürebilirler, onları zorlayamayız. Bu gerekçeye bir düzeltme eklemeliyim: Yayınevlerinin kitabın ticari önemi kadar, yanında, yayıncılığa edebiyata bir kültür hizmeti yapması görevini, yükümlülüğünü taşıdığını bilmeleri gerekir.
Bu konularda sponsorların da, edebiyatı düşünmelerini istiyorum.
İyi kâğıda basılmış bir külliyatı bir holdingin, kurumun yayınlaması da ona onur getirir. Hiçbiri gerçekleşmezse, Kültür Bakanlığı’nın böyle projelere eğilmesi, beklenen bir davranış değil midir?
Dergilerin özel sayı hazırlamaları, yaptıkları işin doğal bir sonucu olarak görülmelidir. Çünkü bunu zaten yapıyorlar! Yazarlara karşı görevini en az ihmal edenler onlar.
Ama Kültür ve Turizm Bakanlığı da bu yıldönümlerinde o edebiyatçılarla ilgili, içinde birçok yazarın, akademisyenin, eleştirmenlerin çalışmalarının yer aldığı bu tür kitaplar, özel yayınlar hazırlatmalıdır. Onlar yararlı birer kaynak olarak kütüphanelerde yer alır!

***

AŞAĞIDA yuvarlak yıldönümleri ile ilgili bir küçük liste sunuyorum:
Hüseyin Rahmi Gürpınar, 150’nci doğum, 70’inci ölüm yıldönümü.
Ahmet Rasim 150’nci doğum yıldönümü.
Halide Edip Adıvar, 130’uncu doğum, 50’nci ölüm yıldönümü.
Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat, Orhan Burian, Fikret Ürgüp, Orhan Kemal, Hazım Tepeyran, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Celâl Sılay bu sene 100’üncü doğum yıldönümü olan yazarlar, şairlerden birkaçı...
Reşat Nuri Güntekin’in 125, Yahya Kemâl Beyatlı’nın 130’uncu doğum yıldönümü olduğunu da ayrıca belirtmek gerek.

***

YUKARIDA adı geçen yazarlarla ilgili yapılan çalışmaları daha önce anmıştım, yeni yapılacak olan çalışmaları, özel sayıları, kitapları takip edip okurlarıma ileteceğim.