Ünlü yazarlar Orhan Kemal’i anlatıyor

Türk edebiyatının ustaları hakkında hazırlanan kitapların beğendiğim özelliği, birçok tanınmış yazarın o yazarla ilgili düşüncelerinin, yorumlarının, yargılarının bir arada bulunmasıdır.
Ahmet Ümit’le Işık Öğütçü’nün Orhan Kemal kitabı, okurları yeniden büyük ustanın kitaplarına çağırıyor.
Orhan Kemal, gerçekçi Türk edebiyatının öncülerindendir. Yaşamla edebiyat arasında kurduğu bağ, iki kavramın bir potada eritilmesiyle nasıl iyi romanlar, öyküler yaratılabileceğini kanıtlar.
Yarattığı karakterleri zaman eskitememiştir! Çünkü, insan gerçeğinin temel özellikleri değişmez. Adana’dan İstanbul’a uzayan edebiyat hattında, ırgattan beyaz yakalı sömürücülere, kapitalistlere kadar geniş bir insan galerisini onda buluruz.
Dünya görüşü, insana odaklandığından en kötü kahramanlarından nefret ederiz ama lanetleyemeyiz. Çünkü romanlarında, öykülerinde kin yoktur. Birçok yapıtı yaşamının edebiyata aktarılmasıdır. Biyografisi için en sağlam kaynaklar bu kitaplardır.

KEMAL’E YENİ YAKLAŞIMLAR

Geçmişteki ustalar hakkında çok yazarlı kitapların yayımlanmasının olumlu işlevine, ele aldıkları isimleri yeniden gündeme getireceğine inanırım. Çünkü kitaplarını yıllar önce okuyanlar, bugün yeniden okuma ihtiyacı hissedecek. Orhan Kemal kitabını okuyanlar, ustaya yeni yaklaşımlar kazandıracak, yeniden okumalarını gerekli kılacak bilgilere rastlayacak.
Editörler Ahmet Ümit ile Işık Öğütçü’nün Sunuş’taki bazı yargıları, onu kuşatıcı özellik taşıyor: Ben de böyle bir değerlendirmeye katılıyorum: “Evet, emekçi sınıfların yazarıdır Orhan Kemal, bunu saklamadığı gibi bununla da gurur duyar. Onun hümanizmi, bu yoksul insanların yaşamlarına çırılçıplak bir gerçeklik penceresinden bakmak anlamına gelmektedir. Bu işi yaparken de süssüz, yalın bir dil kullanır. Yazması zor, okuması kolay bir dil.(...) Orhan Kemal, yazdıklarıyla kendi roman evrenini oluşturmakla kalmamış, aynı zamanda ülkemiz edebiyatının birçok yazarını yetiştirmiştir. Batı’yla kıyaslandığında çok da yaşlı olmayan roman sanatımızın, en az Batı’da yazılanlar kadar yetkin yapıtlar üretmesine doğrudan katkıda bulunmuştur.”
Yaşar Kemal’in Orhan Kemal Üstüne yazısındaki bu cümle, sanırım nice edebiyat tarihlerindeki bilgilerden daha yoğun, daha vurucudur: “Orhan Kemal’e kadar, her yazarın devlet kapısında bir işi, itibarı vardı. O bu işe ve itibara sonuna kadar karşı koydu. Salt insan, salt yazar namusunu korumak için ve oraya bir nokta koydu. Orhan’dan sonra gelen, kapıkulluğuna özenen, herhangi bir düzende, bir yazarın karşısına Orhan Kemal’in namuslu kişiliği dikilecek, onu kötü yolundan döndürecektir. Hiç olmazsa düşündürecektir.”
Selim İleri, ‘Yazmaya Orhan Kemal Olacaktı’da onun yapıtları üzerine incelikle yorumlar yapmış. Ahmet Ümit, ‘Edebiyatımızın Ağır İşçisi Orhan Kemal’ yazısında, onun edebiyatımızdaki yerini belirliyor. Herkül Milas’ın ‘Orhan Kemal ve Öteki’ yazısı, yalnız onun değil, bütün öncü yazarların gizini açıklıyor...

MURTAZA’NIN VAZİFE AHLAKI

Hilmi Yavuz, Kant ile Murtaza yazısında özgün saptamalar yapıyor: “Murtaza’nın ‘vazife’ ahlakı, Kantçı ahlakın bir parodisi sayılabilir. Roman boyunca Murtaza, ikide bir, ödevin gereğini yapmanın, erdemlerin en büyüğü olduğunu bildirir ama ödevinin buyruklarını koşulsuz uygulaması, Kant ahlakının bu ideal tipinin içine düştüğü trajikomik durumları açığa çıkarır.”
Orhan Kemal kitabı, iyi hazırlanmış, büyük ustanın bütün yönlerini eksiksiz sergilemeyi başarmış bir kitap. Bütün külliyatını yeniden okumanıza vesile olacak, kitaplığınızın elzem kitaplarından biri.

Doğan Hızlan’ın seçtikleri

Emine Fetvacı
Sarayın İmgeleri
YKY

Maria Rosa Antognazza
Leibniz
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Ege Görgün
Cinbaz
Marjinal Kitap

J.R. Lankford
Torino Kefeni
Maya Kitap