Türkünün yükselişi

Doğan HIZLAN

Şükriye Tutkun'un Sevin Gayrı CD'sindeki Arda Boyları türküsü bugünlerde beni göç yollarında dolaştırdı.

Göçlerin, acıların, sevinçlerin dünyası, viran olmuş ellerin hüznünü türkülerde yaşarım.

Hayatımın gökkuşağındaki bir rengi mutlaka onlarda bulurum.

Cumhuriyetten sonra aydınlar, türkülerle aralarındaki ses mesafesini çok açtılar, halk müziğine, çok sesli tekniğin kullanacağı kaba malzeme gözüyle baktılar.

Aydınlarla, genç kuşakla türküler arasındaki dostluk, siyaset aracılığıyla kuruldu. Bir zamanlar müziksel işlevinden öte türkülere siyasal bildiri yüklenince dinlenir oldu. Karmaşık bir dönemdi.

Cumhuriyet kültür politikası otantik icralar yerine, onu çok sesli müziğin resmi kadrosuna aldı.

Ben çok sesli türküleri de severim.

Türküler kulağımıza politika fonografından girdi.

Ruhi Su, Zülfü Livaneli, Sadık Gürbüz, Rahmi Saltuk, Selda, Edip Akbayram, türkünün gene siyasi fonksiyonunu reddetmeden çoğunluğa ulaştırdılar.

Zülfü Livaneli, türkülere, çok sesliliğin alt yapısını getirdi, tek saz artık çok sesliliğe alışmış kulaklara yavan geliyordu. Livaneli, türküleri çok sesli müziğin tekniğiyle yaygınlaştırdı.

***

ŞİMDİ kendi yolunda yürüyor türkü. Müzikten başka bir işlevi sırtlamanın gereğini duymuyor.

Kalan Müzik'in Gaziantep Türküleri, Kardeş Türküler, Tahtacılar, Eşkıya Türküleri'ni defalarca dinledim. Çünkü hepsi, satırların porteye geçişiydi.

Ege Türküleri ile Karadeniz Türküleri, ilk noktada coğrafyalarının sırrını sesle ele verirler.

Doğu'nun türküsü bir dağ başına bırakır beni.

Arif Sağ, Yavuz Bingöl, Musa Eroğlu, türküyü, kendi otantikliğinde sürdürüyorlar ama değişimi de unutmuyorlar.

Çok sesli türküleri de duymazlıktan gelemem.

Soprano Remziye Alper Tanrıkulu'nun orkestra eşliğinde söylediği, Yüksek yüksek tepelere ev kurmasınlar türküsünü ürpererek dinlerim, en iyi de o söyler.

Kardeş Türküler, Anadoluda yaşayan, tarihi birlikte yapan insanların müziğidir. Türklerin, Kürtlerin, Alevilerin, Ermenilerin, Gürcülerin, birbiri içinde yankılanan sesleri.

***

ORTAK kaderinizin ortak sesine kulaklarınızı tıkayamazsınız.

Bugün türkü dinleyin, sesli tarihinizi okuyun.