Türk yazarı başka dilde yazabilir mi

The Saint of Incipient Insanities - Elif Shafak. Farrar, Straus and Giroux (New York) İngilizcesi ciltli, şömizli.

Elif Şafak’ın kitabını İngilizce aslından dilimize Aslı Biçen çevirdi, Metis Yayınları arasında çıktı. Karton kapaklı.

Anımsadığım kadar bu konu tartışma gündemine düşmüştü.

Yazarın kitabını istediği dilde yazma özgürlüğünü savunurum, Türk edebiyatçısı, ille de eserini Türkçe yazmalı, ana dilini kullanmalı diye bir kural geçerli değil benim için. Hatta başka dildeki üslup olanaklarını keşfetme açısından da bir zenginlik. Bana göre Elif Şafak ikisini karşılaştırdığında, bu fark üzerine düşünmüştür.

Araf’ın Türkçe çevirisinin arka kapağında şu cümle dikkatimi çekti:

Yalnızlık, yabancılık, dil ve zaman üzerine bir roman...

Gerçekten de romanın özünü aktaran bir cümle.

Amerika’da yayımlanan baskısının şömiz içi kapağında romanın kahramanları, roman hakkında tanıtıcı bilgiler var, ben okurla kitap arasında ilk bağı kuran açılımlardan yanayım.

Sanırım Amerika’daki yabancıların, özellikle Müslüman ülkelerden gelenlerin yaşamına, ruh haline dair epey şey öğrenecekler bu romandan.

* * *

PANDORA KİTABEVİ’nde Türk yazarlarının İngilizce’ye çevrilmiş kitaplarını gördüğümden söz etmiştim.

Burada yaşayan yabancılar Türk yazarlarının bu çevirilerini okuyorlarmış. Yazarına göre satış rakamı yüzleri geçiyormuş.

Pandora’dan Seçil Arıkan’ın listesi beni umutlandırdı. Hiç kuşkusuz yurtdışında Türk yazarlarının kitaplarına gösterilen ilgi oranı oradaki yayınevinin gücüyle de doğru orantılı. Ölçütler Türkiye’dekinden farklı.

Bir uyarıda bulunalım. Pandora’dan aldığım liste İngilizce çevirileri içeriyor. Başka ülkelerdeki çeviriler burada yer almıyor.

Yaşar Kemal ile Orhan Pamuk’u başta saymalıyız.

Kimin kitapları var?

Leylá Saz, Názım Hikmet, Orhan Veli, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmet Hamdi Tanpınar, Halide Edip Adıvar, Orhan Kemal, Oktay Rıfat, Bilge Karasu, Ece Ayhan, Hulki Aktunç, Erendiz Atasü, Buket Uzuner, Erje Ayden, Emine Sevgi Özdamar, Perihan Mağden, Lále Müldür, İrfan Orga, Látife Tekin, Elif Şafak, İnci Aral, Murathan Mungan, Cemil Kavukçu.

Şimdi bu listeyi gördükten sonra okurlarım birçok soru yöneltebilirler.

Adlar yeterli derecede günümüz edebiyatını temsil edebiliyorlar mı? Hayır. Türk edebiyatının bugün yaşayan birçok önemli adı burada yok. Çünkü liste düzenli değil, tesadüfi çevirilerden oluşuyor. Ayrıca Fransa, Almanya ve diğer ülkelerde yayımlanan kitaplar bu listede yok.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yurtdışına Türk edebiyatını çevirme seferberliğinin, kampanyasının bu açıdan ne kadar gerekli olduğunu bu liste bile kendi başına ispatlıyor.

Ayrıca bu kitaplar arasındaki bazı adları Türk yayınevleri İngilizce yayınlamış, Epsilon ile Everest. Bunların da Türk kitapçılardan başka yurtdışındaki kitapçılara ulaşma şanslarını tahmin edemiyorum.

* * *

TÜRKİYE’de yaşayan, çalışan yabancılar hiç olmazsa kısıtlı, eksik de olsa, Türk edebiyatı konusunda bir bilgi, bir fikir sahibi olabilirler.