Türk hikáyeciliği bu kitapta

Türk hikáyeciliğindeki köşe taşlarından biri olan Sait Faik Abasıyanık’ın ölümünden sonra, anısına düzenlenen, 1955’ten bu yana her yıl verilen (sadece 1960-1963’te kesintiye uğradı, 1981-1982-1963’te de oy dağılımında galip kitap çıkmadığı için verilmedi) armağanı kazanan öykülerden oluşan antolojiyi iyi hikáyeci ve Geyikler, Annem ve Almanya kitabıyla 1983’te Sait Faik Hikáye Armağanı’nı kazanan Nursel Duruel hazırladı.

Adı; İnsanlar İçinde Bir İnsan. Usta öykücünün bir öyküsünden alınma.

Bir armağan ekseninde hazırlanan bu antoloji birkaç açıdan bence işlevsel.

Önce bir ödülün tarihini içeriyor, Türkiye’de hikáye türünün doruktaki ustalarının en seçkin örnekleri yer alıyor, bir de seçici kurul üyelerinin değerlendirme ölçütleri konusunda okurları bilgilendiriyor.

Sunu’da Nursel Duruel, kitabın niteliğini, oluşumunu, önemini ve armağanın öyküsünü yazmış.

Sanırım bu yazıdan yapacağımız alıntı, okurun armağanı daha iyi kavramasını sağlayacak, bunun yanı sıra da örnekleri okurken değerlendirme sürecini daha iyi algılayacaktır.

Antolojinin başında, Sait Faik Hikáye Armağanı Seçici Kurul Üyeleri’nin adları yer alıyor.

Sait Faik Abasıyanık’ın Öyle Bir Hikáye’si ile örnekler başlıyor. Armağanı kazanan yazarların öyküsünün başında kısa yaşamları ve yapıtları yazılmış.

1955 ile 2007 arasını düşündüğünüzde, edebiyatımızda hikáye türünün yarım yüzyılına ışık tutuyor. Bu tarih içinde, konulardan, temalardan başlayarak, üsluba kadar bir metni değerlendirmek için gerekli bütün malzemeler var.

Ödüllerin yaşaması için iki koşul zorunlu.

Biri; adına ödül verilen kişinin Türk edebiyatında önemli, unutulmaz bir yerinin olması. Diğeri ise seçiciler kurulunun da bu ada yakışır sorumluluğu taşıması.

Sanırım Sait Faik Hikáye Armağanı’nın saygınlığına halel gelmeden devam etmesi, bunların yerine getirildiğinin ispatı.

Edebiyatın kuşaktan kuşağa değişen lezzetini verir iyi antolojiler. İnsanlar İçinde Bir İnsan, bu kuralı ihmal etmeyen bir anlayışı yansıtıyor.

Armağanı ilk kazananlardan Haldun Taner’in doğum tarihi 1915, Sabahattin Kudret Aksal’ın ise 1920. Son kazanan Selma Fındıklı’nın 1965.

Arada 50 yıl fark var.

Yazımın diğer sütunlarında 52 yıl boyunca seçiciler kurulu üyeliği yapanların ve kazananların adlarını bulacaksınız.

Okuduğunuz adların, öykülerin size çağrıştırdıklarını not etmelisiniz.

Çünkü buradan yalnız öykü çeşitliliğinin zenginliği fışkırmıyor, kuşaklar arası gelgitler beliriyor.

Her zaman antolojilerin bir yanının çok yararlı olduğunu tekrarlarım.

İyi bir okur tek tek örneklerden kitaplara yol alır. Çünkü antoloji tanıtıcılık görevini yapar, edebi görev kitaplarda devam eder.

İyi bir antoloji, öğretici bir toplam. Ancak baktığımız zaman antoloji haricinde bile değerlendirebileceğimiz bir öykü kronolojisi, hele söz konusu Sait Faik Öykü Armağanı ise.

Kitaplığımızın vazgeçilmezlerinden biri.

Sait Faik Hikáye Armağanı Seçici Kurul Üyeleri

Nurullah Ataç / Orhan Hançerlioğlu / Sabri Esat Siyavuşgil / Suut Kemal Yetkin / Muhtar Körükçü / Fazıl Hüsnü Dağlarca / Hikmet Dizdaroğlu / Cahit Külebi / Sabahattin Kudret Aksal / Yaşar Nabi Nayır / Ziya Osman Saba / Macit Gökberk / Behçet Necatigil / Refik Halit Karay / Haldun Taner / Tahir Alangu / Vahit Turhan / Memet Fuat / Kemal Tahir / Oktay Akbal / Vedat Günyol / Rauf Mutluay / Tahsin Yücel / Hilmi Yavuz / Akşit Göktürk / Berna Moran / Füsun Akatlı / Ferit Edgü / Tarık Dursun K. / Fethi Naci / Şara Sayın / Doğan Hızlan / Jale Parla / Nursel Duruel / Murat Gülsoy

(Jürilerde, 1964’ten beri Darüşşafaka Cemiyeti temsilcileri de bulunmakta)

KİTAPTAN

Antolojinin özelliği

İnsanlar İçinde Bir İnsan, ülkemizde bir edebiyat ödülü bağlamında hazırlanan ilk antoloji. 1955’ten 2007’ye Sait Faik Hikáye Armağanı’nı kazanan 54 kitaptan birer öykünün yer aldığı antoloji, Armağan’ın tarihçesine göre düzenlendi.

Antolojiye giren öyküler, doğal olarak hazırlayan kişinin seçimini değil, Armağan’ın 53 yıllık tarihi boyunca jürilerde görev almış değerli edebiyatçıların seçimini koyuyor ortaya. Yazar ve kitap adları önceden belli bir antolojide hazırlayıcıya düşen görev, Armağanlı kitaplardan birer öykü seçmekti. Bu durumda, yazar kitabına hangi öyküsünün adını vermişse antolojiye genellikle o öykü alındı. O kitaplar, Sait Faik Hikáye Armağanı kütüğüne o adlarla yazılmış, belleklerde o adlarla iz bırakmışlardı çünkü. Ancak kitabın içinde kapaktakiyle aynı başlığı taşıyan öykü yoksa ya da yazar, yazarın várisi -çeşitli gerekçeler göstererek- kitaba adını veren öykünün alınmasına onay vermemişse başka öykü seçildi.

Öyküler biraraya getirilirken azımsanamayacak bir bölümünün, yazıldıkları dönemin yazım kurallarını ve söyleyiş özelliklerini yansıttığı görüldüğünden, günümüz yazım kurallarına göre aralarında birlik sağlama endişesi gereğinde geri planda tutuldu.

Bugünden geriye dönüp bakıldığında görülür ki, Sait Faik Hikáye Armağanı’nı kazanmış yazarların çoğu, öykücülüğümüze yaptıkları katkının yanı sıra, başka dallardaki yapıtlarıyla da çağdaş Türk edebiyatının köşetaşı niteliğindeki isimlerdir. O nedenle, yazarların biyografilerinde, bütün yapıtlarına değil, yalnız öykü kitaplarına ve öyküleriyle aldıkları ödüllere yer verildi.

ÖYKÜ ÖDÜLÜNÜN ÖYKÜSÜ

Sait Faik, hayata 1954’te veda etti. Hikáye Armağanı, onun ölümünden hemen sonra, annesi Makbule Abasıyanık’ın girişimiyle kuruldu. Sait Faik, annesinden, aile malvarlığının Darüşşafaka Cemiyeti’ne verilmesini istemişti. Makbule Hanım, oğlunun bu arzusunu yerine getirirken kitaplarının telif gelirini de Darüşşafaka Cemiyeti’ne bıraktı. Her yıl, Sait Faik’in ölüm yıldönümü olan 11 Mayıs’ta verilmek üzere bir hikáye armağanı düzenlenmesini, vasiyetine koşul olarak koymuştu. Vasiyet yasal olarak yürürlüğe girinceye kadar düzenleme görevini Sait Faik’in yayıncısı ve dostu, Varlık Yayınları’nın sahibi Yaşar Nabi Nayır’ın üstlenmesini istedi.

İlki 1955’te verilen Sait Faik Hikáye Aramağanı, beş yıl aksamadan yürütüldü. 1960-63 yılları arasında kesintiye uğradı, 1964’te Darüşşafaka Cemiyeti tarafından yeniden başlatıldı ve düzenli olarak sürdü. Yalnız 1981, 1982 ve 1993 yıllarında seçici kurul üyelerinin yarıdan bir fazlasını alan kitap olmadığı için, verilemedi. Bazı yıllarda ise armağana iki kitap birden değer görüldü ve ödül tutarı iki yazar arasında bölüştürüldü. Sait Faik Armağanı 2003’ten bu yana Darüşşafaka Cemiyeti ile Yapı Kredi Yayınları’nın işbirliğiyle sürüyor.

1955’ten 2007’ye ödül kazananlar

1955 - Haldun Taner / Sabahattin Kudret Aksal 1956 - Tahsin Yücel

1957 - Necati Cumalı 1958 - Orhan Kemal

1959 - Oktay Akbal 1960-63 [Ödül Verilmedi]

1964 - Adnan Özyalçıner / Mehmet Seyda 1965 - Kámuran Şipal / Mahmut Özay

1966 - Cengiz Yörük 1967 - Tarık Dursun K.

1968 - Muzaffer Buyrukçu 1969 - Orhan Kemal / Faik Baysal

1970 - Zeyyat Selimoğlu 1971 - Bilge Karasu / Bekir Yıldız

1972 - Füruzan 1973 - Demirtaş Ceyhun

1974 - Fakir Baykurt 1975 - Adalet Ağaoğlu

1976 - Selim İleri 1977 - Necati Cumalı

1978 - Adnan Özyalçıner / Selçuk Baran 1979 - Ferit Edgü

1980 - Tomris Uyar 1981-82 [Ödül Verilmedi]

1983 - Nursel Duruel 1984 - Pınar Kür

1985 - Tarık Dursun K. 1986 - Feyza Hepçilingirler

1987 - Tomris Uyar 1988 - Gülderen Bilgile / Mahir Öztaş

1989 - Demir Özlü 1990 - Nezihe Meriç

1991 - Ayla Kutlu 1992 - Oya Baydar

1993 [Ödül Verilmedi] 1994 - Osman Şahin

1995 - Mehmet Zaman Saçlıoğlu 1996 - Cemil Kavukçu

1997 - Ayşe Kulin 1998 - Erdal Öz / Orhan Duru

1999 - Necati Tosuner 2000 - Faruk Duman

2001 - Murat Gülsoy 2002 - Yekta Kopan

2003 - Mehmet Günsür 2004 - Başar Başarır

2005 - Ayşe Sarısayın 2006 - Refik Algan

2007 - Selma Fındıkoğlu

DOĞAN HIZLAN’IN SEÇTİKLERİ

Tim Willocks Gül, Haç ve Hilal Doğan Kitap

Fatih Bayhan Latife Hanım’ın Kağıtları Pegasus

Şükran Kozalı Eğreti Erkekler Bilgi

Carmen Laforet Hiç Metis

Sevda Şener Oyunlar ve Gerçekler Dost