Taşra romanı artık yazılmıyor mu?

Üzerinde tartışılacak, dünden bugüne siyasal, toplumsal değişimleri kaale alarak değerlendirilecek bir yazı.

Yazarın bu konuda iki ad vermesi, isabetli bir seçim:

Maksim Gorki ile Anton Çehov. Ben Gorki’nin görüşlerine karşılık Çehov’u tutarım.

Çehov’a göre taşra durağan, seçeneklerden ve daha birçok şeyden yoksun, entelektüel meselelere ilgisiz, kaba saba bir yerdir.

Çehov’un öykülerinde taşranın kâbusu eşine az rastlanır bir ustalıkla anlatılır.

Bugünkü edebiyatçılar ne oranda taşrayı yazıyor?

Hasan Ali Toptaş dışında okur ilgisini çekmiş çok okunan kaç yazar var?

Taşranın edebiyatta yer alışını incelersek, çoğunun insan gerçeğini siyasi anlayışla formatladığını söyleyebiliriz.

Ayrıca taşra kavramını, yaşamını, yaşantısını göçler doğrultusunda İstanbul’da da görüyoruz.

Yazar, taşranın sözlükteki karşılığının ‘dışarlık’ olduğunu belirttikten sonra, Yusuf Atılgan, Cemil Kavukçu, Nuri Bilge Ceylan’ı örnek göstermektedir.

Bülent Usta, yabancı yazarlardan da bu kavram üzerine bilgi vermektedir.

Gülten Akın’ın şiirini okuyun:

“Dam çökecek, bir kırık nal, iki gözboncuğu getirin/Muska nerde? En’am nerde? Siz neredesiniz?/(Gece) kara gece, gaz kibrit, pencere/Yoksa dam çöktü mü? Ölmeden önce mi öldük biz?”

Taşrada bunca öğretmen eğitim veriyor, onlardan bir romancı, öykücü çıkmasını bekliyorum.

Reşat Nuri Güntekin, Sabahattin Ali öğretmenlik yaptıkları zaman tanık olduklarını, yerel malzemeyi kullandılar.

Taşranın insanına bireysel açıdan bir yaklaşımın romanını merak ediyorum. Usta, çok sevdiğim Kemal Bilbaşar’ın Denizin Çağırışı’nı da ihmal etmemiş.

DERGİNİN orta iki sayfasının başlığı şu:

Gerilime Aldırmayıp Taşradan da Kentten de Seslenebilenler.

Sayfaları Murat Can Aşlak hazırlamış, Onur Atay çizmiş.

Sayfada 24 kitap yer alıyor.

Hangi Türk yazarları var:

Orhan Pamuk - Kar
Sabahattin Ali - Kuyucaklı Yusuf
Hakan Günday - Daha

Sayfada yer alan 5 kitabın da adını vereceğim. Taşra kavramının düşünsel çağrışımlarını, bilimsel yorumlarını öğrenmek, kavramı bir platforma oturtmak için bunları okumanız gerekiyor:

Ahmet Çiğdem - Taşra Epiği - Türk İdeolojileri ve İslamcılık
Ömer Solak - Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Merkez Taşra Çatışması
Aliye Çınar - Modernizm, Kent ve Toplum
Der. Tanıl Bora - Taşraya Bakmak
Der. Robert E. Park & Ernest W. Burgess- Şehir: Kent Ortamındaki İnsan Davranışlarının Araştırılması Üzerine Öneriler.

Yazımı Necati Bey’in dizeleriyle noktalıyorum:

“Lâle hadler yine gülşende neler itmediler
Servi yürütmediler goncayı söyletmediler

Taşradan geldi çemen mülkine bîgâne diyu
Devr-i gül sohbetine lâleyi iletmediler.”
..........................
(*) sabitfikir, Mart 2018.