Salaklık’ın kitabı yazıldı

Doğan HIZLAN

HEPİMİZ ömrümüzde bir kez - nezaketen bir diye yazıyorum - salaklık yapmışızdır.

Farkına vararak ya da varmayarak.

Tahsin Yücel'in yeni kitabı Salaklık Üstüne Deneme'yi okuyunca, önce kendi, sonra da başkalarının salaklıkları üzerine düşünmeye başladım, güldüm.

Ne yapabilirdim ki?

Salaklıkları bir kitapta toplamanın, iyi bir iş olduğuna karar vermiş. İyi yapmış, bundan sonra daha dikkatli davranmamız için elimizde örnekler var.

Öndeyi'de bakın ne yazmış:

‘‘Ama bunca yazıda salaklığın şu ya da bu yönüne dokundum, şu ya da bu yönüne göndermelerde bulundum da ne oldu? Kıskıvrak yakalayarak kesinlikle görünür ve tanımlanır mı kıldım onu? Nerede! Büründüğü yüzlerin çokluğu ve bu yüzleri üstlenen kişilerin uyanıklığı böyle bir şeye olanak verir mi hiç? Hele benim gibiler için.

Bu nedenle, okurları şimdiden uyarmak istiyorum: gözlerini dört açsınlar, bu kitaba da bulaşmış olabilir.’’

Ünlü romancıların, şairlerin, öykücülerin eserlerinden salaklık'ın izini sürerek Tahsin Yücel bize değişik türlerdeki salaklıkların zengin bir listesini sunuyor.

Seç, beğen, al!

Kısacası dünya edebiyat tarihindeki salaklık üstüne yazılanlardan yapılmış eğlenceli bir kitap. Kimi bir denemeden, kimi bir öyküden, kimi bir romandan alıntı.

Biz işe edebî salaklıklarla başlayalım.

Kimi çevrelerin tezinin gülünçlüğüne değiniyor Yücel.

Sözümona CHP iktidarı, Garip Üçlüsü'nü (Orhan Veli Kanık-Melih Cevdet Anday-Oktay Rifat ), Nurullah Ataç'ı halkı uyutmak için desteklemiş.

Ya Ezber'e, ezbercilere ne demeli...

Okuduklarını da, söylediklerini de anlamadan, kuru bir bellek gücüyle, özümsemeden, kendilerine maletmeden papağan gibi şakıyanlar...

‘‘Ezber, alçaltıcı bir şeydir! diye kesip atmak abartılı bir tutum olmaz mı? Hayır olmaz, diyecek olursak, en azından çalgıcılar, oyuncular ve din görevlileri kahkahalarla gülerler bize, konunun önemli bir yanını gözden kaçırdığımızı söylerler.

Buna karşılık, konuşmasını önündeki káğıttan okuyan konuşmacıya horgörüyle bakanlarımız çoktur. Stendhal'in Kızıl ile Kara'sının gözüpek kahramanı Julien Sorel de insanlar arasındaki en büyük başarısını İncil'i ezbere bilmesiyle sağlar.

Julien'in ezberleme yeteneğine hayran kalanları dolaylı biçimde alaya aldığını, onları küçümsediğini sezinleriz.’’

Çalmalar'da hırsızlık çeşitlerini sıralıyor.

Okumanızı tavsiye ederim. Fırından ekmek çalan Victor Hugo'nun ünlü Sefiller'inin kahramanı Jean Valjean'dan kibar hırsız Arsen Lupin'e kadar geniş bir insan galerisi var. Gündelik gazete haberlerini bu denemeden sonra daha iyi anlayacağınız kanaatindeyim.

Tournier, en çok kalpazanların salaklığına şaşıyor:

‘‘Fransız Bankası'nın her banknotu üzerinde Ceza Yasası'nın 139'uncu maddesinin bu banknotun sahtesini yapanı yaşam boyu hapis cezasına çarptırdığı anımsatılır; sapkın bir tersine dönüşle, adı geçen sahteci kendisini cezalandıran maddeyi de kopyalamak zorunda kalır.’’

Salaklık'ın baştan aşağıya doğru yayıldığı iddiasındadır yazarımız.

Denemeleri derin okursak, bir piramit görünümündedir salaklık.

Yöneticilerden başlayıp, seçilenlerden seçenlere uzayan salaklık çeşitlerine rastlayabilirsiniz Salaklık Üstüne Deneme'de.

Salaklık üstüne bir kitapta, güncel olayların uzantısında politikayı, politikacıları da bulabilirsiniz.

Söz particiliğe gelince bakın Hans Robert Jauss ne dermiş:

‘‘İnsan hem akıllı, hem de partideyse, içten değildir; hem içten, hem de akıllıysa, partide değildir; hem içten, hem de partideyse, akıllı değildir.’’

Parti mensupları sanırım bu söz üzerine kafa yoracaklardır!

Sizin adınıza epey uğraşmış Tahsin Yücel; bilgisini, birikimini salaklık üzerine yoğunlaştırmış, iyi etmiş, bu kadar emeğe salaklık etmiş demeyin.

Yoksa biz bu salaklık'ı, salakları derinlemesine nasıl öğrenirdik.

Ramain Gary'nin görüşüne bakalım katılacak mınısız?

‘‘Bir salakla, şöyle gerçek bir salakla karşılaştım mı bir coşku ve saygıdır dolar içime.’’

Siz de öyle mi düşünüyorsunuz, yoksa başkaları sizin için böyle mi düşünüyor?

Salaklık Üstüne Deneme

Tahsin Yücel

Yapı Kredi Yayınları

DOĞAN HIZLAN'IN SEÇTİKLERİ

Aziz Nesin'li Anılar Ataol Behramoğlu Gendaş

Ben Gidiyorum Jean Echenoz Doğan

Yönelişler Nathalie Sarraute İletişim

Postmodernist Tahayyüle İtirazlar

Ahmet Oktay İnkılap

Mahmut Esat Bozkurt Dr.Hakkı Uyar Büke