Pazarların renk ve insan cümbüşü

Editörlüğünü Şakir Eczacıbaşı’nın yaptığı, Eczacıbaşı’nın yayımladığı fotoğraf albümünün bu yılki teması; Çarşılar... Pazarlar...

Seçkin ve önemli fotoğrafçıların çektiklerinden oluşan kitapta, İstanbul’dan Anadolu’nun çeşitli kentlerine, ilçelerine, semtlerine kadar uzanan geniş coğrafyada yer alan çarşı, pazar fotoğraflarına bakarken, bir renk ve insan çeşitliliği gezisine çıktım.

Pazarı, çarşıyı, pazarcıları da çok severim, oraları gezerim de.

Müşterisi farklıdır, pazarcısı da... Pazarcı akşam pazarında fiyatları indirir; çünkü yük taşımak istemez, ertesi gün başka bir semtte tezgáh açacaktır. Göçebe esnafın temsilcisidir.

Albümün başındaki Murathan Mungan’ın ‘Hayatı Yerleştirme Sanatı: Çarşı - Pazar’ yazısında çok beğendiğim, şiirsel bir çarşı tanımı, daha doğrusu çağrışımı yapmış:

‘Yağmurda açılan şemsiyeler, tablaların üzerinde sisli bir aydınlıkla ışıyan çıplak ampuller, birbirine bağlanarak uzayıp giden tenteler. Havada asılı kalmış renkler, kokular... Sonra boşalmış tezgáhların geride bıraktığı hüzün; birçok hüznümüz gibi neye ilişkin olduğunu anlamadan yaşadığımız eski, tanıdık hüzün...’

Mungan’ın yazısı, pazarla bütünleşen bütün kavramları, yoksulluğu, dalgınlığı, her şeyi içeren bir öykü sanki.

* * *

FOTOĞRAFLARDAN kendi bellek albümüm için seçtiklerim hangileri?

Şakir Eczacıbaşı’ndan Kumkapı’daki balıkçı tablası, kırmızı tablaların içinde kırmızı barbunyalar. Aynı rengin tonları. Balonlar... Çocuklar için de, büyükler için de özgürlüğün hatırlatıcısı.

Tabladaki dilimlenmiş karpuzlara müşteri bekleyen, her şeye rağmen hayata bakarak gülen çocuğu Nevzat Çakır çekmiş.

Resul Baştuğ’un fotoğrafında yapma bebeklerin satıcısı, onlara sanki kendi çocukları gibi sarılmış.

İzzet Keribar’ın Kapadokya’da çektiği, benim de ilk gördüğümde çok etkilediğim bir tezgáh. Oranın ünlü bebeklerini satan bir kadın, elbisesinin rengi bebeklerle aynı.

Kayıhan Çağlayan’ın Salı Pazarı fotoğrafında çocuk elbiseleri, adeta içine girecek çocukları bekliyor.

Şapkalar... Şapkalar... Şapkalar... İsa Çelik’in fotoğrafına bakın, mutlaka başınızın ölçüsüne göre birini bulabilirsiniz.

Reha Bilir’in tahta kaşıkların onlarcası arkasındaki beyaz şapkalı çocuk fotoğrafı bende bir iştah açıcı etkisi yaptı. Ara Güler’in çiçekçisi, insanın doğaya ne kadar çok şey borçlu olduğunu gösteriyor.

Nusret Nurdan Eren’in ‘Salı Pazarı’ fotoğrafı tentelerin altındaki dünyayı gösterirken Murathan Mungan’ın yazısına bir gönderme yapıyor.

* * *

ÇARŞILAR... PAZARLAR... Hiç kuşkum yok, sizi oralara çekecek.

Yalnızlıktan, alışveriş merkezlerinin, marketlerin soğukluğundan sizi insan sıcaklığına götürecek.