Osman Şengezer’in 50. Sanat Yılı

Dekorun, tasarımın ustası, o gece bize vefa borcunun önemini anımsatan bir kitap armağan etti:
Osman Şengezer’in yazdığı kitabın adı “Cumhuriyet Dönemi Türk Gösteri Sanatları Öncü Sahne Tasarımcıları” idi.
Onun ustalarımız dediği adları yazdığımda eski kuşaktan birçoğu bir tiyatro seyircisi olarak acaba onları hatırlayacak mısınız?
Bakın kimler var bu kitapta?
Turgut Zaim, Tarık Levendoğlu, Ulrich Damrau, Refik Eren, Hüseyin Mumcu, Turgut Atalay, Max Meinecke, Acar Başkut, Doğan Aksel.
Tiyatro dünyasından ünlü yönetmenleri, iz bırakan oyuncuların adlarını bilirsiniz, peki seyrettiğiniz oyunların dekoratörlerini, tasarımcılarını anımsıyor musunuz, hatta biliyor musunuz?
Sanmam.
O günlerde yayımlanan eleştirilerde övülenler, unutulup gitti.
* * *
BİR meslekte ustalığa, doruğa ulaşanların vefa borcunu ödemeleri beni çok etkiler, duygulandırır. Çünkü borçların en ödenmezi ve en kutsal olanı, vefa borcudur.
Osman Şengezer, alışılmış deyişle, onu zirveye çıkaran ustaları, hocaları yazarak meslekte saygı halkalarından bir zincir örmüş.
Daha önce, Osman Şengezer’in dört kitabı yayımlandı:
Bence Dekor Kostüm, Yazılar, Dekor ve Kostümlü Anılar, Dekor Kostüm.
Kitabın başında Haldun Dormen ile Richard Glastone’un girişleri var.
Haldun Dormen’in 9 Dev Adam yazısı, sahne tasarımcıları konusundaki unutkanlığa ve Osman Şengezer’in yaptığı işin önemine değiniyor.
* * *
OSMAN ŞENGEZER’in Giriş Yazısı İçin Notlar, bu meslek grubuna ilgi gösterenlerle ilgi göstermeyenleri yazmış.
Gerçekten de uzun yıllar önce bir dekor yapıldığında ondan söz eden gazeteler, dergiler sonradan oyun için önemli olan bu çalışmalardan söz etmez olmuşlar.
Özellikle, anılarını yazarken, sahne tasarımcılarını es geçen, dekorun tiyatro için öneminin farkında değillermiş gibi davrananları eleştiriyor.
Metin And’ın kitabında, bu meslek erbabının adının küçük bir paragrafta geçtiğini, Refik Eren’in tek, küçük fotoğrafıyla yetinildiğini, Vasfi Rıza Zobu’nun 700 sayfa tutan anılarında tek bir dekoratör adı geçmemesinden söz ederek yakınıyor.
* * *
9 sahne tasarımcısının biyografileri, dekorlarından örnekler, hakkında yazılan yazılardan yapılan alıntıların yer aldığı kitapta, ressam ve dekoratör Turgut Zaim’den bir dekor anısını okuyalım:
“Birçok tablosunda rastladığımız kara, badem gözlü ‘eşek’ figürünü Rossini’nin ‘Sevil Berberi’ operasında sahneye çıkartmıştır.
Operanın rejisörüyle anlaşarak 1. Perde’de ‘Figaro’nun girişinde kullanılan berber malzemelerini eşeğe taşıtmıştır.”
* * *
OSMAN ŞENGEZER’i sadece 50. sanat yılı için kutlamıyorum, asıl, ustalarını unutmadığı, onlara vefa borcunu anımsadığı için kutluyorum.