Orhan Veli’yi dinliyorum gözlerim kapalı

Orhan Veli’nin kendi sesinden şiirlerini dinlerken, aklıma bazı sorular takıldı.
Acaba bu şiirleri, Orhan Veli’nin kendi sesinden dinledikten sonra, o şiiri sessizce okurken yorumum değişir mi? Ya sesli okusam aradaki fark, şiire yansır mı? Bütün bu soruların yanıtını beklemeden, şairin sesinden şiirini dinlemenin hoşluğuna kaptırıyorum kendimi.
Orhan Veli, şiirini çok doğal okuyor.
Ben şiirin doğal okunmasını severim, okuyanların zaman zaman, şiiri yapmacık bir şairanelik yükleyerek okuması, doğrusu okuduğum şiirin güzelliğini, bendeki etkisini azaltır.
En çok bilinen, en çok sevilen popüler şiirlerini kendi sesinden dinlerken, bir yandan da okuyabiliyorsunuz. Çünkü albümde o şiirlerin metni de var.
Kayıt şu cümleyle başlıyor: “Sesli antoloji başlangıcı olarak, Orhan Veli size birkaç şiirini okuyacak”.
Tel’e kayıt edilmiş, İstanbul Radyosu’nda kitap saati yaparken, tel kayıt aletini görmüştüm. Kayıtlarda ilgiyle dinlediğim şiirlerin dışında, onun Karagöz oynatma ustalığına da dikkatinizi çekerim. Hele daha önce bir Karagöz oyunu seyrettiniz ya da dinlediyseniz, başarısını, ustalığını hemen teslim edersiniz.
* * *
BU kayıtların nasıl bize ulaştığının öyküsünü Raşit Çavaş’ın albümün başındaki Orhan Veli’yi Dinlerken yazısından öğreniyoruz: “Orhan Veli’nin kendi sesinden şiirlerini ve bir Karagöz oyununun bir bölümünü içeren bu kayıt, kız kardeşi Füruzan Yolyapan’ın izniyle yayımlanıyor.
Füruzan Hanım, bu kayıtların bir evde, bir yılbaşı eğlencesi sırasında kaydedildiğini tahmin ettiğini ama bu konuda pek bilgisi olmadığını, kayıtların da kendisine, küçük ağabeyi Adnan Veli ölünce onun ahbabı Orhan Boran’dan geldiğini söylüyor. Kayıtlar yıllar önce İstanbul Radyosu’nda bir kere, bir kere de Hollanda Televizyonu’nda yayımlandığına göre, Orhan Boran’ın eline Adnan Veli’den geçtiğini düşünebiliriz. Bunca yıl (bugünlerde kimsenin hatırlayamayacağı kadar eski, makara bantlardan da önceki teknikle) ‘tel’e okunmuş kayıtları sakladığı için Füruzan Yolyapan’a minnettarım”.
Bizim birçok önemli, ünlü şairimizin kendi sesinden kasetleri çıktı. Hürriyet Gösteri de yıllar önce yaşayan şairlerin kendi sesinden, aramızdan ayrılanların şiirlerini de Türk tiyatrosunun usta oyuncularının sesinden okurlarımıza sunmuştu. Bir yapıtı, şiir de olsa, dinleyerek insanın ne kadar şiir zevki aldığını tayin etmek mümkün değil; ama onun şiirlerini biliyorsanız, ayrıca sesinden dinlemek de ayrı bir edebi lezzet olarak nitelenebilir.
Birçok şair de başkasının sesinden şiirlerini dinlerken ne düşünür bilemiyorum.
Bilhassa ‘90’ların sonunda arkada akustik bir-iki enstrüman eşliğinde şiir okumak moda olmuştu. Attilâ İlhan, bazı isimleri de eleştirmişti. Attilâ İlhan’ın, şiirlerini okuduğu CD’si onun okurlarının da beğendiği bir kayıttır. Zaten edebiyat matinelerinde de onun okuyuşu hayranlıkla izlenirdi. Örneğin Ben Sana Mecburum şiirini nasıl okuduğunu hatırlarsanız, doğru vurgunun, altını çizdiği kelimenin, şiirin bütün nirengi noktalarını gösterdiğini fark edersiniz.
Nâzım Hikmet’in kendi sesinden şiirlerini de daha önceden bilirsiniz. Şair, şiirinin ritmini ne kadar iyi gösterir o kayıtlarda, hatırlayın! Orhan Veli de şiirlerini, şimdiye kadar duyduğumuz ve alışık olduğumuz ritminden daha farklı, ama bir o kadar da etkileyici okuyor! Doğasını en iyi bilen kişi olduğu için...
Bazı şairlerin, şiirlerinin bestelenmesi konusuna bir değinelim geçelim, başka bir yazının derin konusu olur bu. Eski kara plaklarda (long play’lerde) şiir okumanın okur ilgisini çekmede, sanırım Ümit Yaşar Oğuzcan’ın da önemli bir katkısı olmuştur.
* * *
İYİ bir şairin şiirlerini kendi sesinden dinleyin, albümde o şiirleri de okuyabilirsiniz.
Bir şiir şölenine dönüşebilir pazar gününüz. Orhan Veli’nin şiirlerine zaten hayranız, artık sesine de hayran olacaksınız!

Beni Bu Güzel Havalar Mahvetti, Orhan Veli, Kendi sesinden şiirler, Yapı Kredi Yayınları