M.Orhan Akay'ın ardından

Türk edebiyatı üzerine çalışacak, bilimsel kaynak arayanlar mutlaka onun kitaplarını okuyacaklardır.

Özellikle Mehmed Âkif, Ahmed Midhat Efendi, Beşir Fuad, Ahmet Hamdi Tanpınar, Necip Fazıl monografilerini en başta anmanın gerekliliğine inanıyorum.

Herhangi bir edebiyat meraklısı için de kitaplığında bulunması gereken çalışmalardır.

Başta Bir Başka Paris, Silik Fotoğraflar-Portreler kitapları olmak üzere, incelemelerinde de denemenin lezzetini bulursunuz.

Kendinden söz ettiği için Silik Fotoğraflar’dan Kendime Dair bölümünü okumanızı isterim. Otobiyografik notlar bunlar.

“Dünyada acaba kaç meslek öğretmenlik kadar feyizli ve bereketlidir? Konusu maddeden başlayarak bitki ve hayvana yükselen meslek alanları arasında eşref-i mahlûkat olan insana yönelenlerin itibarı hiç şüphesiz daha fazladır.

Öğretmenlik iki ruh arasında en hasbî ilişkilerin mesleğidir.

Bu yazımın başlığını ‘Kendime Dair’ koyarken, İbnü’l Emin Mahmut Kemal İnal’ın ifadesine sığınıyorum.

1955’te başladığım (eğer askerlik mesleğinde olduğu gibi okul devresi de sayılmak gerekirse, Yüksek Öğretmen Okulu’na intisap ettiğim 1951 yılından beri) hocalığıma, resmî hocalığıma, 1996 Ekim’inde, kendi ihtiyârımla son verdim.”

Kitabın ilk sayfasındaki ithaf şöyle:

“Mübeccel’e,
Bütün bu silikleşen fotoğraflar arkasında net bir hatıra var: Yarım asrı geçen beraberlik.”

Bu kitapta tanıdıklar ve okudukları kişiler var.

HER yazarın, edebiyat tarihçisinin önce okunması gereken kitapları olduğu kanısındayım. Onları okuduktan, yazdıklarını, yöntemini, çalışma tarzını, sınıflandırmasını öğrendikten sonra daha iyi anlayabilirsiniz.

M. Orhan Okay’ın ‘Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı’, ‘Sanat ve Edebiyat Yazıları’, ‘Poetika Dersleri’, ‘Kâğıt Medeniyeti’ ve ‘Edebiyat ve Edebî Eser Üzerine’ kitapları ihmale gelmez kitaplardır.

‘Beşir Fuad-İlk Türk Pozitivist ve Naturalisti’ kitabının başında, onunla ilgilenmesinin öyküsünü anlatır. Hocası Mehmet Kaplan’a doktora için Beşir Fuad adını veriyor, o da kabul ediyor.

Böyle bir kitabın sonraki kuşaklar için de başvuru ve esin kaynağı olduğunu belirtmek gerekiyor. Murat Gülsoy, Gölgeler ve Hayaller Şehrinde romanıyla ilgili konuştuğumuzda Okay’ın Beşir Fuad kitabından yararlandığını söylemişti.

Mehmed Âkif, Kalabalıklarda Bir Yalnız Adam, öğrenerek okuduğum kitaplarından biridir. Bir Hülya Adamının Romanı-Ahmet Hami Tanpınar kitabının başındaki Önsöz’de çizdiği Tanpınar portresi usta bir denemecinin portre yazısı olarak çok beğendiğim yazılardan biridir.

Necip Fazıl-Sıcak Yarada Kezzap kitabındaki Necip Fazıl’ın edebi kişiliği üzerine tespitleri, Necip Fazıl üzerine çalışacakların görmezden gelemeyeceği notlardır.

EDEBİYATIMIZI, edebiyatçılarımızı tanımak, onlar hakkında nesnel bilgiler edinmek için yararlanacağımız bir ad. Kitaplarında yaşayacak.

M. Orhan Okay’ın bütün kitapları Dergâh Yayınları tarafından yayınlanmıştır.