Köprülerle kesişen hayat haritası

Aziz dostum, mühendis, iyi bir edebiyat okuru Halim Ağaoğlu’nun ‘Karayolcu-Bir Mühendisin Anıları’ (Everest Yayınları) kitabını bir roman gibi okudum. Ülkesini seven, şehirleri birbirine bağlayan bir köprü yapmakla mutlu olan, inançlı bir Cumhuriyet mühendisinin anılarından, Anadolu’yu, Anadolu insanını tanıdım.

Halim Ağaoğlu, 1926 yılında İzmir’de doğdu, 1954’te Türk edebiyatının büyük ustası Adalet Ağaoğlu ile evlendi. Bazen anı yazarları her satırda kendilerini ön plana çıkarır, överler. Ama Ağaoğlu alçakgönüllü bir üslubu seçmiş. Birlikte çalıştığı arkadaşlarını da anıyor, vefa hissinin varlığını hissettiriyor. Oysa kısacık biyografisini okusanız, bulunduğu işleri öğrenseniz, övgüyü hak ettiğini teslim edersiniz. Şimdi kaymak gibi yollarda arabanızı sürerken, Halim Ağaoğlu’nun emeklerini anımsamanızı isterim.

Köprülerin yapımı sürecinde, mesleğin izlerinin yanı sıra dönemin siyasal ortamı, Türkiye’nin insan haritası öne çıkıyor. Bir otomobille dağ bayır kat eden, geceyi otomobilde geçiren mühendisler... Öyle bir kuşağın mensubu. Ondan bir kitap daha beklediğimi bilmesini istiyorum. İyi bir okurdur, edebiyat eserlerini iyi değerlendirir. Yeni kitap umarım edebiyata dair olur.

Karayolcu-Bir Mühendisin Anıları
Halim Ağaoğlu
Everest Yayınları

İnönü’yle Demirel’in arkadaşı

Anılardaki gerçekleri okurken, içindeki ironik tespitler de dikkatinizden kaçmasın.Kişilerin başarılarının değerlendirilmesinde siyasal görüşlerin kriter alınmasının Türkiye’de değişmeyen unsurlar olduğunu bir kez daha görüyoruz. Bir genel müdürün uyarısının altını çizdim: “Dikkatli olun, çalıştığınız elemanların içinde Halk Parti’li olmasın. Birlikte çalıştığınız elemanların içinde komünistleri, solcuları uzaklaştırın.”

Daha sonra zaten o ve birkaç arkadaşı siyasal gerekçelerle işten uzaklaştırılacak, gazete haberlerinde yer alacaktır.

Bazen mühendislik dergilerinde yazdıklarından alıntılar da kitapta yer alıyor.

Halim Ağaoğlu’nun hayatında soyadı benzerliğinden dolayı başına gelenlerin sorumlu (!) kişisi, dönemin önemli siyasetçilerinden Samet Ağaoğlu’dur. O zaman kabinenin önemli bakanlarından, yanlış anımsamıyorsam bir aralık başbakan yardımcısı da oldu.

Askerlik şubesine sevkıyat için gittiğinde inanılmaz bir iltifat görüyor. “Nereyi istersiniz?” sorusuna “Bahriye” cevabını veriyor. Bakanla soyadı benzerliğinden başka bir ilgisi olmadığı anlaşılınca, piyadeye yazılıyor.

Mühendislik dünyasında, köprü yapan birçok kişinin adı bu anılarda geçiyor, böylece nice emek veren de anılmış oluyor.

Karayolları hakkındaki düşüncelerini şöyle özetliyor: “Türkiye’de Karayolları Genel Müdürlüğü halkın sevgisini kazanmış bir kuruluştur. En iyi çalışan devlet kuruluşu hangisidir diye sorulduğunda büyük bir çoğunlukla Karayolları yanıtı alınır (Yanıt alınırdı demek gerek. Şimdi ne yanıt alınır bilmiyorum. Bu satırları ben, 1950-1970 Karayolcusu olarak yazıyorum).” Karayolcular Halil Rifat Paşa’nın sözünü unutmazlar: “Gidemediğin yer senin değildir.”

İki ünlünün sınıf arkadaşıdır Ağaoğlu: Liseden Erdal İnönü, Teknik Üniversite’den de Süleyman Demirel.

Anılarda acı veren notlar da var: “Bugün Maraş’tan kuzeye giden yolcular ‘Bağırsak Deresi’ mevkiinde altı mezar ve bir kitabe göreceklerdir. Kitabede ‘Burada bu yolun yapılmasında şehit olan altı işçi yatmaktadır’ yazılıdır.”

Anadolu’nun gelişim tarihini, bir mühendisin bu tarih içindeki yerini öğrenmek için bu anıları okumak gerekir.