Keçileri kaçırtan keçi hikáyesi

Aziz Nesin hakkında 58 yıl önce düzenlenen istihbarat raporu, yazarlarımızın yaşamını, çile çeken bir dervişe döndürenlerin kara sayfalarından birkaç satırdır.

Bugün güldüğünüz metin, dün yazarları açlığa mahkûm eden düzenin utanç belgesidir.

Takip listesine giren başka adlardan da söz edelim mi biraz?

Kemal Tahir’le birlikte Düşün Yayınevi’ni kurdular, yani ortaktılar. Yanlış anımsamıyorsam Kemal Tahir’in bazı kitapları da o yayınevi tarafından yayımlandı.

Raporda yer alan ‘Názım Hikmet’in metresi Münevver Andaç’ sözü, ancak aşağılayanı aşağılayan bir üslup zavallılığı.

Rapordan tiksinti verici bir cümle daha: ‘Akbaba’da çalıştığı sıralarda aynı dergide vazife gören Meral Çelen adındaki bir kızla sevişen Aziz Nesin.’

Münevver Andaç, Türk edebiyatından önemli kitapları Fransızca’ya çevirmiş saygın bir çevirmen.

Berat Günçıkan’ın Gölgenin Kadınları’nda Meral Çelen, Aziz Nesin’i ve kendini anlatır. Öyküleri de vardır.

Raporun kadınlara hakaret unsuru taşıdığını, onların bireysel kişiliklerini değil de, erkeklerle münasebetlerine göre değerlendirildiğini göreceksiniz. O zamanın magazin üslubu bile bundan daha soyluydu.

* * *

RIFAT ILGAZ’ın Karartma Geceleri’ni okuduysanız ya da seyrettiyseniz, solcu bir yazarın karabasanını, Adalet Ağaoğlu’nun kitabının adını anarak söyleyelim bir ‘Ruh Üşümesi’ yaşayarak hissedersiniz. Yaşam öyküsünün dehşetini gerçek değil kurgu sanırsınız.

Devlet ve hükümet, onların peşine sadece büyük şehirlerde düşmedi. Sürgüne gönderdiği yerlerde de, onları canından bıktırdı. Osmanlı sürgünleriyle mukayese ederseniz, Cumhuriyet sürgünlerinin çok daha feci bir hayat sürdüğünü üzülerek fark edersiniz.

Aziz Nesin’in Bir Sürgünün Anıları, bu konuda size aydınların, edebiyatçıların acılar tarihinden etkileyici birkaç sayfa sunuyor.

‘Hapishane Tarihi’ni mutlaka okumak gerekir, yoksa Türk edebiyat tarihini anlayamaz, yorumlayamazsınız.

* * *

AZİZ NESİN’in anıları; Böyle Gelmiş Böyle Gitmez başlığını taşıyor, acaba son kelimeyi Gider diye düzeltsek daha mı gerçekçi davranmış oluruz.