Kahve sevgim çeşitlendi

“Üç Şehir Bir Kahve: Kahire-İstanbul-Viyana”* da böyle kitaplardan. Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır sözünü çok severim. Yazı arşivime baktığımda kahve üzerine yazdığımı gördüm. Hiç kuşkusuz bu yazıların içinde kahve fincanlarına dair olanlar da var... Kahveyi bulduğu söylenen Ali Bin Ömer Eş-Şâzili diyor ki:

“Kahve zemzem gibi, hangi niyetle içilirse ona yarar.”Bir efsaneye göre de kahveye ‘kahbe yemişi’ denilirmiş.

Evliya Çelebi, Nil kenarındaki yaz kahvelerini öylesine iştah kabartıcı biçimde anlatmış ki, doğrusu, görene Nil’i özletiyor.Kitaptaki kahve hakkındaki tarihi bilgileri, incelemeleri, alıntıları kahvenizi içerken okumanızı salık veririm. Hele fotoğraflar, yazı ile görselin ustalıklı buluşması...

Çoğumuz hayatta bir kereliğine de olsa şu soruyla karşı karşıya kalmışızdır: “Kahveniz nasıl olsun?”Beşir Ayvazoğlu’nun kitabına bu adı vermiş. Ayvazoğlu, tiryakileri de anlatıyor: “Tiryakiler köpüğü kaçmış kahvenin yüzüne bile bakmaz.”Elias Petropoulos fal üzerine bizi bilgilendiriyor:

“Çok az erkek kahve falına bakar. Fincanı okuyan bu işi mutlaka para karşılığı yapmalıdır. Ödenmeyen ya da veresiye bakılan kahve falı çıkmaz. Müşterilerin kahveye bakan falcıya teşekkür etmemeleri gerekir, çünkü fal bozulur, ziyan olur. Kadın falcılar ‘ilişki’ gibi kelimeler kullanmazlar.”Papa VIII. Clement’e atfedilen bir söz:

“Bu şeytani içecek o kadar lezzetli ki, bunu sadece kâfirlerin içmesi yazık olur.”Kitapta Ahmet Cevdet Paşa, Malik Aksel, Beşir Ayvazoğlu, Salâh Birel, Evliya Çelebi, Selim Nüzhet Gerçek, Deniz Gürsoy, Kâtip Çelebi, İ. Gündağ Kayalıoğlu, Osman Cemal Kaygılı, Ahmet Hamdi Tanpınar gibi adların kahve üzerine sözleri de yer alıyor. 

* * *

SON 10 yılda dikkatle bakıyorum, mekânlar da kimlik değiştirdi. Türk kahvesinin yanı sıra değişik ülkelerin çekirdeklerinden yapılmış kahveler, kavrulma derecelerine göre servis edilen öğütülmüş kahveler, espressodan başka türlere kadar uzanan bir seçim listesi var artık.

Kahve dükkânı zincirleri da öyle veya böyle, bir lezzete alışmış insan tipi oluşturuyor. Her gün mutlaka bir Türk kahvesi içerim.Türk kahvesi ne badireler atlattı. Çok önceki yıllarda birçok yerde, örneğin beş yıldızlı otellerde Türk kahvesi içemezdiniz.

Batılılaşmayı yanlış anlayanların tuhaflıkları...

Sonradan cezvede yapılmaya başlandı! Tam da o yıllarda gazetelerde “Kahvemize Yunanlar sahip çıktı” diye haberler okurduk. Bu haberlere çok gülerdim, biz sahip çıkmadığımıza göre elbet başkaları sahip çıkar.Eski kuşakların sabah kahvesi ziyaretleri vardı.

Sevdiğim mahalle esnafı alışkanlığındandır. Esnaf dükkânının camına bir levha asardı: “Kahvedeyim.” Böylece adres belli olurdu. Ülkü Tamer, bu yazıyı vaktinde şöyle güncellemişti: “Neskafe’deyim.”

* * *

KAHVE üzerine yazılmış her kitap insana keyif verir. Yazıyı, sözleri Ülkü Aker’e ait olan “Bir fincan kahve olsam kırk yıl hatırım vardı / Ömrümü sana verdim, dönüp baksan ne vardı?” şarkısı eşliğinde yazdım. Tavsiyem, siz de öyle okuyun.

------------------

(*) Mehmet Kurukahveci Kültür Merkezi