İcra kadar kayıt da önemlidir

Önemli müzik eleştirmenlerinin oylarıyla düzenlenen bir liste.
Çağımız liste çağı, insanoğlunu kolaylığa, tembelliğe alıştıran bu listecilik hastalığı, ne kadar uzak dursak hepimizi sarıyor, sâri bir hastalık gibi.
Bu listenin iki kesime çok yararı olduğu/olacağı kanısındayım, birincisi nitelikli arşiv oluşturmaya yeni başlayanlar için, ikincisi bir besteyi en iyi icradan, en teknik mükemmellikte kayıttan dinlemek isteyenler için.
Dosya, klasik müziğin kayıtlarının öyküsü olarak sunuluyor.
Kayıtların arkasındaki öykü, müzik tarihine de ışık tutuyor. Burada icranın, orkestra şefinin, icracıların üzerine notlar, açıklamalar da var.
Küçük bir bölümde; 1877’de başlayıp 1997’ye kadar kayıt tarihini birer cümle ile anlatan, teknik gelişme yazılmış.
1877’de Thomas Edison, fonografı icat ediyor, bunu long play’ler izliyor, ondan sonrasını hepimiz biliyoruz.
Bizim gibi kuşaklar bu kayıt serüveninin birçok aşamasına tanıklık etti; gramofon, teyp, CD çalar, MP3 çalar ve benzeri kayıt aletleri.
Bir eleştirmenin aynı dosyada şöyle bir yargısı var; en iyi yapılmış kayıtların dönemi 1950 ile 1960 arasıymış.
Orkestraların arasındaki farkı, çok iyi sezdirirmiş bu kayıtlar. Bu listeyi tanınmış otuz beş müzik eleştirmeni gerçekleştirmiş.
* * *
BİZİM kayıtlarımız için de böyle bir çalışma yapılamaz mı? Müzik eleştirmenlerine, bazı müzikçilere, müzik yazarlarına sorulsa, böyle bir soruşturmanın sonucunda, en iyi kayıtları öğrenebiliriz. Gerçi bizde müzik eleştirmenlerinin sayısı az, ama bunu başka müzik adamlarıyla tamamlayabiliriz.
Şimdi başta TRT olmak üzere, birçok özel şirket eski kayıtları bizim kulağımıza ulaştırıyor, onların arasında bir karşılaştırılma yapılsa, kim bilir neler çıkar.
Eskilerden Polydor, Sahibinin Sesi, Odeon kayıtları elden geçirilse, bunlardan bir liste yapılsa, dinleyiciler için iyi bir rehber değeri taşır.
Bu listeyi ben sadece Batı müziği kayıtları açısından düşünmüyorum, içinde Türk müziği de olabilir, popu ve diğer türleri dışarıda bırakıyorum.
Şimdi artık biz de kayıt kalitesine dikkat ediyoruz, teknik mükemmeliyeti arıyoruz.
* * *
DOSYADA 1 numarada Wagner’in Der Ring des Nibelungen kaydı yer alıyor. Viyana Filarmoni Orkestrası ile Viyana Devlet Operası Korosu’nu Sir Georg Solti yönetiyor. İcra, özel kayıt o kadar başarılı olmuş ki, burada yer alan eserlerin 40 yeni kaydının yapılmasına kapılarını açmış.
Yalnız icra değil, kayıt kalitesinin de bir long play’in/CD’nin, bir bestenin kaderini nasıl değiştirdiğinin iyi bir örneği.
Kayıtların serüvenini okumak da ayrı bir dinleme lezzeti veriyor.
Aşağıda ilk 10’un adlarını veriyorum:
1. Wagner / Der Ring des Nibelungen / Vienna Philharmonic Orchestra, Vienna State Opera Chorus / Sir Georg Solti
2. Beethoven / Symphonies Nos 5&7 / Vienna Philharmonic Orchestra / Carlos Kleiber
3. Britten / War Requiem / Galine Vishnevskaya, Peter Pears LSO / Benjamin Britten
4. J.S. Bach / Goldberg Variations / Glenn Gould (piano)
5. Puccini / Tosca / Maria Callas, Tito Gobbi, Teatro alla Scala / Victor de Sabata
6. Elgar / Cello Concerto / Jacqueline du Pre / John Barbirolli
7. Wagner / Tristan und Isolde / Wilhelm Furtwangler
8. Ravel-Berlioz / Scehrazade-Nuits d’ete / L’orchestre de la Suisse Romande / Ernest Ansermet
9. Tchaikovsky / Symphonies Nos 4-6 / Leningrad Philharmonic Orchestra / Evgeny Mravinsky
10. Gershwin / Porgy and Bess / Simon Rattle.
* * *
ŞİMDİ müzik tutkunları yeni bir araştırmaya başlayacaklar. En iyi kayıtları bulma çabasına girişecekler.

(*) 50 Greatest Recordings of all time, BBC Music, January 2012, s. 28.