Hayatını okurken Tanburi Cemil Bey’i dinlemek

Bir mızrap onun memleket hasretini depreştiriyor, birden kendini Boğaz’da sanıyor. Bir müzikçiden esinlenerek iyi bir şiir yazılıyor:

“Zihnim bu şehirden, bu devirden çok uzakta

Tanburi Cemil Bey çalıyor eski plakta

Birdenbire mesudum işitmek hevesiyle

Gönlüm doldu İstanbul’un en özlü sesiyle

Sandım ki uzaklaştı yağan kar ve karanlık

Uykumda bütün bir gece körfezdeyim artık”.  

İstanbul Büyük Şehir Belediyesi, ölümünün 100. yılı dolayısıyla 10 CD’den oluşan “Tanburi Cemil Bey Hazinesi”(1) adlı bir albüm çıkardı.

Büyük bir besteci ve icracı olan Tanburi Cemil Bey’in CD’lerini dinlerken Türk müziğindeki büyük bir sanatçıyı yeniden dinlemiş olacaksınız.

Hiç kuşkusuz birçok kuşak onun kendisini dinlemişler, taş plaklarını gramofonlarda çalmışlardır. Genç kuşak, özellikle konservatuvar öğrencilerinin bu CD’leri dinlemeleri, özellikle bir sazın nasıl çalındığını öğrenmeleri bakımından da önemlidir.

Albüm kitapçığının başında ayrıntılı bir ‘hayatı ve eserleri’ yazısı var.

Mehmet Bitmez “Albüm Hakkında” yazısında, kayıtlar ve parça seçimi konusunda açıklamada bulunuyor: “Titiz bir çalışma sonucunda elinizdeki 10 CD’lik set hazırlandı. Tanburi Cemil Bey’in gazel eşlikleri dışında çok farklı çalgılarla ağırlıklı olarak başta taksimlerine, peşrev, saz semai, longa, sirto vs gibi kayıtlarına yer verildi.”

Cemil Bey’in sanatı yazısını hayatı bölümü izliyor. Musiki geçmişi ve bestekârlığını hakkındaki kitaplardan da okuyabilirsiniz.

Sanatçının farklı formlarda yaptığı bestelerin listesi, çalışmalarındaki zenginliği gösterir.

‘Müzik dünyasındaki konumu’ yazısı onun müzisyenliğinin analitik bir anlayışla değerlendirilmesidir. Kitapçıkta bazı taksimlerin notaları da yer alıyor.

* * * 

CEMİL BEY’in hayatını Lütfiye Aydın, “Dehanın Sesi”(2) adıyla romanlaştırdı. Dinleme aralarında romanı da okuyabilirseniz, edebiyat/müzik birlikteliğini yaşarsınız.

Tanburi Cemil Bey’in Sultan Abdülaziz, Abdülhamid ve İttihat Terakki dönemlerinden derin izler taşıyan kırk üç yıllık fırtınalı yaşamını anlatan biyografik bir roman “Dehanın Sesi”.

Daha yaşarken efsaneleşen büyük bestecimizin, çocukluk ve ilk gençlik çağlarına, arkadaşlıklarına, okul yıllarına, daha sonra yetişkinlik çağının başka sanatçılar, bestecilerle olan ilişkilerine yer veriyor.

Geleneksel tanbur çalma biçimlerinde devrim yapar Cemil Bey. Yaylı tanburun mucidi, sol el tekniğinin yaratıcısı, ilk folklor denemecilerinden, luthier yani saz yapımcısı özellikleri de olan dünyanın bütün müziklerine, seslerine ilgi duyan bu dâhi dünya sanatçısına ölümünün yüzüncü yılında edebi bir saygı duruşu “Dehanın Sesi”.

Romanda Cumhuriyet öncesi kuşağın hikâyesi de yer alıyor.

Bu kuşağın kahramanları arasında Şehzade Seyfettin Efendi, Tevfik Fikret, Leyla Saz, Şair Nigar yer almaktadır. Lütfiye Aydın ünlü musikişinasın öyküsünü anlatırken oğlu Mesud Cemil Tel’in yaşamından da söz ediyor. Özellikle oğlu Mesud Cemil’in Nâzım Hikmet’le arkadaşlığına değiniyor yazar.

14 Aralık 2016 günü İBB ve İTÜ (İstanbul Teknik Üniversitesi) Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı işbirliği ile Maçka Kampusu BİSED Salonu’nda bir sempozyum gerçekleştirilecek.

* * * 

İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı öğretim üyesi, ut ve tanbur sanatçısı Mehmet Emin Bitmez’in yönetiminde gerçekleşecek seminerin konuşmacıları ve konu başlıkları şu şekilde: Beşir Ayvazoğlu “Ateş Denizinde Tanburi Cemil Bey”,

Samim Karaca “Dünya mızrabın ucunda mı?”,

Derya Türkan “Orfeon Record Tanburi Cemil Bey tarafından”,

Doç. Dr. Neva Özgen “Tanburi Cemil Bey’i anlamak”,

Birol Yayla “Cemil Bey’in günümüz tanbur icracılarına etkileri”,

Yrd. Doç. Aslıhan Eruzun Özel “Tanburi Cemil Bey kayıtlarından kemençede üslup çalışma yöntemleri”, 

Fikret Karakaya “Cemil Bey’in getirdiği yenilikler”,

Özer Özel “Cemil Bey dönemi üslubu”,

Doç. Dr. Yelda Özgen “Tanburi Cemil Bey’in viyolonsel taksimleri”,

Murat Aydemir “Tanburun miladı Cemil Bey’e dair”,

Saat 10.00’da başlayacak ve üç oturum şeklinde gerçekleşecek seminer, saat 16.00’ya kadar devam edecek.

* * *

BİR büyük besteci ve icracıyı, dinlemediyseniz Türk müziği konusundaki bilginiz ve zevkiniz eksiktir.

(1) Tanburi Cemil Bey Hazinesi, bir kutu içinde 10 CD ve bir kitapçık, İstanbul Büyükşehir Belediyesi

(2) Remzi Kitabevi