Google gibi bir cumhuriyet tarihi

Abdullah Özkan’ın hazırladığı 3 ciltten oluşan A’dan Z’ye Kurtuluş Savaşı ve Atatürk Dönemi ansiklopedisi sanırım okur gereksinimlerini büyük ölçüde karşılayacaktır.

Sunuş’tan bir bölümü yazıma almak istiyorum, kitabın amacını, niteliğini, içeriğini yeterince anlatıyor: ‘A’dan Z’ye Kurtuluş Savaşı ve Atatürk Dönemi adıyla sunduğumuz bu çalışmada, sizlere yeni Türkiye’nin kuruluş aşamasındaki olayları, savaşları, kişileri, kurumları ve eserleri, tüm yönleriyle alfabetik olarak vermeye çalıştık.

Direniş mitingleri, kongreler, ayaklanmalar, dernek ve partiler, Atatürk’ün silah arkadaşları, yeni Meclis’in tüm üyelerine dek, ayrıntılı olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş öyküsünün anlatıldığı bu ansiklopedide, dönemin gazete ve dergileri yanı sıra Kurtuluş Savaşı’yla ilgili romanlar ve özetlerine de yer verildi.’

Gerek cumhuriyet tarihi, gerek Kurtuluş Savaşı’yla ilgili bir roman okuduğunuzda, orada geçen birçok adı, yeri, tarihi olayı öğrenmek istersiniz. Kitabı tam anlayabilmek, algılayabilmek için bu şarttır.

Eğer böyle bir ansiklopediye başvurmadan okuyup geçerseniz; o kişi, o olay hakkında yazarın, özellikle romancının gözünden bir karara varırsınız. Oysa gerçek tarihi bilgi ile bunu karşılaştırdığınızda doğru bir yargıya varabilirsiniz.

Ayrıca Kurtuluş Savaşı ile ilgili filmler için de böyle bir kaynağa bakmalısınız. Çünkü sanatçının zihninde yarattığı ile tarihi gerçekler farklı olabilir.

*

Kitabın düzenleniş biçiminden de söz etmeliyim.

Okura kolaylık sağlamak, istediği maddeye çabuk ulaşabilmek için ‘Alfabetik Sıraya Göre Maddeler’ bölümü oluşturulmuş. ‘Konu Başlıklarına Göre Maddeler’de ise antlaşmaları, Atatürk’ün yazdığı kitapları, gazete ve dergileri bulabilirsiniz.

Benim ansiklopedide ilk baktığım, Kurtuluş Savaşı edebiyatının iyi bir bibliyografyasının yer alıp almadığıydı.

Kurtuluş Savaşı’yla İlgili Eserler bir madde başı olarak konulmuş. Belgelerle birlikte maddeler elbette daha ayrıntılı bir konuma kavuşmuş. Maddelerde olaylar anlatılırken, kişilerden söz edilirken, birçok sayfada Nutuk’tan onunla ilgili bölümler; Mustafa Kemal’in bir savaşı nasıl gördüğünü, nasıl yorumladığını, nasıl kazandığını iletiyor.

Hiç kuşkusuz Nutuk okunmadan Kurtuluş Savaşı’nı cumhuriyeti anlamak mümkün değildir.

Tabii ki partiler listesine baktığınızda, bizim siyasal yaşamımızın ana unsurlarının hem kimliğini, hem de döneminde yaptıklarını gözlemleyebilirsiniz.

Cephe cephe savaşı öğrenmek, izlemek, tartışmaları değerlendirmek bugünden düne daha doğru, daha gerçekçi, daha bilimsel bakmamızı sağlayacaktır.

*

Bu tür ansiklopedilerde insan fotoğraflarının yanı sıra, benim ilgimi çok daha fazla çeken, o devirde çıkmış karikatürler, yayınlanmış broşürlerdir. Çünkü gerçeğin en keskin anlatılışı bence mizahtır.

Ansiklopedide Amasya Tamimi’nden İktisat Kongresi’ne kadar, cumhuriyet yönetimini etkileyen, yönlendiren birçok olayın ayrı birer madde olarak yer alması, okurun bilgi oranını artırmaktadır.

Kurtuluş Savaşı edebiyata nasıl yansıdı? Edebiyatçılarımız bunu nasıl anlattı?

O madde tabii ki, cumhuriyete edebiyat merceğinden bakanlar için önemlidir.

Kurtuluş Savaşı’nı ve sonrasını yabancılar nasıl gördü?

Özellikle Türkiye’de kadınlara cumhuriyetin getirdiklerini bu soru bağlamı içinde değerlendirmek gerekir.

Bu ansiklopedi, sanırım kitaplığınızda el altında bulundurulması gereken bir eser olarak yer alacak. Ayrıca ansiklopedi içinde yer alan CD Rom ile bütün ansiklopediyi bilgisayarınıza yükleme imkanına da sahipsiniz. Bu sayede krokilere, haritalara, yine tek tek maddelere bilgisayarın getirdiği kolaylıkla ulaşabilirsiniz.

KİTAPTAN

KURTULUŞ SAVAŞI İLE İLGİLİ ESERLER

Akın / Allahın Süngüleri / Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülakat / Ankara / Ateşten Gömlek / Bay Önder / Biz İnsanlar / Bozkurt / Çankaya / Dağa Çıkan Kurt / Dikmen Yıldızı / Doludizgin / Eğil Dağlar / Esir Şehrin İnsanları / Esir Şehrin Mahpusu / Gazi’nin Dört Süvarisi / Haçin / Halás / Hükûmet Meydanı / İzmir’in Romanı / Kahraman / Kalpaklar / Köylüler / Kurt Kanunu / Kutsal Barış / Kutsal İsyan / Küçük Ağa / Küçük Ağa Ankara’da / Meydan Dayağı / Milli Savaş Hikayeleri / Panorama / Sahnenin Dışındakiler / Sodom ve Gomore / Sözde Kızlar / Şu Çılgın Türkler / Tek Adam / Toz Duman İçinde / Türk’ün Ateşle İmtihanı / Üç İstanbul / Var Olmak / Vatan Dediler / Vatan Tutkusu / Vatan Yolunda Hatıralar / Vurun Kahpeye / Yaban / Yeşil Gece / Yorgun Savaşçı / Yüzbaşı Selahattin’in Romanı / Çalıkuşu

NUTUK’TA HÜRRİYET VE İTİLÁF FIRKASI

(...) Verdiğim talimattaki esasları kötüye kullanacak kadar ustalık gösterenler de oldu. Söz gelişi Sinop’a yeni atanan bir mutasarrıf, orada yapılan gösterileri kendisi yönetiyor ve miting kararlarını kendisi yazıp halka imza ettirdiğini söylüyor ve bize de bir örneğini gönderiyor. Bu zatın, zavallı halka gürültü patırtı arasında imza ettirdiği uzun yazılar içinde şu satırlar gizleniyordu: ‘Türkler ilerleyip gelişemedi; Avrupa medeniyet esaslarını kabul edemedi ve benimseyemedi ise, bu şimdiye kadar iyi bir yönetime kavuşmamış olmasından ileri gelmiştir. Türk milleti, ancak kendi padişahının saltanat ve hakimiyeti altında olmak şartıyla, Avrupa’nın himaye ve kontrolü altında kurulacak bir yönetim şekli ile yaşayabilir.’ (...)

İtiláf ve Hürriyet Cemiyeti de düşmanlarla birlikte Anadolu’da milli davaya karşı örgütlenmek üzere yetmiş beş kişi kadar göndermiş. Bu haber alındı. Kolorduların dikkati çekildi (...)

MİLLİ İKTİSAT VE TASARRUF CEMİYETİ

30 Ocak 1930’da ödemeler dengesindeki açığın kapatılması ve Türk parasının değerinin düşmesini önlemek amacıyla kurulan cemiyet. TBMM Başkanı Kázım Bey (Özalp) başkanlığında TBMM Başkan Vekili Hasan (Saka), TBMM üyeleri Celál (Bayar), Dr. Fuad (Umay), Yusuf Kemal (Tengirşek) ve Rahmi Bey’in (Köken) kurucu üyeliğini yaptığı cemiyette ayrıca Ziraat Bankası Genel Müdür Şükrü (Ataman), Emlak Kredi Bankası Genel Müdürü Hakkı Saffet (Tan) ve Türkiye Otomobil ve Turing Kurulu Başkanı Reşit Safvet (Atabinen) bulunmaktaydı. Bütün milletvekilleri cemiyetin tabii üyesi sayıldı ve Mustafa Kemal Paşa, cemiyeti kendi himayesine aldı. Cemiyetin genel sekreterliğine Rahmi (Köken), müşavir müdürlüğüne Vedat Nedim (Tör) getirildi. Amaçları halkı israfla mücadeleye, hesaplı, tutumlu yaşamaya ve tasarrufa alıştırmak; yerli malları tanıtmak, sevdirmek ve kullandırmak; yerli malların kalitesini yükseltmek ve fiyatlarını ucuzlatmak ve yerli malların sürümünü artırmak olan cemiyet, bu amaçları gerçekleştirmek için yoğun bir çalışma programı ve kamuoyuna yönelik bir kampanya başlattı. Sergiler, seminerler ve mitinglerin yanı sıra yılda bir kez Tasarruf ve Yerli Malları Haftası düzenlendi. 1934’ten beri kamuya yararlı kuruluşlar arasında yer alan kurum, 1939’da ‘Ulusal Ekonomi ve Araştırma Kurumu’, 1949’da ‘Milli Ekonomi ve Araştırma Kurumu, 1955’ten sonra da ‘Türkiye Ekonomi Kurumu’ adını aldı.

DOĞAN HIZLAN'IN SEÇTİKLERİ

Yeşilçam Öykü Sineması Serpil Kurel Babil

Bu Kitaptan Kimse Sağ Çıkamayacak Altay Öktem Everest

İdealar Mağarası Jose Carlos Somoza İnkıláp

İntikam Gönüllüsü Frederick Forsyth Altın Kitaplar

Müzik Ansiklopedisi (3 cilt) Ahmet Say Müzik Ansiklopedisi Yayınları