Dünden bugüne Kudüs

‘Souvenir of Jerusalem - Kudüs Hatırası’

Türkçe ve İngilizce dillerinde yayımlandı.

‘Sunuş’ yazısını IRCICA Genel Direktörü Prof. Dr. Halit Eren yazmış:

“Yeryüzünün başlıca kutsal şehirlerinden biri olarak bilinen Kudüs’ün tarihte en uzun süre emanet edildiği yönetim olan Müslümanların döneminde, devlet tarafından olduğu kadar bireylerin de kurdukları vakıflar ve diğer teşekküller marifetiyle hem çağlar ötesinden gelen medeniyet mirası korunmuş hem de yeni mimari eserler inşa edilerek şehir ve kültür sürekli geliştirilmiştir.

Tarihin en uzun barış dönemlerinin yaşandığı, inançların bütün renkleriyle bir arada müşterek bir hikâye yazdığı devirlerin hatırasını bugüne taşıyan belgelerdeki şahitliklerin önemi büyüktür.

Bu koleksiyonlar Kudüs’ün geçmişini ve bugüne kalan medeniyet mirasını anlamamıza yardımcı olmakta, araştırmacılar tarafından bilgi kaynağı olarak kullanılmaktadır.

Elinizdeki kitap Murat Kargılı koleksiyonundan Kudüs Hatırası içerikli kartpostal, harita, gravür ve posterlerin reprodüksiyonları ile çeşitli hatıra objelerinin fotoğraflarını ihtiva etmektedir. Kendi koleksiyonundan seçtiği ve açıklamalarla beraber sunduğu kartpostalların tıpkıbasımlarını da ihtiva etmektedir. Bu malzemeler zengin bir çeşitlilik göstermekte, hem önemli bilgiler vermekte hem de birer sanat eseri olarak değer taşımaktadırlar.

Bu çalışmalarımız çerçevesinde, Kudüs’ün yaklaşık aynı dönemini sayın Murat Kargılı’nın koleksiyonu aracılığıyla yansıtan bu albümü yayınlamaktan memnuniyet duyuyoruz. Kendisini bu çalışması için tebrik ediyor, teşekkürlerimi sunuyorum. Albümü yayına hazırlayan sayın Bahadır Taşkın’a takdirlerimi ve teşekkürlerimi sunuyorum.”

Murat Kargılı da yazdığı Önsöz’de çalışmanın özelliklerini sıralıyor:

“Dünya nüfusunun neredeyse yarısı üç İbrahimi din, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam’a mensuptur. Kudüs bu üç dinin de ortak kutsalı, hac ve ziyaret merkezidir. Hac ve ziyaret anlamında pek çok şehir tek bir dine ait iken, Kudüs’ün üç dine birden ait olması onu eşsiz kılmaktadır. Yüzyıllar boyunca üç dinin inananları Kudüs’ü ziyaret edebilmenin hayaliyle yaşadılar. Çok azı bunu gerçekleştirebildiler. Yüksek maliyeti, güvenli bir ulaşım ve uygun konaklama imkânlarının olmayışı, haberleşme araçlarının gelişmemiş olması böyle bir yolculuğun gerçekleşmesini neredeyse imkânsız kılıyordu. Batı’da tren yollarının, buharlı gemilerin ve telgraf sisteminin hayata girmesi bütün bu olumsuzlukları ortadan kaldırıp 19. yüzyılın son çeyreğinde Kudüs’e adeta bir ziyaretçi akını yaratmıştır. Ziyaretçi sayısındaki bu artış da doğal olarak, bir liman veya ticaret şehri olmayıp ekonomisi hac ve turizme dayalı Kudüs’te bir hatıra eşya üretimi ve pazarının doğmasına yol açmıştır.

Elinizdeki bu kitap varlığını, 19. yüzyıl sonundan 20. yüzyıl başlarına kadar süren dönemde üretilmiş, o dönemin ruhunu yansıttığına inandığımız bu objelere borçludur.

İlk bölümde Kudüs’ün sokaklarında, kutsal meydanlarında ve gündelik yaşamında o dönemin kartpostallarıyla bir yolculuğa çıkıyoruz. Bu bölümde dönemin oryantalist ressamlarının eserlerinden üretilen kartpostallara yer vermeye özen gösterdik. İkinci bölümde gravür, poster ve haritalar gibi baskılara yer verdik. Ayrıca 19. yüzyıl sonunda popülerleşen zamanının ünlü ressam ve illüstratörlerin çizdiği, ilaçtan yiyeceğe, tütünden giyeceğe pek çok ürünün reklamının yapıldığı, ünlü şehirler, binalar, besteciler, tarihi olaylar vb. gibi pek çok temanın resmedildiği reklam kartlarını da bu bölümde kullandık. Son bölümü ise Kudüs’ten alınan hatıra objelere ayırdık. ‘Kudüs Hatırası’ diye adlandırdığımız bütün bu objelere de okuyucuyu 19. yüzyıl sonu - 20. yüzyıl başı Kudüs’üne bir yolculuğa çıkarmayı amaçladık.

KUDÜS’TEN ALINABİLECEKLER

Her seyyah, hacı veya turist gittiği yerlerden birtakım hatıra objeleri beraberinde evine getirir. Özellikle yer Kudüs olunca, Tevrat’ta, İncil’de ve Kuran’da geçen pek çok peygamber ve hatıralarının gerçekliğiyle yüz yüze gelen ziyaretçiler için aksini düşünmek de imkânsızdır. Kudüs’ü ziyaret edenler de evlerine döndüklerinde oradaki deneyimlerini onlara hatırlatacak, yakınlarına seyahat anılarını anlatırken onların gözünde yaşadıklarının canlanmasına yardımcı olacak ya da Kudüs’e gidebilme imkânı olmayan bir yakınına oraya dokunabilme hissini yaşatacak cinsten hatıra objeler alıp evlerine dönmüştür. Bu bir kartpostal, bir fotoğraf albümü, bir poster, sedef veya zeytin ağacından yapılmış el işi bir obje olabilirdi. Murat Kargılı’nın “Kudüs Hatırası” kitabı da varlığını bu dönemde üretilmiş, dönemin ruhunu yansıyan ve batıdaki Kudüs algısının şekillenmesinde rol oynamış bu objelere borçlu.”

Kitap ilk bölümünde okuyucuyu Kudüs’ün sokaklarında, kutsal mekânlarında ve gündelik yaşamında o dönemin kartpostallarıyla bir yolculuğa çıkarıyor. Bu bölümde dönemin oryantalist ressamlarının eserlerinden üretilen kartpostallara öncelik verilmesi hikâyeyi daha da renkli kılıyor.

Kitabın sayfa sıralaması:�

Kartpostallarda Kudüs

Surların İçinde

Surların Dışında

Gravür, Poster, Harita ve Reklam Kartları

Hatıra Objeler  

 (IRCICA Yayınları)