Cemal Süreya yaş almaz

Her yıl onunu şiir gücüne bir yaprak daha ekleyebilecek yazılar çıkıyor. Çünkü şiiri, her dönemin gelişen, yenilenen şiir özünü bulmuştur.
Yaşamın içinden süzülmüş, şiirin işlevinin ne olduğunu keşfeden şairlerden biridir Cemal Süreya.
Vedat Akdamar - Zühal Tekkanat’ın hazırladığı kitapta bakın kimlerin yazıları yer alıyor?
Sunuş yazısıyla Vedat TAkdamar; yazılarıyla Ahmet Özer, Ahmet Saraçoğlu, Ali Ekber Ataş, Arife Kalender, Bedrettin Aykın, Burhan Günel, Cemal Dindar, Engin Berk, Engin Turgut, Eray Canberk, Erdoğan Alkan, Ertan Mısırlı, Güngör Gençay, Haydar Ergülen, Hüseyin Alemdar, Koray Feyiz, Mehmet Ali Işık, Mehrizat, Mustafa Şerif Onaran, Muzaffer İlhan Erdost, Müslim Çelik, Orhan Alkaya, Osman Serhat erkekli, Öner Yağcı, Serap Erdoğan, Seyyit Nezir, Süreyya Berfe, Ülkü Tamer, Vecihi Timuroğlu, Veysel Çolak, Yusuf Alper, Zühal Tekkanat, Doğan Hızlan ve çizimleriyle Semih Poroy.
Haydar Ergülen’in kitaptaki yazısından bir cümleyi buraya almayı uygun gördüm. Psikiyatr ve şair Cemal Dindar’ın yazısı:
“Cemal Süreya şiiri, yalnız kendinin değil, bir ailenin, hatta bir halkın yaslarını sırtlamak zorunda kalmış bir çocuğun bu yası şiire dönüştürme serüveni olarak da okunabilir.”
Cemal Süreya 20 Yaşında kitabının önemli bir özelliğini belirtmek gerekir.
Bu yazılardan çoğu, şairin metinlerinden yola çıkıp yazılmış değil, sadece şiiriyle baş başa kalarak kaleme alınmış ürünler de değil.
Hemen hemen hepsi onu görmüş, onunula konuşmuş, dostluk etmiş insanların yazdığı yazılar. Bir açıdan yalnız metinlerden çıkarılan yazılar değil, çünkü bu yazılarda kişiliğinin izdüşümleri de seziliyor.
Şairlerin ölümünün ardından değil, sağlıklarında da bu tür kitapların yapılması, hazırlanması gerekiyor. Çünkü edebî ve kişisel tanıklıklar kuşaktan kuşağa ancak yazılı biçimde ulaştırılabilir. Belgesel özellik böylece korunabilir.
Onu tanıyanlar, okuyanlar da yıllar sonra bu tür kitaplarla bildiklerine katkı yapıldığını bilirler. Ancak benim için asıl önemli olan genç kuşaklara, bizden sonraki kuşaklara bu malzemeyi bırakmaktır. Onların çalışmaları bu belgelerin, bilgilerin ışığında oluşacaktır.
Bu kitap şiir severlerin kitaplığında bulunması gereken bir Cemal Süreya belgeseli.
(Cemal Süreya 20 Yaşında, Hazırlayanlar: Vedat Akdamar-Zühal Tekkanat, artshop)

KİTAPTAN

Cemal Süreya’da Kadın / Arife Kalender

C. Süreya şiirinde ‘kadın’ en önemli temadır. Yaşama onunla açılır, zamanlar içinde onunla yürür, Bazen bu kadınların utangaçlığı, kurum içindeki ikiyüzlü davranışları “Şu da var” şiirindeki gibi ironiyle verilirken, erkeğin kaba gövde gösterisi de eleştirilir, ikili ilişkilerdeki böbürlenmeler, arayışlar, evlilik kurumunun dayatmaları, özlem ve dilekler yer yer gülümseterek verilirken, düşündürür de...
C.Süreya şiirinde aşk ve erotizmin yanı sıra; zaman ve ölüm, ülke tarihi, insan çıkmazları, alkol ve sigara, şiir, şair dostları, söylence ve mitler ana temalar olarak karşımıza çıkar. Gerçekçi ve eleştirel bir bakışla bu temalarda yoğunlaşan Süreya şiiri ‘Ana sütüm’ dediği Türkçenin de tüm derinliğini ve zenginliğini dizelerinde duyumsatır. Zaman önemlidir şair için ve de tüm canlılar için bir bitimi vardır. O bitime varmadan, ondan kaçmak için belki de ‘Dörtnala sevişmek lazım’ der.

Cemal Süreya Şimdi Kaç Yaşında / Eray Canberk

Yıl 1951; Cemal Süreya 20 yaşında. Henüz ‘Cemal Süreya’ değil, Cemal S.Seber. Ben, 11 yaşında çiçeği burnunda bir ilkokul mezunu ve ortaokul 1. sınıf öğrencisi. O yaşlarda ne kadar şiir okuru olsam da Cemal Süreya’yı tanımam olanaksız. Cemal Süreya Ankara’da ben İstanbul’dayım! (...)
Yıl 1960; ben 20 yaşındayım, Cemal Süreya 29 yaşında. Ben şiir yazmaya çabalıyorum, Cemal Süreya artık tanınmış bir şair. Üvercinka diye bir şiir kitabı olduğunu biliyorum. BU kitaptan neredeyse yayımlandığı yıl, yani 1958’de haberim oluyor. (...)
Yıl 1971; Cemal Süreya 40 (20+20) yaşında, ben 31 yaşındayım. Artık tanışıyoruz, Cemal Süreya ile. Haydarpaşa Lisesi’ni bitirmiş olduğunu öğreniyorum bu arada. Aynı liseden mezun olmamız ilginç bir rastlantı... Benim için yalnızca Cemal Süreya değil, ‘Cemal ağabey’ aynı zamanda. (...)
Yıl 1980; ben 40 yaşındayım, Cemal Süreya 49 yaşında. Papirüs’ü ‘üç aylık’ bir dergi olarak üçüncü kez çıkarıyor. Derginin ilk sayısı Bahar 1980 diye çıkıyor. Yine şairlerle ilgili özel bölüm var ve benim İlhami Bekir Tez’i tanıtan yazımı yayımlıyor burada. Ne yazık ki dergi 2. sayısında kapanıyor. (...)
Yıl 1991 diyemiyorum... Yaşasaydı 60 (20+20+20) yaşında olacaktı. Oysa 1990 yılının başında sonsuzluğa göçtü Cemal Süreya. (...)
Aslına bakarsanız Cemal Süreya anılarımda ve belleğimde, bundan 44-45 yıl önce ilk tanıştığımız günkü gibi duruyor. Ölümünü bilmezden gelip yine de ‘Cemal Süreya şimdi kaç yaşında?’ diye kendi kendime sorduğum oluyor... Yanıtı mı? 79 yaşında ve hayatta!

Akrabasız bir şair / Haydar Ergülen

(...) Cemal Süreya’nın Treni 20 yıl sonra başka bir istasyona gider miydi? Kürt sorununun konuşulduğu, Dersim Katliamının gündeme getirildiği., Kürtçenin artık yasak olmadığı, Alevilerin cemevlerinde törenlerini ve ibadetlerini yapabildiği, Alevi tv’lerinin yayın yapabildiği 2010 yılında Cemal Süreya da Ece Ayhan gibi artık şair değil etikçi mi olurdu, trajiğin ironisine bir müdahalede mi bulunurdu bilmiyorum, ama İkinci Yeni’yken aşırı olmayıp sonraları her türlü aşırılığa var mısın diyen bir şairden doğrusu ben her şeyi beklerim. Yani Kürtlük ve Alevilik konusunda da bir ‘aşırılık’ beklerdim.
Cemal Dindar ‘O güzel aile o trende ölüyor, çocuk trenden inmeyi sınıyor’ diyordu. O tren orada duruyor hâlâ, ama çocuk sanırım tren durmadan indi. Belki şimdi o trene yeniden binerdi, binme vaktinin geldiğini sezerdi.

DOĞAN HIZLAN’IN SEÇTİKLERİ

Ahmet Ümit / İstanbul Hatırası / Everest Yayınları
Jean-Christophe Grange / Ölü Ruhlar Ormanı / Doğan Kitap
Yücel Kayıran / Kritiğin Toprağında / YKY
Adorno - Horkheimer / Aydınlanmanın Diyalektiği / Kabalcı
Sunay Akın / İstanbul’un Nâzım Planı / İş Bankası Kültür Yayınları