Doğan Hızlan: Bizans, İstanbul ve ötesi

Doğan HIZLAN

Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü, Fransız Araştırmaları Enstitüsü ve Yapı Kredi Kültür ve Yayıncılık işbirliğiyle Boğaziçi Üniversitesi Rektörlük Konferans Salonu'nda, 7 ile 10 Nisan günleri arasında, Bizans İstanbul'u: Anıtlar,Topoğrafya ve Gündelik Yaşam konulu bir atölye çalışması yapılıyor.

Atölye çalışmasına, Cyril Mango, Henry Magure, Alice-Mary Talbot, Zeynep Mercangöz katılacak. Çalışmada, Bizans İstanbul'unda gündelik yaşam, mimari, toplumsal ve ekonomik hayat gibi konular tartışılacak.

İstanbul gibi kültür başkenti niteliği taşıyan şehirlerin tarihi; bir çok ulusun, dinin, ırkın rengini taşır. Yenilgiler, zaferler, bozgunlar, egemenlikler o şehrin tarihinde aynı kitabın değişik sayfalarıdır.

İstanbul'un mimari, kültürel dokusunu Bizans'tan ayrı düşünmek mümkün değildir. Sultanahmet'te yapacağınız küçük bir gezintide iki önemli Bizans yapısı ile karşılaşırsınız: Ayasofya Müzesi ile Aya İrini Müzesi.

Gezinize devam ederseniz, Yerebatan Sarnıcı'na (Bazilika Sarnıcı) ulaşırsınız, yürüyerek varacağınız bir başka tarihi yer de Bozdoğan Kemeri (Valens Kemeri) dir.

* * *

COGİTO'nun Bizans Özel Sayısı (Yapı Kredi Yayınları, Sayı:17-Kış 1999) ek olarak bir kitapçık vermiş: İstanbul'un Bizans Geçmişi. Kitapçıkta önemli yapıların, müze olan, kilise olarak kullanılan ve sonradan camiye çevrilen kiliselerin bir listesi var.

Sanat Dünyamız da Bizans Özel Sayısı'nda (,Sayı:69-70,1998,Yapı Kredi Yayınları) değişik bir lezzet getiriyor,konuya.

İzler bölümünde edebiyat dünyasının tanınmış adları,Bizans'ın ,bazı yerlerdeki izdüşümünü işlemişler:

Orhan Duru,İstanbul Bizans'ı,Füruzan,Kapadokya Sarsıcıdır,Uğur Kökden,Trabzon Adlı Ankakuşu ile tarihi,edebiyat tadıyla bize iletiyorlar.

Bu yazıları okuduğunuzda, Bizans'a edebiyatçıların bakışının, konuya, tarihi perspektife bir başka yenilik, tazelik getirdiğini siz de farkedeceksiniz.

Cogito'nun bu sayısının editörü Serra Ciliv, Heybeliada'daki Ruhban Okulu'nun kütüphanesindeki kitapların durumundan işe başlayıp çalışmalarının eksenini şu sözlerle özetliyor:

'Cogito'nun bu sayısında, kayıtsız seyirciler olarak yaşadığımız bu topraklarda bizden öncekileri tanımaya el atmak, uygarlığı bu şekilde anlamaya başlamak oldu derdimiz. Tarihe duyduğumuz ilgi, insana duyduğumuz ilgiden kaynaklanır savıyla.'

Bizans'ta Yaşamak bölümü sanırım tarihin bugüne uzayan ilgi çekici yanını sergiliyor.

Özellikle, Evelyne Patlagean'ın 'Yoksullar'ı ile Angeliki E.Laiou'nun 'Arzu, Aşk ve Delilik: Bizanslıların Gözüyle Cinsel İlişkiler' incelemeleri okunması gereken iki yazı.

* * *

ÇOĞU zaman yazılarıma bir müzik eşlik eder,sanki çağrışım tempomu hızlandırır.

Bizans'ı da ,Soeur Marie Keyrouz 'un Chant Byzantin.Passion et Resurrection'unun dinleyerek yazdım.

Tarih,müzik,gündelik yaşam...Bir gün insanın kafasında buluşuyor.