‘Atom Karınca’nın fotobiyografisi

Roman, öykü, şiir, gezi yazısı, deneme, eleştiri, oyun.. ve daha birçok türde yapıtlar vermiş, hepsine mizahın gücünü katmış ve bütün gerçeği ortaya koymuştur.
Artık sözlüklere girmiş bir cümledir; yaşadığımız trajikomik hadiseler için, “Tam Aziz Nesin’lik” deriz. Bu çağrışım onun Türkiye insan topografyasını ne kadar iyi bildiğinin, onu mizahın süzgecinden geçirerek yansıtmasındandır.
Yaşamını birçok kitaptan okumuşsunuzdur, kendi kaleminden de. Bu sene usta yazarın doğumunun 100’üncü yıldönümü. Bu sebeple, Tophane’deki Tütün Deposu’nda hazırlanan sergide yaşamının en önemli noktalarını, kitaplarını, hayatından görsel kesitlerin sunulduğu videoları seyretmelisiniz. Serginin adı şöyle: “Ömrüne Sığmayan Adam, Aziz Nesin, 1915-2015, Yazılmamış Özyaşam Öyküsü” (1).
Yazının, bilgilerin görsel malzemeyle desteklenmesi böyle sergileri önemli kılan öğelerin başında gelir.
Zorlukların, siyasal baskıların, aç ve açık kalma tehlikesinin her zaman başında dolaştığı bir usta yazarın yaşamı, sadece onun kişisel öyküsü değil, Türkiye Cumhuriyeti’nin yazarla, edebiyatçıyla, düşünen, sorgulayan zihinlerle olan sorunlu ilişkisinin de panoramasını verir. Başına gelen gülünç olaylar belki de onu mizahçı yapan doğal nedenlerdir. Bizim yazarlarımızın özyaşamöyküsünü, bugün okuduğumuzda o yıllarda çektiklerinin trajikomik bir burukluk taşıdığını görürsünüz. Örneğin, Fransızca bilmediği halde bir Fransızca kitabın önsözü yüzünden mahkûm edilmek bize özgü bir gariplik olsa gerek.
* * *
SERGİNİN ilk cümlesi:
“Yıl 1915, Çanakkale Savaşı’nın en kızgın, en civcivli zamanı. Nusret, ‘yardım, Tanrı yardımı, başarı, üstünlük’ anlamına geliyor. Tanrı yardım etsin de Çanakkale Savaşı’nı kazanalım diye, böyle bir dille adımı Nusret koyuyorlar. Mehmet de dedemin adı. Ben Mehmet Nusret.”
Ardından da ilk roman, ilk yazılar ve Nesin soyadını alışının öyküsü yer alıyor. Haftalık mizah gazetesi Markopaşa’yı Sabahattin Ali ile birlikte çıkarıyorlar. Mizah yayıncılığı tarihimizde önemli, eleştirel bir dergi. “Markopaşa, gülmece yoluyla bir kavga -basbayağı bir kavga- gazetesiydi.”
Sabahattin Ali’nin ölümünden sonra ardından Dost Sabahattin Ali yazısını yazmıştı... 6-7 Eylül Olayları’ndan sonra Kemal Tahir’le aynı hücrede yattı. Ne demişti zamanın sıkıyönetim komutanı: “Bunlar salkım salkım asılacaklar.” Gene mizah dünyasının efsane dergilerinden Akbaba’da yazıyordu. İmzasız birçok yazı aslında onundu. Dergiyi çıkaran Yusuf Ziya Ortaç bakın onun için ne demişti: “Yazar değil, o bir rotatif...”
Sergide yıl yıl Aziz Nesin’in yaşamöyküsünü izleyecek, kitaplarını (çevrildiği bütün dillerle birlikte) görecek, en önemli mirası Nesin Vakfı’nın faaliyetlerini, kuruluşundan itibaren ve yetiştirdikleri gençlerin dilinden dinleyeceksiniz... Kronolojik olarak düzenlenmiş sergide Aziz Nesin’in o yıllarda kurduğu cümleler, ettiği sözler de, onun iç dünyasını bütün gerçekliğiyle yansıtıyor. Ziyaretçilere örneğin 1994’te söylediklerini mutlaka okumalarını salık veriyorum...
* * *
AZİZ NESİN sadece bir sergiyle anlaşılacak, yetinilecek bir isim değil. Hafta sonunu Aziz Nesin’le geçirmek istiyorsanız size bir de kitap salık vereceğim.
“Tek Ciltte-Aziz Nesin, Kalem Yapın Beni Kalem” (2).
Elbet bu toplam için daha sonra yine yazacağım. Kitap biyografi, otobiyografi ile başlıyor. Daha sonra Nesin’in yazdığı türlerden örneklerle zenginleşiyor. Günceden romana, öyküden oyuna, masaldan mektup-söyleşilere kadar her türden birer örnek var. Sanırım bu tadımlık kitap sizi bütün eserlerini yeniden okumaya götürecek.
-----------------------------------

(1) TÜTÜN DEPOSU, Lüleci Hendek Caddesi, No: 12. Tophane/İstanbul, Tel: 0212 292 39 56 www.depoistanbul.net
(2) Aziz Nesin 100 Yaşında, Everest Yayınları.