O bir zihinsel performans antrenörü

Aslında bu konunun temelleri milattan önce 8’inci yüzyıla kadar dayanıyor. Antik oyunlar olarak tanımlanan sportif faaliyetlerde bu yöntem kullanılmış.
Okan Renkli’ye göre günümüzde ilginin artmasının nedeni; katılımın ve rekabetin artması, yarışmalardaki sonuçların sporcular arasındaki küçük farklarla ortaya çıkması...
Asırlardır fiziki sağlamlığı ön planda tutan birçok spor branşı, son 100 yıldır yapılan bilimsel çalışmaların ortaya koyduğu verilerle işin zihinsel boyutunun öneminin de farkına varılmasını sağladı.
Okan Renkli diyor ki;
“Bilimsel verilerin daha fazla kullanılmasıyla başlayan bu süreç, sporcuların bir müsabaka ya da yarışmaya teknik, taktik ve kondisyon açısından hazırlanmasının yeterli olmadığını, bunların yanına mutlaka zihinsel antrenmanların ve psikolojik hazırlığında eklenmesi gerçeğini ortaya koydu.”
Renkli; Avustralyalı efsane yüzücü Elka Graham’ın şu sözlerini örnek gösteriyor.
“Sporcular yarışmalara yüzde 90 oranında fiziksel, yüzde 10 oranında da zihinsel olarak odaklanıyor. Fakat yarışmaların yüzde 90’ı zihinseldir. Çünkü elit düzeyde sporcuları fiziksel olarak ayıran çok az bir fark söz konusudur.”
Tüm bu gelişim sürecinde öğrenilenler, bilimsel veriler ve en önemlisi de sporcu geribildirimleri, sporda zihinsel hazırlığın erken yaşlardan itibaren genç sporcular için çok büyük bir güç olacağını gösteriyor.
Ben sadece sporda değil; hayatın her alanında zihinsel performansa ve dolayısıyla böyle bir antrenörlüğe ihtiyaç olduğunu düşünüyorum.
Çünkü yaşam hepimize bazen oyunlar oynuyor.
Hayatın getirdiği oyunlar arasından çıkıp devam etmek için bir antrenör fikri bana doğru geliyor.

Özellikle gençlere
yardımcı oluyor

2001 yılında kimya alanında yüksek öğretim görmüş. Yüksek öğretim döneminde ve sonrasında biyokimyasal parametrelerin sporcuların performansları üzerinde etkilerini araştırmış. Gelişim Üniversitesi’nde sporda psikososyal alanlar konusunda halen çalışıyor.
Son 4 yıldır da genç sporculara ve ailelerine danışmanlık veriyor. Çalıştığı sporcular arasında kendi yaş gruplarındaki milli takımlarda görev alan Kazımcan Karataş ve Cem Özgener gibi genç futbolcuların yanı sıra tenis, atletizm gibi farklı branşlardan birçok genç sporcu bulunuyor.

Gerçekçi hedeflere odaklanalım

OKAN Renkli şunları söylüyor;
“Özellikle toplumumuzda eksikliğini en fazla hissettiğimiz gelişim alanlarının başında kişisel farkındalık geliyor. Maalesef bu durum özellikle genç sporcuların gelişim alanı veya alanlarını belirleyebilmelerinin ve sonrasında da buna bağlı gerçekçi hedefler belirleyebilmelerinin önündeki en büyük engel. Bu nedenle öncelikle kişisel farkındalık ve gerçekçi hedefler üzerine çalışmalar gerçekleştiriyoruz. Diğer çalışma alanlarım ise motivasyon, zihinde canlandırma antrenmanları, belirsiz durumlarla başa çıkabilme, konsantrasyon ve odaklanma ile duygu durum yönetimi.”
Bugün sporda başarılı olmuş bütün ülkelerin bu performansları bilimsel olarak ölçtüklerini ve bunu yaparken profesyonel yardım aldığını görüyoruz.
Türkiye de bu modele dönmeli.
Yapılmıyor demiyorum ama bunu daha kurumsal yaptığımızda başarının artacağını düşünüyorum.
Çünkü gençlerimize her zaman çok güveniyorum.

Zihinsel hazırlık
fiziğin önüne geçiyor

SPORCULARDA ebeveyn yaklaşımı da önemli...
Tabii çevresel faktörleri unutmamak gerekir.
Toplumun kuralları ve bakış açısı, doğal olarak yapının en küçük birimi olan aile yapısını ve yaklaşımını da doğrudan etkiliyor.
Okan Renkli diyor ki;
“Genç sporcuları en çok etkileyen çatışma tam da bu noktada başlıyor. Ailenin çocukları ile ilgili kendi planları, çocuklarının başarıları üzerinden değer görme beklentileri, çocuğun hakkını çocuktan daha fazla savunarak istemsiz de olsa çocuğunu pasifize etmek, antrenör oyuncu iletişiminin arasına girmek, çocuğunun öne çıkması için bencilliğe yönlendirmek, ödül ve ceza sistemleri, antrenörlerinin beklenti ve istekleri derken sporcular bir kararsızlık durumunun tam ortasında kalıyorlar. Bu da performans sorununu beraberinde getiriyor. Zamanında müdahale edilmediği durumlarda ise genç sporcunun spordan uzaklaşmasına ve hatta daha ciddi sorunlarla karşılaşılmasına yol açabiliyor. Bu nedenle gerek ebeveynlerin gerek antrenörlerin dönem dönem bu konularla ve doğru yaklaşım türleri ile ilgili bilgilendirilmesi gerekiyor.”
Bir sporcu kolay yetişmiyor.
Fiziki özellikler de yetmiyor.
Zihinsel hazırlık ve performans bazen fiziğin de önüne geçiyor.

Cevap arayan sorular

SPOR psikolojisini, Amerikan Psikoloji Birliği şu şekilde tanımlıyor; “Spor, egzersiz ve diğer fiziksel etkinliklere katılım ve performans ile ilişkili psikolojik faktörlerin bilimsel olarak ele alınması.”
Türkiye’de son dönemde daha fazla gündeme gelen spor psikolojisi belki de şu sorulara yanıt arıyor.
Kaygı bir basketbolcunun serbest atışlardaki isabet performansını nasıl etkiler?
Penaltı kaçıran bir futbolcunun maç içerisindeki performansı nasıl etkilenir?
Kendine güven eksikliği, bir çocuğun yüzmeyi öğrenebilmesine etki eder mi?
Bir koçun oyuncuları desteklemesi, ödül ve cezalandırması, o takımın birlik ve beraberliğini nasıl etkiler?