İlaçta fikri mülkiyeti koruyacak mıyız? (II)

Jenerik ilaç şirketleri ilaçların patent süresi dolduktan sonra üretimini yapan şirketlerdir.

Türkiye’de hiç yerli araştırmacı ilaç şirketi yoktur.

Kopya üretici şirketler ise ya patent süresi dolmadan, ya da bizdeki gibi veri koruması/münhasıriyeti olmadığı için yasal boşluktan faydalanarak araştırmacı şirketlerin ilaçlarını kopya eden şirketlerdir.

Aşağıdaki rakamların da göstereceği gibi tüm jenerik şirketler kopyacı şirketler değildir.

* * *

İki gündür karşı çıktığım durum; bugün insan sağlığında vardığımız devasa aşamanın kaynağını teşkil eden araştırmacı şirketlerin fikri mülkiyet hakkının bazı ülkeler ile birlikte ülkemizde de korunmadığıdır.

Türkiye’de de ilaçta 20 yıllık patent hakkı var. Ancak, ilacın patenti alındıktan sonra yapılan klinik araştırmalar ortalama 12-13 yıl alıyor. Geriye sadece 7-8 yıl kalıyor. Araştırma yatırımının getirisini tam korumak için dünyada ayrıca veri koruması / münhasıriyeti denen bir kavram geliştirilmiş. İşte bizde, pazartesi günü vurguladığım gibi, tüm uluslararası taahhütlerimize rağmen bu koruma yok.

* * *

Türkiye’nin muasır medeniyete katılma projesinin ancak tüm alanlarda genel kabul görmüş standartlara uyum sağlamakla mümkün olduğuna inanan bir insan olarak bu duruma karşı çıkıyorum.

* * *

Deniyor ki; eğer Türkiye veri koruma hakkı sağlarsa; ilaç fiyatları artacak ve ilaç harcamalarının %75.6’sını karşılayan kamuya ilave yük binecektir.

Doğrudur ama rakam çok ama çok abartılıdır.

2001 yılı itibarıyla Türkiye’de ilaç sektörünün mali bütçesi 4.088 milyar dolardır.

Bu rakam içinde benim eleştirdiğim kopya üreticilerin payı ise sadece 135 milyon dolardır.(%3.3!)

Eğer, veri koruması/münhasiriyeti kanunu çıkarsa şu anda beher yıl ilaca 5.4 milyar dolar harcayan kamunun ilave yükü ise sadece 20 milyon dolar olacaktır.

Araştırmacı şirketlerin ilave geliri de, Türkiye’de 2 milyar dolarlık piyasa payları ele alındığında, sadece %6 artacaktır.

Şu anda 115 milyon dolar toplayan kopyacı şirketler için bu beleş ve tatlı bir kárdır, bundan vazgeçmek istemiyorlar; ancak bu rakamın araştırmacı şirketlere katkısı ise çok düşük.

Üstelik, eğer süreli (AB’ye göre 10 yıl) veri hakkı verilir ama süre sonunda fiyatlar tamamen serbest piyasaya bırakılırsa, bugün araştırmacı şirketlerin biraz altında fiyat oluşturan (takriben %20 altında) kopyacı şirketler serbest rekabet nedeni ile fiyatlarını çok daha fazla (takriben %70) düşürmek zorunda kalacaklardır.

Nitekim, yeni uygulama ile ilaç fiyatları düşmüş ama bunca gürültü koparan ilaç şirketi içinde henüz piyasadan çekilen olmamıştır.

* * *

Ben diyorum ki, veri koruma/münhasıriyeti hakkı şartlı çıksın, araştırmacı şirketler kamunun 20 milyon dolar kaybını ilave yatırım yaparak ödesinler.

Türkiye bir alanda daha muasır medeniyete ulaşsın!