Çocuklarda dopamin bağımlılığına dikkat!

Yarın yeni eğitim öğretim yılı başlıyor ve milyonlarca öğrenci için ders zili çalacak. Ancak yaz tatili boyunca bilgisayar, tablet, cep telefonu ve televizyonla uzun süre vakit geçiren birçok öğrenci için ciddi bir tehlike ortaya çıkabiliyor. Bu tehdidin adı, ilk etapta masum gibi görünen bilgisayar oyunlarının neden olduğu dopamin bağımlılığı... Peki, dopamin bağımlılığı nedir? Nasıl mücadele edilir? Bu sorunun yanıtını vermeden önce dopamin hormonunun vücudumuzda nasıl bir role sahip olduğundan bahsetmemiz gerekiyor. Çünkü dopamin, ruh halinizi, ödül ve motivasyon duygularınızı etkileyen önemli bir beyin kimyasalıdır. Motivasyon, hafıza, dikkat ve hatta vücut hareketlerini düzenlemede önemli bir rol oynar. Vücudunuzda büyük miktarda dopamin salındığında, belirli bir davranışı tekrarlamanız için sizi motive eden bir zevk ve ödül duygusu yaratır. Bu durumda dopamin salınmasını sağlayan eylemin tekrar tekrar yapılmasını teşvik eder ve bağımlılık başlar.

BİLGİSAYAR OYUNLARI HİÇ DE MASUM DEĞİL

Bilgisayar, telefon, tablet ya da oyun konsolu gibi araçlar, sadece çocukların değil yetişkinlerin de hayatında giderek daha fazla yer alarak, bağımlılık haline geliyor. İlk etapta her şey masum başlıyor ve oyunlar çocukların hayatını etkilemiyor. Ancak zamanla oyunlarda geçirilen zaman artıyor. Bilgisayar, tablet ve cep telefonları çocukların ellerinden düşmüyor. Çocuklar, özellikle oyunlarda olmadıkları bir kişiliğe bürünüyorlar. Oyun içinde savaşıyorlar, imparatorluklar kuruyorlar ve olmadıkları bir kahramanı yaratarak, öz güvenlerini bu oyunlardan sağlıyorlar. Oyun oynadıkça kendilerini güçlü ve mutlu hissediyorlar. Bu öz güveni ve duyguları sürekli yaşamak istedikleri için de bağımlı oluyorlar. Bu süreç içinde beyinde dopamin salındıkça bağımlılık da artmaya başlıyor. Zamanla da çocuğun hem günlük hayatı hem de fiziksel ve ruhsal sağlığı olumsuz etkileniyor. Çünkü çocuklar, sadece o faaliyet süresince dopamini yüksek salgılıyor ve o aktivite dışında hiçbir şeyden zevk almıyor.

ÇOCUKLARIN DERS NOTLARI DÜŞÜYOR

Anne ve babalara özellikle bu süreçte çocuklarında dopamin bağımlılığı olup olmadığını çok iyi gözlemlemelerini öneriyorum. Çünkü bağımlılık gelişmeye başladığı zaman yavaş yavaş çocukların uyku düzeni bozuluyor, ders notları düşüyor, okula gitmek istemiyor ve kişisel hijyenlerine dikkat etmiyorlar. Ailelerin bu belirtilere çok dikkat etmeleri gerekiyor. Çocuklar, genellikle ailelerin koydukları zaman sınırlamasını geliştirdikleri yöntemlerle aşmaya çalışırlar ve genellikle de başarılı olurlar. Ancak Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), düzenli olarak iki saatten fazla ve bir yılı geçen bir süredir bilgisayar oyunu oynanıyorsa bu durumu bağımlılık olarak kabul ediyor. Bu nedenle çocuklarınızın bilgisayar oyunlarıyla ne kadar vakit geçirdiğini iyi gözlemlemeniz gerekiyor.

DOPAMİN BAĞIMLILIĞININ TEDAVİSİ VAR MI?

Günümüzde maalesef ki birçok anne ve baba, çocuklarında gelişen dopamin bağımlılığını gözlemleyebiliyor. Ancak endişelenmeyin. Çünkü dopamin bağımlılığının da çözümü var. Yapacağınız dopamin diyetiyle, bu sorundan kurtulmak mümkün. Bu çözüm, sadece çocuklar için değil, sosyal medya bağımlısı erişkinler için de bir kurtuluş sunuyor.

DOPAMİN DİYETİ NASIL YAPILIR?

Dopamin bağımlılığıyla mücadele edebilmenin en etkili yolun, dopamin diyeti yapmaktan geçiyor. Yani dijital dünyaya ara vereceğiz. Diyetin ilk kuralı; haftada bir gün bağımlı hissettiğiniz unsurlardan uzaklaşmak. Bir gün boyunca çocuklarınızın televizyon, bilgisayar, tablet ve sanal oyunlardan uzaklaşmasını sağlamalısınız. Sağlıklı ve doğru beslenmek, hastalıklarla mücadele etmenin yanı sıra bağımlılıklarla savaşımızda da en güçlü silahımız. Bu nedenle çocuklarınıza bu süreç içerisinde dopamin sentezini artıracak besinler yedirmeniz oldukça önemli.

DOPAMİN SEVİYESİNİ DESTEKLEYEN BESİNLER

Dopamin sentezini sağlayan besinlerin içinde tirozin bulunması gerekir. Çünkü tirozin, dopamin sentezinde ana ham maddelerden biri. Bir diğeri de fenilalanindir. Dopamin sentezini destekleyen besinlerin başında ise muz gelir. Özellikle çürümeye yüz tutmuş muzlar, çok önemli tirozin kaynağıdır. Süt de ikinci değerli besinimizdir. Özellikle akşamları muzlu süt içmek oldukça faydalıdır. Fasulye, nohut, bitter çikolata, peynir, kırmızı et, beyaz et ve kırmızı balık da tirozin kaynakları arasında yer alır. Fasulye ve nohut tüketmek de bu süreçte oldukça yardımcı olacaktır. Ayrıca egzersiz yapmak, yeni hobiler edinmek ve becerilerine yönelik etkinliklere katılmak da çocuklara iyi gelir. Dopamin diyeti, disiplinli bir şekilde uygulandığında 3 ay gibi bir sürede bağımlılıktan kurtulmanızı sağlayabilmektedir.