Solunum sıkıntısı

Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD); 22 Haziran 1970 tarihinde göğüs hastalıkları uzmanı dokuz öğretim üyesinin bir araya gelmesiyle İstanbul’ da kurulmuş bulunan, kâr amacı gütmeyen bir sivil toplum kuruluşu. 

Türkiye’de yaşlı nüfusun 8 milyon 245 bine ulaştığına, 2050’de ise nüfusun % 16,3’ünün yaşlı olacağına değinen TÜSAD Geriatri Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. Serap Duru, yaşlanma ile ortaya çıkacak sorunlardan koruyacak ve bireyleri hayata dahil edecek modeller geliştirmenin hedef alınması gerektiğini ifade ediyor. 

Dünya yaşlı nüfusu, doğurganlık oranının düşmesi ve ortalama yaşam süresinin yükselmesi gibi nedenlerle istikrarlı olarak artıyor. Günümüzde dünya yaşlı nüfusunun 70-80 milyona yaklaştığı tahmin ediliyor. 2050 yılında, dünya genelinde 65 yaş üstü bireylerin 1,5 milyara ulaşacağı ve nüfusun % 22’sini oluşturacağı öngörülüyor. 

Hepimizin bildiği gibi yaşlılık canlı yaşamının doğal bir süreci. Bu süreçte tüm organ sistemleri ile birlikte solunumda da birçok biyolojik ve fizyolojik değişiklik oluşuyor. Doç. Dr. Serap Duru bu süreci şöyle özetliyor: “Yaşlanmada solunum fonksiyon parametrelerinde ve solunum kas gücünde azalma görülebiliyor. Zira yaş ilerledikçe doğal ve kazanılmış immün yanıt değişiyor, immün sistemin fonksiyonları azalıyor. Enfeksiyon, malignite ve otoimmünite duyarlılık artıyor. Yara iyileşmesi yavaşlıyor. Belirli moleküler ve hücresel değişiklikler ortaya çıkabiliyor. Kısalmış telomerler*, artmış DNA hasarı, oksidatif stres, kök hücrelerde bozukluklar oluşuyor. Ayrıca çevresel maruziyetler de akciğerlerde hasarın artmasına neden oluyor.” 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye’de yaşlı nüfus son beş yılda % 24 artarak 2021 yılında 8 milyon 245 bine ulaşmış durumda. Yaşlı birey sayısının toplam nüfus içindeki oranı ise % 9,7. Bu oranın 2025 yılında % 11, 2040 yılında ise % 16,3 olması bekleniyor. Türkiye’de her beş yaşlıdan biri tek başına yaşıyor. Yaklaşık dört haneden birinde en az bir yaşlı birey bulunuyor. 

Yaşımızın ilerlemesini durdurmak olası değil. Yaşlanmayla birlikte meydana gelen fiziksel değişikliklerin sonucu olarak ortaya çıkan akut ve kronik hastalıklar bağımsızlıklarımızı azaltıyor, yaşamlarımıza kısıtlamalar getiriyor. Doç. Dr. Serap Duru; daha sağlıklı bir yaşlanma süreci için, artan yaşlı nüfusun solunum sistemi de dahil tüm sistem hastalıklarına cevap verebilecek yeni hizmet modellerinin geliştirilmesinin şart olduğunu söylüyor. Ayrıca, yaşlı bireyin yakınlarının geriatrik hastayla yaşama konusunda eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi için danışmanlık ve destek hizmetlerinin artırılmasına ihtiyaç olduğunun da altını çiziyor. 

Ben de yaklaşık beş-altı yıldan beri, biraz da kas hastalığıma bağlı olarak, solunum sıkıntısı çekiyorum. Geceleri nefes alışverişimi düzenleyen BPAP adlı bir cihaz kullanıyorum. BPAP,

kelime anlamıyla, iki kademeli sürekli pozitif solunum yolu basıncı demek. BPAP cihazları, uyku esnasında kişi nefes alıp verirken farklı basınçlar uyguluyor. Burada IPAP ve EPAP şeklinde iki kavram mevcut. IPAP kavramı kullanıcı nefes alırken, EPAP ise nefes verirken cihazın uyguladığı basınç değerini ifade ediyor. Bu iki değer sayesinde solunum yolunda basınç farkı oluşuyor ve tedavide bu basınç farkından faydalanılıyor.

Bazen havaya bağlı olarak gündüzleri de rahat nefes alabilmek için bu cihaza ihtiyaç duyuyorum. Ev dışında ise taşınılabilir bir oksijen konsantratörü kullanıyorum. Günümüz oksijen konsantratörleri, sürekli oksijen çıkışı sağlama kabiliyetine sahip cihazlar olarak, oksijen hastalarının vazgeçilmez gereksinimleri haline gelmiş durumda. Bu cihazlar havada %21 oranında bulunan oksijeni azottan ayırarak %90-95 oranında sabit çıkışlı oksijen verme prensibine sahip bulunuyorlar. 

Neyse ki günümüzde hem tıp bilimi hem de teknoloji epey ilerlemiş durumda. Nefes alamamak da dahil, pek çok rahatsızlığa çare bulunabiliyor. Bu sayede, biz solunum hastaları da yaşama şansına kavuşmuş oluyoruz. 

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz günler dileğiyle… 

* Telomerler her bir kromozomun iki ucunda da bulunan spesifik DNA-protein yapılarıdır.