Erişilebilir Ulaşım

5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun; “engellilerin temel hak ve özgürlüklerden faydalanmasını teşvik ve temin ederek ve doğuştan sahip oldukları onura saygıyı güçlendirerek toplumsal hayata diğer bireylerle eşit koşullarda tam ve etkin katılımlarının sağlanması ve engelliliği önleyici tedbirlerin alınması için gerekli düzenlemelerin yapılmasını sağlamak” amacı ile düzenlenmiş bulunuyor.

Engellilerin toplumsal yaşama katılımı için temel gereklilik, elbette ki, erişilebilir ulaşım. Bu husus dikkate alınarak, 2014 yılı başında 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’da bazı yeni düzenlemeler yapıldı. 19.02.2014 tarihli bu düzenlemeyle;

— Engelliler Kanunu’nda yer almayan şehirlerarası ulaşım araçlarının 2018’e kadar erişilebilir hale getirilmesi zorunlu hale geldi.
— 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’da toplu taşıma araçlarının engellilerin erişimine uygunluğunun sağlanması için tanınan süre 07.07.2018 tarihine kadar ötelendi.

Ancak:

— “07.07.2018 tarihine kadar, servis taşımacılığı yapan gerçek ve tüzel kişiler, engelli personel veya öğrenciye talep halinde erişilebilir taşıma hizmetini sağlamakla yükümlüdür.” ibaresi gereği; talep edilmesi durumunda, erişilebilir servis hizmetinin hemen sağlanması,
— “07.07.2018 tarihine kadar, karayolu ile turizm taşımacılığı yapan veya şehirlerarası toplu taşıma hizmeti veren gerçek ve tüzel kişiler, engelli bireyin erişilebilir toplu taşıma hizmeti sağlanmasına ilişkin talebini azami 72 saat içinde karşılamakla yükümlüdür.” ibaresi gereği; talep edilmesi durumunda, erişilebilir servis hizmetinin azami 72 saat içinde karşılanması gerekiyor.

Söz konusu düzenleme ile 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’un geçici 3’üncü maddesi:
“Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan sürücü koltuğu hariç dokuz veya daha fazla koltuğu bulunan araçlarla sağlanan toplu taşıma hizmetlerinin engellilerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri alır. Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 8 yıl içinde, sürücü koltuğu hariç dokuz ila on altı oturma yeri olan toplu taşıma araçları, yolcu gemileri ile özel ve kamu şehirlerarası toplu taşıma araçları ile turizm taşımacılığı yapılan araçlar 07.07.2018 tarihine kadar engelliler için erişilebilir duruma getirilir.” şeklinde değiştirildi.

Ayrıca; “düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihi (19.02.2014) takip eden altı aylık süreden sonra üretilen, sürücü koltuğu hariç dokuz veya daha fazla oturma yeri olan araçlardan erişilebilir olmayanlara şehiriçi ve şehirlerarası yolcu taşıma hizmeti için yetki belgesi, izin veya ruhsat verilmeyeceği” bildirildi. Ancak, ben bu maddenin uygulamaya geçirildiğinden emin değilim. Zira Kadıköy-Ziverbey hattında çalışan pek çok minibüs, “engelli” işareti taşıyor olmasına karşın engelliler için erişebilir değil. Sanırım, ruhsat alabilmek için kullandıkları rampayı ruhsatı aldıktan sonra çıkartmışlar. Kim bilir, belki de hep aynı rampa kullanılmıştır ruhsat alma aşamasında?

Neyse ki, “Engelli” işareti taşıyan belediye otobüsleri ise engelliler için kolaylıkla erişilebilir durumda.

Belediyeler, aynı zamanda, engellilerin ücretsiz ulaşım hizmeti alabilmelerini de sağlıyor. Birkaç örnek vermek gerekirse;

İstanbul’da verilen “İETT İstanbulkart”; 30 Mart 2013 tarih ve 28603 sayılı resmi gazetede yayımlanan "Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırılması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik" hükümleri doğrultusunda düzenlenmiş % 40 ve üstünde bir oranda Özürlü Sağlık Kurulu Raporu'na sahip kişilerin kullanabileceği Seyahat Kartı. Yurt dışından ve özel hastanelerden alınmış olan raporlar, bu kartın verilmesi için kabul görmüyor. Başvurular aşağıdaki belgelerin, kart ücreti (10 TL) ile birlikte, Başvuru Merkezleri'ne iletilmesi yoluyla gerçekleştiriliyor.

— % 40 ve üstünde bir oranda Özürlü Sağlık Kurulu Raporu aslı ya da T.C.Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı`nın engelliler için düzenlediği Kimlik Kartı’nın aslı
— Nüfus Cüzdanı
— 1 Adet Vesikalık Fotoğraf

“İETT İstanbulkart” sahibi olan engelliler; Otobüs, Nostaljik Tramvay, Metrobüs, Tünel, Metro, Tramvay, Füniküler, Teleferik, İDO Sirkeci-Harem Araba Vapuru, İstanbul Şehir Hatları vapurları, Mavitur ve Dentur motorlarını ücretsiz olarak kullanabiliyorlar. Ayrıca; Sağlık Kurulu Raporu’nun “Ağır Engelli” bölümünde "EVET" ibaresi bulunan engelliler, refakatçileri ile birlikte ücretsiz seyahat hakkından yararlanabiliyorlar.

“İETT İstanbulkart” için Başvuru Merkezleri listesine aşağıdaki adresten ulaşabilirsiniz: http://istanbulkart.iett.gov.tr/tr/istanbulkart/pages/istanbulkart-basvuru-merkezleri/381

Ankara’da verilen “AnkaraKart”, EGO otobüsleri ile Metro ve Ankaray da dâhil olmak üzere EGO'ya bağlı tüm toplu taşıma araçlarında kullanılabiliyor. % 40 ve üzeri engeli bulunan tüm engellilere “Engelli Serbest AnkaraKart”, Sağlık Kurulu Raporu’nun “Ağır Engelli” bölümünde "EVET" ibaresi bulunan engellilere ise “Engelli Refakatçi Serbest AnkaraKart” veriliyor. Bu kartlara başvuru için gereken belgeler, “İETT İstanbulkart” başvurusu için gereken belgelerin aynısı.

Söz konusu kartlar AnkaraKart İşlem Merkezleri’ne başvurularak alınabiliyor. AnkaraKart İşlem Merkezleri listesine aşağıdaki adresten ulaşabilirsiniz:
https://www.ankarakart.com.tr/ankarakart-islem-merkezleri

İzmir’de ise, % 40 ve üzeri bir oranda engeli bulunanlar; Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı tarafından verilen Kimlik Kartı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından verilen Engelliler için Kimlik Kartı veya üzerinde engel oranı belirtilmiş nüfus cüzdanını görevli personele ibraz etmek suretiyle Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı toplu ulaşım araçlarından ücretsiz faydalanabiliyorlar. Ayrıca; Sağlık Kurulu Raporu’nun “Ağır Engelli” bölümünde "EVET" ibaresi bulunan engelliler, refakatçileri ile birlikte ücretsiz seyahat hakkından yararlanabiliyorlar.

Ben bu günlük yalnızca üç ilimizdeki uygulamadan söz edebildim. Ancak diğer illerimiz belediyelerinin de benzer uygulamaları olduğunu söyleyebilirim.

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…