Bir yıl daha biterken…

İyisiyle kötüsüyle bir yılı daha geride bırakıyoruz. Sene boyunca engellilik ve erişebilirlik konusunda öne çıkan gelişmeleri, hepimizin zaman zaman yüz yüze kaldığımız sorunları, sosyal ve akademik etkinlikleri takip ederek sizlere aktarmaya çalıştım. Sizlerden gelen görüşleri hem okurlarıma hem de devlet kurumlarının ve sivil toplum kuruluşlarının dikkatine taşımaya, sesimizi daha geniş kitlelere ulaştırmaya gayret ettim. Siz de bana bunu yapma gücü verdiniz. Bu yılın son yazısında, geçtiğimiz aylardan bazı örneklere bakıp 2017’de ne çok adım atıldığını hep birlikte hatırlayalım ve önümüzdeki yıla ümitle bakalım istedim.

Sizlerle birlikte birçok soruna parmak bastık, bazen de bilgilendik: Engelli Sağlık Kurulu Raporları’nın neden olduğu zorluklar ve bu raporlara itiraz hakkı; SGK Sağlık Kurumu’nun zekâ puanı (IQ düzeyi) 50’nin üzerinde, çalışma gücü kaybı ise % 60’ın altında olan Otizmli, Down Sendromlu, Zihinsel Engelli, Serebral Palsili engelli gençleri malul saymaması ve bu gibi engelli genç erkeklerin sosyal güvenlik haklarından yoksun kalmaları; SGK’dan akülü tekerlekli sandalye alımı; ÖTV indirimli araç alımı; bankacılık hizmetlerinde erişilebilirlik, şehirlerarası taşıma hizmetinde engellilerin erişilebilirliğinin sağlanması; gibi… Unutmayalım ki biz sorunlarımızı dile getirdikçe bu sorunlara çözüm bulunması hızlanacak.

Üstelik, sorunlarımıza çözüm bulmak konusunda yalnız değiliz. Bu yıl engellilerin haklarını savunmak ve hayatlarını kolaylaştırmak için çalışan birçok kurum ve kuruluşla da sizler adına bir araya geldim. Bu kurumlardan biri İstanbul Üniversitesi Engelliler Uygulama ve Araştırma Merkezi. 2017 – 2018 öğretim yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü bünyesinde “Engellilik Araştırmaları Anabilim Dalı Tezli Yüksek Lisans Programı” açıldı. Bu programda eğitim alan öğrenciler çalışmalarını 3 Aralık Dünya Engelliler Günü münasebetiyle, “Engellilik Araştırmalarında Bilimsel Yenilikler” konulu etkinlikte sundular. Onların sunumlarını izlerken, Türkiye’deki engellilik algısının ancak bu gibi bilimsel programlarla daha hızlı değiştirilebileceğine inandım.

Ekim ayında, Sabancı Vakfı’nca düzenlenen “Ekim Zamanı – Deneyim Paylaşım Toplantısı”nda vakfın Hibe Programları kapsamında desteklenen ve projelerini tamamlamış olan altı sivil toplum kuruluşunun temsilcileri bir araya geldi. Bu toplantıya katılarak; Bilgi Üniversitesi Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi ‘nin engelliliğin ve engelli bireylerin ders kitaplarındaki temsiline dikkat çektiği ve engelli örgütlerinin de katılımıyla somut öneriler ortaya koyduğu “Eğitime Eşit Katılım” Projesi, Down Sendromu Derneği’nin ‘Takım Çalışması ile Başarırız’ mottosu ile gerçekleştirdiği “Bağımsız Yaşam İçin İş Koçu Destekli İstihdam” Projesi, Eğitimde Görme Engelliler Derneği’nin bütüncül bir bakış açısı geliştirmek için yürüttüğü “Engelli Üniversite Öğrencileri İnisiyatifi” Projesi, Tohum Türkiye Otizm Erken Tanı ve Eğitim Vakfı’nın konunun uzmanlarını bir araya getirerek kaynaştırma eğitimi konusunda bir eğitici eğitimi ve öğretmen eğitimi programı geliştirilmesini sağlayan “Eğitime İlk Adım: Okul Öncesinde Kaynaştırma” Projesi gibi projelerle tanıştım ve sizlere tanıştırma fırsatı buldum.

Dezavantajlı gruplara yönelik toplumsal farkındalık çalışmalarına kampanya niteliğinde ve sürdürülebilir bir kimlik kazandırmak amacıyla düzenlenen “Farkında mısınız?” adlı tematik kısa film yarışmasının bu seneki teması “Otizm” idi. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan Kaya’nın da katılımı ile gerçekleşen törende Erdem Gösterişli’nin “Oğlum” adlı filmi birincilik, Anılcan Oğuz’un “Gözlerini Benden Kaçırma” adlı filmi ikincilik, Berk Bayter’in “Rahatsız mı Etti?” filmi ise üçüncülük ödülünü aldı. Film alanında bir diğer etkinlik, Puruli Kültür Sanat tarafından “Ankara Engelsiz Filmler Festivali” adı ile Nisan’da gerçekleştirildi. Festival ile engelli bireylerin sosyal ve kültürel haklarını kullanabilecekleri koşulların yaratılmasının bir zorunluluk olduğunun hatırlatılabilmesi hedefleniyordu. Festival kapsamındaki bütün film gösterimleri, atölyeler ve diğer yan etkinlikler tüm izleyicilere erişilebilir olarak sunuldu. Güncel sinema örnekleri görme engelli bireyler için sesli betimlemeyle, işitme engelliler için işaret dili ve ayrıntılı altyazıyla gösterildi. Film sonrası söyleşilerde ise Türkçe işaret diline çeviri yapıldı. Tüm Festival mekânları ortopedik engelli bireylerin gereksinimlerine uygun olarak seçilmişti.

Kasım ayında, sanatın engel tanımadığına bir kez daha şahitlik ettiğim iki güzel etkinliği izleme fırsatım oldu. Yıllardan beri engelli ve sosyal dezavantajlı gençlerin hayata eşit katılımı için kültür, sanat ve spor projeleri üreten Alternatif Yaşam Derneği’nin (AYDER) Düşler Akademisi bünyesinde gerçekleştirdiği bir proje olan Social Inclusion Band’in Bomonti Babylon’da, Akbank Caz Festivali kapsamında verdiği muhteşem konserin dinleyicileri arasındaydım. AYDER, bu yenilikçi ve girişimci sosyal sorumluluk projesiyle dünyanın çeşitli ülkelerinden toplumsal duyarlılığa sahip sanatçıları bir araya getirerek bir farkındalık yaratabilmeyi amaçlıyor. 29 Kasım’da da Elif Gamze Bozo’nun “Kendime Engel Olamıyorum – Senegal” adlı fotoğraf sergisi Taksim’deki Olympus Fotoğraf Galerisi’nde açıldı. Bu olağanüstü sergiyi büyük bir zevk ve hayranlıkla gezdim. Senegal’li çocuklara, kadınlara, işçilere Elif ile birlikte Elif’in gözünden bakabilme fırsatını yakaladım.

17 Ocak 2017 tarihli yazımda “Görme engelliler kıyafetlerinin rengini kendileri seçmek istiyorlar…” demiştim sizlere. Change.org’da LC Waikiki firmasını muhatap alan kampanyayı, Altı Nokta Körler Derneği Genel Merkez Kadın Meclisi üyeleri adına Avukat Sevgi Bulut başlatmıştı.  İsteklerinin gerçekleşmesi sadece dokuz ay aldı. Türkiye’nin dünya çapındaki giyim markası LC Waikiki, dünyada bir ilke imza atarak, görme engelli bireylerin hayatlarında büyük bir kolaylık sağlayacak “LCW Sense” uygulamasını hayata geçirdi. “LCW Sense” uygulaması ile görme engelliler giysi hakkındaki; renk, kumaş, desen, yıkama talimatları, fiyat gibi tüm bilgilere kolaylıkla ulaşabilecekler. Görme engelli bireyler açısından bu yılın en önemli gelişmelerinden biri de Engelsiz Erişim Derneği’nin erişilebilir oy kullanma hakkını elde edebilmek için yıllardır sürdürmekte olduğu mücadelede önemli bir başarıya imza atması oldu. Görme engelli bireyler özel hazırlanan şablon vasıtasıyla referandumda oylarını kimseden yardım almaksızın kullanabildiler.

Bu yıl hepimizi en mutlu eden olay ise, Türkiye Futbol Federasyonu’nun “Türkiye Futbol Oynuyor” projesi kapsamında destek verdiği Bedensel Engelliler Spor Federasyonu bünyesinde bulunan Ampute Milli Futbol Takımı’nın EAFF Avrupa Ampute Futbol Şampiyonası final maçında İngiltere’yi yenerek şampiyon olmasıydı.

Umarım 2018’de bizleri mutlu eden bu gibi olaylar, daha doğrusu zaferler, daha sık yaşanır.

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…