Bankacılık Hizmetlerinde Erişilebilirlik

Engelli bireyler, pek çok konuda olduğu gibi bankacılık hizmetlerine erişimde de sorun yaşıyorlar. Bu sorunların çözümü için hazırlanan “Bankacılık Hizmetlerinin Erişilebilirliğine Dair Yönetmelik” 18.6.2016 tarih ve 29746 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunuyor.

Bankacılık hizmetlerinin engelli müşterilerin erişim ve kullanımına uygun hale getirilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek amacı ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkanlığı’nca hazırlanan bu Yönetmelik tam olarak uygulanabilirse, engellilerin konu ile ilgili sorunlarının da tam olarak çözüleceğini söyleyebiliriz. %40 ve üzeri oranda engeli olduğuna ilişkin belgenin aslını veya banka tarafından onaylanacak suretini müşterisi olduğu bankaya ibraz eden ayırt etme gücüne sahip kişiler bu Yönetmelik kapsamında engelli kabul ediliyorlar ve Yönetmelik uyarınca kendilerine tanınan haklardan yararlanabiliyorlar. 70 ve üzeri yaştaki fiil ehliyetine sahip kişiler, müşterisi olduğu bankaya herhangi bir bildirimde bulunmaksızın bu Yönetmelik kapsamında engellilere tanınan haklardan faydalanabiliyorlar.

Yönetmelik uyarınca ATM cihazlarının engelli müşterilerin kolaylıkla ve güvenli bir şekilde erişebileceği ve kullanabileceği şekilde tasarlanması ve konumlandırılması gerekiyor. Engel durumuna ilişkin bilgiyi bankalarına veren engelli müşteriler; asgari olarak kendi hesapları ile ilgili bakiye sorgulamak, para çekmek, para yatırmak, kredi kartı sorgulamak ve kredi kartı borcu ödemek için yurtiçinde kurulu bütün ATM’leri herhangi bir ek masraf ve ücrete tabi olmadan kullanabiliyorlar.

Bankaların; engelli müşterilerinin durumlarına göre, diğer bankaların ortopedik engelli müşterilerin kullanımına uygun ATM’lerinin konumlarını da dikkate alarak, ATM hizmeti sundukları yerleri bölgelere ayırmaları ve her bir bölgedeki ATM cihazlarından en az bir tanesinin ortopedik engelli müşterilerin kullanımına uygun olmasını temin etmeleri gerekiyor.

Yönetmelik uyarınca görme engelli müşterilerin kullanımına uygun ATM’lerde ekranda gösterilen uyarılar, yönergeler, müşterinin girdilerine ilişkin istenilen onay, hata mesajları gibi bilgilerin sağlanmasına yönelik sesli menü fonksiyonu bulunması; sesli menülerin gerektirdiği tuşlar üzerinde yer alan sembollerin kabartma olması ve dokunulduğunda diğer tuşlardan ayırt edilebilmesi gerekiyor. Yan yana veya birbirinden uzaklığı 50 metreden az olan ATM’lerden sadece bir tanesinin bu özellikleri taşıması yeterli oluyor.

Bankaların şubelerden sunulan hizmetlerini engelli müşterilerin farklı bir kişinin yardımına ihtiyaç duymadan erişebilecekleri şekilde düzenlemeleri; engelli müşterilerin şubedeki hizmetlerden öncelikli bir şekilde yararlanabilmelerini sağlamaları gerekiyor.

Görme engelli müşteriler bankacılık hizmetlerine ilişkin sözleşmelerle ilgili bilgi edinme ve inceleme haklarını kullanmaları akabinde sözleşmeye imza atabiliyorlar. Bu kapsamda, kişinin talebi olmaksızın engelli müşterilere yönelik farklı bir uygulamaya gidilemiyor.

Çağrı merkezi hizmeti sunan bankaların işitme engelli müşterilerinin yardım alabilecekleri ve kayıp/çalıntı kart bildirimi yapabilecekleri internet üzerinden güvenli bir çevrimiçi yazışma kanalı veya görüntülü uzaktan tercüman hizmeti sunmaları gerekiyor. Banka şubeleri ise,  işaret dili bilen personel bulunmaması durumunda, müşteriye işaret diliyle anlaşmayı sağlamak üzere görüntülü uzaktan destek sağlamakla yükümlü bulunuyorlar.

Bankalar mevcut hizmet, faaliyet ve sistemlerini 1 Ocak 2018 tarihine kadar “Bankacılık Hizmetlerinin Erişilebilirliğine Dair Yönetmelik” de yer alan hükümlere uygun hale getirmek zorundalar. Yönetmelik hükümleri Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkanlığı’nca yürütülecek.

Yönetmelik hükümlerinin zamanında yürürlüğe girebilmesi için biz engelliler de kendimize düşeni yapmalı, banka şubelerini gördüğümüz eksiklikler konusunda uyarmalıyız. Engelsiz bir ortamda yaşamak istiyorsak, haklarımıza önce kendimiz sahip çıkmalıyız…

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz bir yaşam dileği ile…

Not: Ana hatlarıyla kısaca özetlemeye çalıştığım bu Yönetmelik’in tamamını adresli linkten okuyabilirsiniz.