Sokmayın şu Xenon farları insanın gözünün gözünün içine

Şu Xenon dedikleri HID (high intersity discharge) farlardan yakmış bir heyula ile 45 dakika tampon tampona gittiniz mi hiç? Ben gittim, aramıza başka araç sokuşturmak için yaptığım bütün manevralar sonuçsuz kaldı ve dikiz aynası hizasındaki farlardan gözüm oyuldu! Dikiz aynasını karartmak hiçbir işe yaramıyor, bilesiniz. Yan aynalardan dalıyor. Otomotivcisi, ışıkçısı bunları yol güvenliğine birebir diye pek övüyor. Kullananlar pek cool buluyor. Tek şikayetçi ise bu keskin ışıklara maruz kalanlar. Dünyanın neresine giderseniz gidin ışığa yakalanan şikayetçi. Araştırmalara göre geceleri karanlık yollarda daha geniş ve uzun ışık demeti saçıp, yaya ya da hayvanları daha kolay görüş imkanı sağladığı için HID farlar, tungsten-halojen ışıktan çok daha avantajlı. Bu nedenle de ABD’den Avrupa’ya hiçbir yerde önlem almayı düşünen yok. Bu farlar yüzünden hiçbir kaza ve ölüm kaydedilmemiş. Ama Xenon ışığının geçici körlük ve migren nöbetlerine yol açtığını iddia eden optikçiler var.

İtiraf ediyorum, Xenon muhalifi optikçiler, o mavimsi beyaz keskin ışığın migrenin yanı sıra, yaşı geçkince sürücülerde geceleri görüş kaybına yol açtığını da söylüyor. Ben bunu üzerime alınıyorum. Evet gözlerim bozuk. O lambaların buzdağı gibi soğuk, acı ışığından şikayetçiyim.

İşin uzmanlarıne göre, Xenon farlar daha fazla ışık yaydığı için, insanlar gözlerinin kamaştığını zannediyor. Yani şikayetçiler yanılıyor, öylesine atıyor! Halojen ampullerin ilk döneminde de sarı ışığın, fazla beyaz ve parlak bulunduğunu, şimdi aynı sorunun Xenon’larda yaşandığını ileri sürüyorlar.

Amerikan Ulusal Otoyol Trafik Güvenliği Dairesi (NHTSA), 2 bin kadar şikayet aldıktan sonra HID farların artısını eksisini araştırmış. Başvuran vatandaşlar, gece karanlığında karşılarında aniden çakan ışığı tehlikeli bulduklarını söyleyip özellikle arazi araçlarından şikayetçi olmuşlar. Çünkü yüksek araçlar arkadan yaklaştığında, farın ışığı öndeki aracın dikiz aynası hizasına geliyor ve doğrudan göze yansıyor. NHTSA da gözü kamaşanların şikayetini dikkate alıp, yeni sayılabilecek bu teknolojiye karşı yasal bir düzenleme gerekip gerekmediğini araştırmış. HID farlar yüzünden tek bir kaza bile kaydedilmediği gibi bunların zifiri karanlıkta daha uzun ve geniş görüş sağladığını tespit edince, bir de fazladan yol güvenliği açısından yararlı bulmamış mı!

Otomotiv mühendisleri de HID farlar yolların en uç noktalarını, tungsten-halojen lambalara göre daha iyi gösteriyor, yaya ve hayvanların can güvenliği korunuyor diye rapor vermiş. "Belli bir rahatsızlık yaratıyor ama, görüşü felç etmiyor. Faydaları, rahatsızlığı tolere edebilir" demişler.

Xenon’lu sürücüler ise ışığı çok "cool" bulduklarını, yağmurda da gayet faydalı olduğunu, hatta dilimlenmiş ekmekten bu yana en iyi icat olduğunu belirtip koroya katılmışlar.

Bu felç etmeyen basit rahatsızlık bazı araştırmacılara göre o kadar basit değil. New England College’den optometri uzmanı Dr. Alan Lewis, gece sürüşünde arkadan gelen HID ışığının geçici körlüğe yol açıp, sürücünün reaksiyon süresini 1.4 saniye uzattığını tespit etmiş. Bu durumda ışığa maruz kalan sürücünün aracı durdurması ya da tehlike karşısında direksiyon kırması için geçen süre iki katına çıkıyor. İnsan gözü geceleri mavi ışığa daha hassas, normal farlar ise renk tayfının kırmızı ucunda olduğu için daha yumuşak.

Harvard Üniversitesi uzmanlarına göre de viraj alırken aniden maruz kalınan parlak HID ışığı geçici körlüğe, migren auralarına ve ileri yaştaki sürücülerde görüşün azalmasına yol açıyor. Keskin ışık retinayı aniden beyazlatıyor. Birkaç saniye süreyle görüş bloke oluyor. Yaşı 55’in üzerinde olan sürücülerde geceleri far ışığına karşı zaten bir reaksiyon problemi var, HID farlarda bu sorun iyice büyüyor. 57 yaşındaki bir sürücünün görüşü, ışık temasından bir saniye sonra normale dönüyor. 20 yaşındaki sürücününki ise yarım saniye alıyor. Genç sürücünün gözü, 90 km hızla giderken ani bir tehlikeyi 13 metre içinde yakalayabiliyor; yaşlı sürücünün ise iki kat mesafeye ihtiyacı oluyor.

MATAH BİR IŞIK DEĞİL

Michigan Üniversitesi araştırmacıları ise HID ışığının öyle göklere çıkarıldığı kadar müthiş olmadığı sonucuna varmışlar. Çalışmayı yürüten Michael Flannagan, "Geleneksel farlar, sürüş yönündeki doğru çizgiyi daha iyi aydınlatıyor ki, düz yollarda bu daha güvenli. HID farlar ise geniş yan aydınlatma nedeniyle sadece virajlarda daha avantajlı" diyor. Xenon’suz sürücülerin şikayetçi olduğu nokta da virajlar zaten. Virajı alırken, karşı yönden gelen ani ışıklar... Ancak bu araştırmaya göre HID ışığı, "övüldüğü kadar aydınlatmadığı için" göz kamaşmasına da yol açmıyor. Migren ataklarıyla ilgili daha fazla araştırma ve kanıt istiyorlar.

HID savunucularına göre, Amerika’daki otoyollar ve trafik levhaları Avrupa’daki kadar iyi ışıklandırılmadığı için Xenon farlar büyük ihtiyaç. ABD’deki kadar olmasa bile Avrupa’da da sürücüler o mavimsi ışıktan şikayetçi. Bu şikayetler üzerine optik uzmanları Münih’te bir deney yapıyor. Çeşitli yaşlardan bir grup denek alınıp, 15 metrelik mesafeye bir monitör yerleştiriliyor ve 30 metrelik mesafeden, önce halojen, sonra da HID ışığı tutuluyor yüzlerine. Bütün deneklerin HID ışığından etkilendiği, özellikle de yaşlıca sürücülerin bazı şekilleri seçemedikleri tespit ediliyor.

XENON GÖRÜNÜMLÜ HALOJEN

Otomobil üreticileri ile yedek parçacılar ise HID farlara toz kondurmuyor. Muhalifleri, o çok hassas global ısınma noktasından vuruyorlar. Gerçekten de Xenon farlarda enerji kullanımı yüzde 30 oranında azalıyor. Yani daha az yakıt, daha az kirlilik. Farların ömrü de, normal farlara göre beş-altı kat uzun.

Xenon gazıyla yanan yüksek yoğunluklu lambalar başlangıçta sadece üst sınıf araçların tekelindeydi, şimdi ortalara doğru inmeye başladı. Ayrıca HID far kitlerini isteyen alıp takıyor. Açık artırma sitelerine baktım, far dönüşüm kitleri 200-300 liraya satılıyor. Piyasadaki fiyatlar ise 400-900 lira arasında.

Yedek parçacılar, HID dönüşüm kitlerinin yanı sıra Xenon taklidi mavi renkli halojen ampulleri satmaya da bayılıyor. Yükselen değer Xenon’a parası yetmeyen bu farlardan takıp, arabasının gece karanlığında S sınıfı Mercedes gibi görüneceğini zannediyor. HID’lere yönelik şikayetlerin pek çoğu, bu Xenon görünümlü mavi halojenlerden kaynaklanıyor olabilir. Çünkü feci şekilde salkım saçak ışık veriyorlar.