Varlıklarını değerleyen işletmeler daha az vergi ödeyecek

Enflasyonun varlık değerlerinde yarattığı tahribat giderilebiliyor. İlk başta değer artışı üzerinden yüzde 2 oranında vergi ödenmesi gerekirken diğer yandan işletmelere çok sayıda vergi avantajı getiriyor. Yeni değer üzerinden daha yüksek tutarda amortisman gideri yazılabilecek. Eğer satış olursa; bu varlık için değer artışı tutarı satış kazancına dahil edilmeyecek, enflasyonun neden olduğu yüksek karın/verginin etkisi azaltılmış olacak.

Dolayısıyla o varlık işletmede kalsa da satılsa da ‘yeniden değerleme işlemi’ daha az vergi ödenmesine neden olacak. 

Ayrıca varlıklardaki değer artışı; örtülü sermaye ve finansman gider kısıtlaması hesaplamalarında “yabancı kaynak/özkaynak” oranını olumlu etkileyeceğinden, gider yazılamayan finansman giderlerinin azalması yoluyla da işletmelere avantaj sağlayacaktır.

DEĞER ARTABİLİYOR 

Yeniden değerleme yoluyla, 30 yıl önce aktife alınmış ve 50 milyon lira olarak bilançoda görünen bir binanın değeri, 290 milyon liraya çıkabiliyor. Vergi Usul Kanunu (VUK) 530 sıra no.lu tebliğde yer alıyor bu örnek (Örnek 1) Amortismanlar (yıpranma payı) dikkate alındığında net değer artışı 94 milyon lira olarak hesaplanan bina için yüzde 2 oranında ödenecek vergi 1,8 milyon lira olarak hesaplanır. Hesaplanan vergi üç taksitle ödenebiliyor.

İşletmelerin 9 Haziran 2021 tarihi itibariyle aktiflerinde kayıtlı gayrimenkuller, tesisat ve makinalar, demirbaşlar, taşıtlar, lisanslar vb. duran varlıklar için yeniden değerleme imkânı tanınıyor. Vergi Barışı (7326 sayılı) Yasası ile tanınan bu avantajın diğer önemli kriterlerini de sıralayalım:

HANGİ MÜKELLEFLER YARARLANABİLECEK

Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan kollektif, adi komandit ve adi şirketler de dâhil olmak üzere ferdi işletme sahibi gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri bilançolarına kayıtlı iktisadi kıymetlerini, yeniden değerleme hakkına sahipler.

KAPSAM DIŞI OLANLAR 

Sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen iktisadi kıymetler ile iktisadi kıymetlerin alım, satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler, yeniden değerlemeye tabi tutulamıyor. Kapsama giren işletmelerin kiralamaya konu ettikleri iktisadi kıymetler emtia niteliğinde bulunmadığından, yeniden değerlemeye tabi tutulabilir.

Yeniden değerlemeye tabi tutulacak taşınmazların, amortismana tabi iktisadi kıymet mahiyetinde olması zorunluluğu bulunmadığından, boş arazi ve arsalar da yeniden değerlemeye tabi tutulabilecek.

BAŞVURU VE ÖDEME TARİHİ

31 Aralık 2021 tarihine kadar yeniden değerleme işleminin yapılması ve değer artışına ilişkin verginin de yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın son günü akşamına kadar beyan edilip, üç eşit taksitte (ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler sırasıyla beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere) ödenmesi gerekiyor.

DEĞERLEMEDE DİKKATE ALINACAK ORANLAR

Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ ÜFE) ve daha önce değerleme yapılmış olup olmadığına göre değişen oranlar dikkate alınarak varlıkların geçmişteki ve bugünkü değerleri dikkate alınacak. Değerlenecek varlığın aktife giriş tarihine göre değişen endeks uygulamalarına ilişkin ayrıntılı açıklamalar 530 sıra no.lu VUK Genel Tebliği’nde (9.ncu madde) yer almakta.