Gayrimenkul ve hisse senedi satanlar beyanname verecek mi?

Kazancın ne kadar olduğu da önemli değil, her durumda vergi ödenmiyor... Bu süreler dolmadan satıldığında ise,  kazanç üzerinden ertesi yıl mart ayında gelir vergisi (GV) ödenmesi gerekiyor...

2017’de (iki ve beş yıllık süreler içerisinde satış yapıp) kazanç elde edenlerin 26 Mart pazartesiye kadar gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekecek.

Sade vatandaşın taşınmaz ve hisse seneti satışında genel kurallar böyle... (GVK- Mük. Md. 80)

Şimdi bu kuralların detaylarına göz atalım...

GAYRİMENKUL VERGİLEME

Normalde taşınmazın alış değeri ile satış değeri arasında kazanç oluştuğunda bu kazanç üzerinden vergi hesaplanır. Ancak Gelir Vergisi Kanunu’na göre alış tarihinin üzerinden beş tam yıl geçtikten sonra taşınmaz satıldığında ne kadar kazanç elde edilirse edilsin vergi ödenmiyor. (GVK Mükerrer Md. 80/6)

Beş yıldan önce evini-işyerini satıp vergi hesaplamak zorunda olan kişiler için şu iki ayrıntıyı da hatırlatalım. Elde edilen kazancı; önce enflasyondan arındıracaklar ayrıca 11.000 lira istisnayı düşecekler, sonrasında vergi hesaplayacaklar. (Enflasyondan arındırmak için alış ve satış tarihleri arasındaki sürede, Üfe endeksindeki artış oranının yüzde 10 veya üzerinde olması gerekiyor.) Vergi oranı; kazancın büyüklüğüne göre, yüzde 15’den başlayıp yüzde 20, yüzde 27 ve yüzde 35’e kadar çıkabiliyor.

Miras yoluyla edinilen taşınmaz satıldığında vergi yok.

Miras ya da bağış yoluyla ivazsız (karşılıksız) edinilmiş taşınmazlar beş yıllık süre dolmadan satılmış olsa da kazanç üzerinden -değer artış kazancı- vergi ödenmiyor. Kazancın ne kadar olduğunun da önemi yok, değer artış kazancı hesaplanmıyor.

BİST’DE VERGİ YOK

BİST’te işlem gören, (menkul kıymet yatırım ortaklığı dışındaki) hisse senetlerinin (2006 ve sonrası edinilenler)  satışından elde edilen kazançlar için beyanname verilmiyor,  dolayısıyla vergi ödenmesi de gerekmeyecek. Normalde stopaja tabi olmasına rağmen stopaj oranı sıfır olarak belirlendiğinden kesinti yoluyla da vergi ödenmesi söz konusu değil.

BORSA DIŞI VERGİLEME

Sahibi olduğu (borsa dışı) Anonim Şirket (AŞ) hisse senetlerini, şirketi kurduktan (veya hisseleri devraldıktan sonra) en az iki yıl sonra devreden (gerçek) kişi, kazancı ne kadar olursa olsun vergi ödemiyor... (GVK Mük. Md. 80/1).  Limited şirket paylarını devreden kişi ise hissesini 2 yıl sonra da 10 yıl sonra da satsa fark etmiyor, her durumda ortaklık paylarını devredip kazanç elde ettiğinde vergi ödüyor. Kazancın büyüklüğüne göre yüzde 35’e kadar çıkıyor verginin oranı...  AŞ hisse devrini vergisiz yapabilmek için şirketin paylarının hisse seneti olarak bastırılmış olması da gerekiyor. (Veya hisse senetleri basılana kadar geçerli ‘ilmühaber’ bastırılabiliyor.)   

Limited şirketler anonim şirkete dönüştürülebileceğinden (tür değiştirebileceğinden) şu soru akla gelebilir “Limited şirketi anonim şirkete dönüştürdükten sonra hisselerimi devredersem vergi var mı?” Vergi yine yok, en son devrolan pay anonim şirketin hisse senetleri olduğundan... Yeter ki her durumda toplamda iki yıl pay sahibi (AŞ ve LTD şirket pay sahipliği) olarak kalınsın. İki yıllık sürenin hesabında; tür değiştirme tarihi değil, limited şirket payının iktisap (edinme) tarihi dikkate alınıyor.

HANGİ ÜCRETLİLER BEYANNAME VERECEK?

2017’de tek işverenden ücret alan ve yıl içinde stopaj yoluyla vergilerini ödeyen çalışanların, beyanname vermeleri gerekmiyor. Geçen yıl elde edilen ücretin tutarı da dikkate alınmıyor, tek işverenden olduğu sürece beyanname verilmiyor. Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden ücretliler için birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamı 2017 ücretleri için 30 bin lirayı aştığında beyanname verme zorunluluğu (Son tarih 26 Mart Pazartesi ) başlıyor (GVK Md. 86/1-b). Beyanname vermek zorunda olan ücretliler tüm ücret gelirlerini de beyannamesine dâhil etmesi gerekecek.

Birinci işverenden ve ikinci (varsa üçüncü) işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenebiliyor. Örneğin 2017 yılında üç ayrı işverenden; 100 bin lira, 15 bin lira ve 10 bin lira gelir elde edildiğini varsayalım. İlk işveren olarak 100 bin lira gelir elde edilen işyeri düşünüldüğünde, ikinci ve üçüncü işverenden elde edilen ücret toplamı 30 bin lirayı geçmediği için (15.000 + 10.000 = 25.000) beyanname verilmesi de gerekmeyecek.