Bahşişin riski ve vergisi

İngiliz konsolosluğunda çalışan özel güvenlikçi; konsoloslukta yapılan düğünlerde, düğün sahiplerinden bahşiş alıyor ve vardiya arkadaşlarıyla da bu paraları paylaşıyor. Ancak şikayet üzerine bu bahşişler yüzünden işinden de oluyor. İşveren, çalışanın işine son verirken haklı nedeni olduğunu belirterek kıdem ve ihbar tazminatını da ödemiyor.

Konu mahkemeye taşınıyor. İlk mahkemede işveren haklı bulunsa da, konu Yargıtay’a taşınınca işverenin haklı nedeni olmadığı, dolayısıyla kıdem ve ihbar tazminatının ödenmesine karar veriliyor. Yargıtay kararında, “feshe konu edilen paranın Türk örf ve adetlerine göre alındığını, bunun düğün sahibinin de kabulünde olduğu” belirtiliyor. Ayrıca “Davacının davranışlarının işverence imzalatılan hediye kabul yasağı bildirisine aykırı olmadığı ve güvenin kötüye kullanılması niteliği taşımadığı, davacının doğruluk ve bağlılığa uymayan bir davranış içerisinde bulunduğunun kanıtlanmadığı” belirtiliyor.

Bahşiş aldı diye bir çalışanın işine son verilmesi haksız bulunuyor özetle.

Bahşişin vergisel yönü de var bu arada. Veren açısından da, alan açısından da. Sırasıyla göz atalım.

VERGİSİ VAR MI?

Bahşişi veren açısından: Birçok işletme yöneticisi veya çalışanı işle ilgili seyahatleri sırasında veya temsil amaçlı olarak iş yemeklerine katıldığında, yemek bedeli karşılığı şirket adına fatura temin eder. Yemek bedelinin dışında çoğu zaman ilaveten servis yapan garsonlara bahşiş de verilir. Yemek bedelinin gider yazılmasında tereddüt yokken verilen bahşişlerin gider yazılıp yazılamayacağı konusunda tereddüt oluşabiliyor ve tabi ki Maliye’nin görüşü merak ediliyor. Maliye; garsonlara ödenen bahşişleri, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesiyle doğrudan ilgili görmediğinden ve yapılacak ödemenin zorunlu olmamasından dolayı bu harcamaların gider yazılamayacağını belirtiyor. (Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı, 16 Ocak 2012 tarih ve 23 Sayılı Özelge)

Bahşişi alan açısından: Otel, restoran, lokanta vb. yerlerde çalışan garsonlar, verdikleri hizmetin karşılığı, müşteri memnuniyetinin sonucu olarak bahşiş alındığında da vergisel boyutu merak ediliyor. Çoğu işletmede garsonlar işletmenin bordrosunda kayıtlılar, dolayısıyla bir işverene tabi ve işyerine bağlı olarak çalışıyorlar. Söz konusu işyerlerinde garsonlara yapılan bahşiş ödemelerinin ücret olarak kabul edilip ücretin yıl içi büyüklüğüne-vergi dilimlerine göre yüzde 15 ila 35 arasında vergilendirilmesi gerekiyor. (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, 02 Ağustos 2013 tarih ve 1166 sayılı Özelge)

İşletme bordrosunda kayıtlı olmadan çalışma da olabiliyor. Otel, gazino, lokanta ve kulüplerde fiilen çalışan ancak bu işletmelerden hiçbir ücret almadan yalnızca müşterilerden bahşiş alarak gelir elde eden çalışanlar da olabiliyor. İşverenden ücret alınmazken, yalnızca müşteriden servis, garson ücreti ve bahşiş gibi gelir elde ediliyor. Maliye, bu tip bahşiş olarak elde edilen gelirlerin, ‘diğer ücret’ olarak ve vergi karnesinin ilgili vergi dairesine ibrazı suretiyle vergilendirileceğini belirtiyor.