Maaş zamları ne olacak? Merkez Bankası’nın yeni adımı ne?

Dünkü Kabine toplantısının birinci gündem maddesi, temmuz ayında memur ve emeklilere yapılacak zamlardı.

Bu konudaki gelişmeleri aktarmak istiyorum ama önce Merkez Bankası cephesine eğilmek istiyorum. Çünkü yeni bir ekonomi yönetimi, yeni bir yaklaşım ve yeni bir Merkez Bankası var. Merkez Bankası’nın birinci önceliği enflasyonla mücadele. Zaten Türkiye’nin ihtiyacı da enflasyonun düşürülmesi. Enflasyon düşürülmediği, hayat pahalılığının önüne geçilemediği, çalışanların alım gücü yükseltilmediği sürece yapılacak olan artışlar bir noktaya kadar yeterli oluyor. Sonra yüksek enflasyon alıp götürüyor.

ENFLASYONU DÜŞÜRME KARARLILIĞI

Merkez Bankası faiz oranlarını yüzde 8.5’ten yüzde 15’e çıkaran Para Politikaları Kurulu toplantı özetini yayınladı. Otuz dokuz maddeden oluşan, teknik ve verilere dayanan açıklamayı birkaç kez okuma gereği duydum. Çünkü yeni politikalar açısından önemli ipuçları veriyor. Öncelikle ekonominin fotoğrafı çok kapsamlı olarak çekilmiş. Enflasyonu düşürme kararlılığı çok güçlü bir şekilde vurgulanmış. Açıklama inandırıcı ve geleceğe dair bir perspektif sunuyor. Piyasalara güven vermenin ilk adımı inandırıcı olmaktan geçiyor.

ÖNEMLİ BAŞLIKLAR

Merkez Bankası’nın sitesine girip toplantı özetinin tamamını okumak mümkün. Rakamlara boğmadan bazı başlıkları paylaşmak istiyorum.

YUMUŞAK VE KADEMELİ GEÇİŞ

- Yumuşak bir geçiş süreci için sadeleştirme politikasının kademeli olmasına karar verilmiştir.

Merkez Bankası’nın faiz oranlarını yüzde 8.5’ten yüzde 15 seviyesine çıkarma sürecinde de yabancı bankalar çok yüksek oranları ileri sürdüler. En mütevazısı JP Morgan’dı. O da yüzde 25’e yükselir, dedi. Deutsche Bank ve Bank Of America’nın tahmini de yüzde 25 seviyesindeydi. Goldman Sachs yüzde 40’a kadar olarak öngördü.

YANILDILAR VE YANILTTILAR

Ama yanıldılar. Çünkü çok temel bir şeyi atladılar. Yumaşak, dengeli ve kademeli bir geçiş öngörülüyordu. Onların basındaki sözcüleri de yanıldı. Ama bu arada yüzde 25’ten yüzde 40’a uzanan tahminleri ile kendi yatırımcılarını da yanılttılar. 22 Temmuz’da Merkez Bankası’nın yeni bir faiz artışı olacak.

BÜTÜNCÜL POLİTİKALAR

Merkez Bankası açıklamasında dikkat çekmek istediğim noktalardan biri de bütüncül politikalara yapılan vurguydu. “TCMB tarafından yapılan düzenlemelere ilişkin etki analizleri söz konusu çerçevenin tüm bileşenleri için enflasyon, faizler, döviz kurları, rezervler, beklentiler, menkul kıymetler ve finansal istikrar üzerindeki yansımalarıyla birlikte bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirilerek yapılacaktır” denildi.

PARASAL SIKILAŞTIRMA

Merkez Bankası açıklamasında en ön plana çıkan noktalardan biri, öngörülebilirliğe ve şeffaf sürece verilen vurgu.

HAFİZE GAYE ERKAN’IN UYARISI

Her defasında hatırlatma gereği duyuyorum. Yeni ekonomi yönetiminin öncelikleri farklı. Bu açıdan bakınca Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın yeni dönemde para politikasında önceliğin eflasyonla mücadele olacağı vurgusu önemliydi. Erkan, “Kuru baskılamak için döviz satışı yapılmayacak” dedi. Zaten Merkez Bankası Başkanı olduğu günden bu yana döviz satışı yaparak kuru baskılama yoluna gitmiyor. Uygulaması ile uyarısı birbiriyle örtüşüyor.

1 MİLYAR DOLAR DÖVİZ SATIŞI NE OLACAK?

Peki Bloomberg’in kamu bankalarının döviz satışına başladığı yönündeki haberini bu durumda nereye oturtacağız? Bloomberg, kamu bankalarının 1 milyar dolar satış yaptığını açıkladı. Haber doğru. Ama kur seviyesine müdahale değil. Gerekçesi şu, Kur Korumalı Mevduat dönüşleri nedeniyle piyasada oluşabilecek döviz likiditesini fazlasıyla karşılamak için yapılan bir işlem. Amaç çok farklı. Eskiden kuru baskılamak için rezerv satışları oluyordu, şimdi tam tersine Kur Korumalı Mevduat’tan dönüşte oluşan döviz likiditesi ihtiyacını karşılamak için yapılmış bir satış söz konusu. Ve şeffaf, açık ve net bir şekilde doğrudan bankalara yapılmış bir satış. Netice itibarıyla Merkez Bankası piyasada oluşan döviz talebini de yönetmek durumunda.

MEHMET ŞİMŞEK’İN TWEET’İ

AZ sonra çok önemli bir haber vereceğim. Ama önce Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in 27 Haziran 2023 tarihli tweet’ini hatırlatmak istiyorum.

“TCMB analitik bilanço verilerine göre, net uluslararası rezervler geçen hafta 8.5 milyar dolar ile tarihin en büyük haftalık artışını kaydetti. Rasyonel politikalara dönüş kademeli olarak devam edecek.”

Bugün 4 Temmuz. Bu rakamın daha da arttığını düşünüyorum.

ÖZEL BANKALARA DOĞRUDAN SATIŞ

Hem Merkez Bankası’nın açıklamasında hem Hafize Gaye Erkan’ın açıklamalarında altı çizilen bir iki nokta var. Sadeleştirme ve şeffaflık.

Şimdi Merkez Bankası sadeleştirme ve şeffaflık adına yeni bir adım atıyor.

Merkez Bankası artık kamu bankaları dışında özel bankalara da Kur Korumalı Mevduat’tan dövize geçmek isteyenlere karşı doğrudan satış yapabilecek.

MERKEZ BANKASI’NDAN CESUR ADIM

Bu uygulama kamu bankaları için yapılıyordu. Bundan sonra şeffaf bir şekilde özel bankalara da doğrudan döviz satışı yapılacak.

Bir noktayı tekrar netleştirmekte fayda var. Merkez Bankası kuru baskılamak için rezervlerinden döviz satışı yapmıyor. Bloomberg’in haberinde yer alan 1 milyar dolarlık satış, KKM’lerden dönenlerin döviz talebini karşılamak için kamu bankalarına sunulan bir hizmetti. Ama yeni bir adım atılıp özel bankalar için de bu uygulama yapılacak. Çünkü bir haftada döviz rezervi 8.5 milyar dolar artan bir Merkez Bankası var.

EKONOMİSTLERİN YORUMU

2 yıl önce dolar 30 lira olacak demiş, tüm öngörüleri boşa çıkmış olanları, “Ünlü ekonomistin dolar tahmini” diye yayınlara çıkarıyorlar. Ya da Millet İttifakı iktidara gelirse ekonomi yönetiminde yer alacağı açıklanan muhalif ekonomistleri yayınlara çıkarıp “Her şeyi bilen tarafsız ekonomistler” diye görüş soruyorlar. Onlar zaten muhalefetin kadrolu sözcüleri. Onların tarafsız ekonomi yorumu yapmasını nasıl beklersiniz? Seçim kazanılsa kimi Merkez Bankası başkanı olacaktı, kimi ekonomi bakanı olmayı hedefliyordu. Seçimi kaybedince muhalif ekonomist, tarafsız yorumcu mu oldu? Şimdi de çıkmışlar, Merkez Bankası’nın kararlarını eleştiriyorlar.

MEMUR VE EMEKLİ MAAŞ ZAMLARI

Dünkü Kabine toplantısında Çalışma Bakanı Vedat Işıkhan kapsamlı bir sunum yaptı.

1- En düşük memur maaşı 22 bin TL’ye çıkıyor. Buna göre öğretmen, doktor, hemşire, polis, mühendis aylıklarına kademeli olarak artış yapılacak.

2- Kademeli artışlar yapılacak. Bir yüzde artış, onun üzerine ise seyyanen bir zam yapılacak. Örneğin yüzde 25 artı 7 bin, yüzde 25 artı 8 bin artış olacak.

3- Memur ve emeklilerin maaş zammı için yarın açıklanacak olan enflasyon oranı bekleniyor. 6 aylık enflasyonun yüzde 18 civarında olması öngörülüyor. Böylece enflasyon artı refah payı artışı yapılacak.