Valilik’ten kritik uyarı

ANKARA’nın geçtiğimiz yıl susuz kalmasının ardından başlayan ve gündemin ilk sırasından hiç düşmeyen şebeke suyu tartışmaları, ortaya çıkan yeni bir belge ile farklı bir boyut kazandı.

Ankara Valiliği, Sağlık Müdürlüğü (Gıda ve Çevre Kontrol Şube Müdürlüğü) kanalı ile ASKİ’ye gönderilen resmi yazıya göre, su analizine dair binlerce rapor Sağlık Bakanlığı’na gönderilmemiş.

Ankara Valiliği’nin Büyükşehir Belediye Başkanlığı, ASKİ Arıtma Tesisleri Daire Başkanlığı’na 15 Temmuz 2008 tarihinde 027094 sayı ile gönderdiği yazıda, öncelikle ilgili yasal düzenlemeler ve sorumluluklar hatırlatılıyor. Söz konusu resmi yazının, uzun süre tartışılacak bölümlerinden bazıları şöyle:

Analizler yönetmeliğe aykırı

"ASKİ Genel Müdürlüğü tarafından 2007 yılında Müdürlüğümüze gönderilen analiz raporları incelendiğinde, ASKİ lobaratuvarında İvedik arıtma çıkışı ve Bayındır arıtma çıkışında yapılan kimyasal analizlerin, yönetmeliğe göre yapılmadığı, Akrilamid, Benzen, Benzo (a) piren, 1,2, dikloretan, Epikloridin, Pestisit, Polisiklik Aromatik Hidrokarbon, Vinil klorür parametrelerinin, mikrobiyolojik analizlerde Perfringes analizinin ve radyoaktivite analizlerinin yapılmadığı, ayrıca analizlerin yönetmelikte belirtilen sıklıklarla yapılmadığı tespit edilmiştir."

Rapor istedik, göndermediniz

"ASKİ Genel Müdürlüğü tarafından ilimiz şebeke suyu hakkında yapılan çalışmalar ve analiz sonuçlarına ilişkin raporlar müdürlüğümüze gönderilmekteyken, 2008 yılı itibarıyla şebeke suyu hakkında herhangi bir raporun müdürlüğümüze bildirilmediği ilgi yazımız ile tarafınıza bildirilmesine rağmen, yanlızca Mart ve Nisan aylarına ait aylık analiz raporları müdürlüğümüze gönderilmiştir."

Oranlar dönem dönem değişiyor

"Kesikköprü baraj suyunun ilimiz şebeke suyuna dahil edilmesi ile müdürlüğümüzce söz konusu baraj suyu ve İvedik arıtma tesisinde Kurtboğazı, Çamlıdere ve Kesikköprü baraj sularının belirli oranda karışımı yapılan şebeke suyundan alınan numunelerin analiz sonuçları incelendiğinde, arsenik, klorür, sülfat ve nikel parametrelerinde oranların dönem dönem değişiklik gösterdiği tespit edilmiştir. Müdürlüğümüzce söz konusu analiz raporları değerlendirildiğinde, karışım oranlarında değişiklik yapıldığı anlaşıldığından Genel Müdürlüğünüzce söz konusu baraj sularının karışım oranlarının sabitlenmesi, karışım oranlarının haftalık analiz sonuçları ile birlikte Müdürlüğümüze bildirilmesi gerekmektedir."

Kurtboğazı biterse su tehlikeli

"Ayrıca şebekeye verilen su, arıtma tesisinde üçte bir oranında Kesikköprü baraj suyu ile paçallama yapılmaktadır. Kesikköprü baraj suyunun, İçmesuyu Elde Edilen veya Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik’e göre bazı parametrelerinin limit değerin üzerinde olduğu tespit edilmiştir.

Bu itibarla mevcut durumda Çamlıdere Barajı’ndan İvedik arıtma tesisine su alınmadığı ve özellikle yaz sezonunda Kurtboğazı baraj suyunun da bitmesi durumunda karışım yapılacak su kalmaması riski olabileceği görülmüştür. Bu nedenle, Kesikköprü barajından gelen suyun limit değerlerin üzerinde bulunan parametrelerin mevzuata uygun hale getirilmesi için, söz konusu parametrelere uygun yeni bir arıtma sistemi kurulması gerekmektedir."

Mart ve nisan ayından sonra rapor gönderilmedi

BAŞKAN Melih Gökçek, 27 Mayıs 2008 tarihinde bir basın toplantısı düzenleyerek, Kızılırmak suyunun 21 gündür gizlice kente verildiğini açıklamıştı. Vatandaşlara haber vermeden böyle bir yol izlediği için Ankaralılar’dan özür dileyen Gökçek, "Bazı sivil toplum örgütleri ve siyasi partilerin hastalıkların arttığına dair söylentiler çıkaracağını söylemiştik. Onların oyununu bozmak için böyle bir yol izledik" demişti. Ankara suyunun analizlerinde arsenik, klorür, sülfat ve nikel oranlarının dönem dönem değişiklik gösterdiğini ortaya koyan Sağlık Müdürlüğü’ne göre, ASKİ Mayıs ayının öncesinde iki ay analiz raporu gönderdikten sonra bir daha rapor göndermedi. Bir başka deyişle, Kızılırmak suyunun gizlice verilmesinden sonra Sağlık Bakanlığı Ankaralı’nın nasıl bir su içtiği konusunda tam olarak fikir sahibi değil.

ASKİ’ye dokuz talimat

ASKİ’ye gönderilen resmi yazıda, ilgili mevzuat hükümlerinin yerine getirilmesi ve su güvenliği ile halk sağlının korunması için ASKİ tarafından yapılması gerekenler dokuz maddede şöyle sıralanıyor:

Kimyasal analiz parametrelerinin tamamının analizlerinin yaptırılması,

Mikrobiyolojik analiz parametrelerinin tamamının analizlerinin yaptırılması,

Radyoaktivite analiz parametrelerinin tamamının analizlerinin yaptırılması,

Kontrol izleme için kimyasal ve mikrobiyolojik analiz parametrelerinin tamamının analizlerinin yaptırılması,

ASKİ suyunun analiz sayısının bir yıla dağıtılarak yılda 106 kez olacak şekilde periyodik olarak analizlerinin yapılıp, analiz sonuçlarının haftalık olarak müdürlüğümüze ve tüketicilere bildirilmesi,

ASKİ suyunun analiz sayısının bir yıla dağıtılarak yılda 2 bin 701 kez olacak şekilde periyodik olarak analizlerinin yapılıp, analiz sonuçlarının haftalık olarak müdürlüğümüze ve tüketicilere bildirilmesi,

Sağlık Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı genelgeleri doğrultusunda, söz konusu analiz ücretlerinin su tedarikçisi tarafından karşılanması,

İvedik arıtma tesisinde barajlardan gelen suyun karışım oranlarının haftalık olarak müdürlüğümüze bildirilmesi,

İvedik arıtma tesisinde Kesikköprü baraj suyunun mevzuata aykırı bulunan parametrelerinin mevzuat limitlerine uygun hale getirilmesi için uygun arıtma tesisi kurularak sistem hakkında Müdürlüğümüze bilgi verilmesi.

Gökçek sert tepki vermişti

KIZILIRMAK’tan gelen suyun henüz Ankara’ya ulaşmadığı, ancak sağlığa zararları ile ilgili tartışmaların yoğun olduğu günlerde Belediye Başkanı Melih Gökçek bir basın toplantısı düzenlemiş ve Hürriyet’i hedef alarak sert açıklamalar yapmıştı. Gökçek, şunları söylemişti:

"DSİ bugün bir açıklama yaptı. Son paragrafı önemli. DSİ ve ASKİ tarafından yıllar itibarıyla yaptırılan deneyler sonucunda parametrelere Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan yönetmeliğe uygun olduğu tespit edilmiştir. Deney sonuçlarına göre insan sağlığına zararlı maddeler olmadığı tespit edilmiştir. "

Sağlık Bakanlığı Ankara İl Sağlık Müdürlüğü’nün Valilik kanalı ile ASKİ’ye gönderdiği yazı, Gökçek’in bu açıklamaları yaptığı günlerde ASKİ’nin ilgili raporları Bakanlığa göndermediğini de kayda geçiriyor.

Tüketiciye bildirme zorunluluğu

SAĞLIK Müdürlüğü içme suyu ile ilgili yönetmelik hükümlerine yazısında yer verirken, içme sularına ilişkin olarak tüketicilere yeterli ve güncel bilgiler verilmesini, bu doğrultuda Bakanlığın bilgilendirilmesinin zorunlu olduğunu da hatırlatıyor. Yazıda bu hatırlatmanın ardından, analiz raporlarının haftalık olarak tüketiciye duyurulması da isteniyor. Dolayısıyla Büyükşehir Belediyesi’nin 21 gün boyunca tüketiciye gizlice Kızılırmak suyu içirmesi, bu çerçevede farklı bir tartışma boyutuna taşınıyor.

Yönetmelik ne diyor?

RESMİ Gazete’de 17 Şubat 2005 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren ’İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik’in 10. maddesi, tüketime sunulan içme-kullanma suları ek tablolarda belirtilen sıklıklarda denetleme izlemesi ve kontrol izlemesine tabi tutulmasını öngörüyor. Numunelerin yıl boyu tüketilen suyun kalitesini yansıtacak şekilde alınması gerektiğini hatırlatan yönetmelik, uygun olmayan değerlerin tespiti halinde düzeltici önlemlerin belirlenmesi için program dışı ek denetimleri de zorunlu kılıyor.