Umman’da balık bulutu içinde Cancun’da balinayla yüzersiniz

Seyahat için gerekli tüm araçları kullanır hale geldi. Jacques Cousteau’nun TV belgesellerini izleyip dalgıç olan eski Devlet Bakanı, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Kürşad Tüzmen, “Bu mevsimde çok balık görmek istiyorsanız Umman’a, balinayla yüzmek istiyorsanız Meksika’nın Cancun kentine gidebilirsiniz” diyor.

En gezgin bakan-bürokrat diyebilir miyiz size?
- Hobilerim, dış ticarette yaptığımız çalışmalar, senelerin birikimi göz önüne alındığında en gezginlerden biriyim herhalde. Türkiye’nin bütün kıyılarını ve komşu-çevre ülkelerin denizlerini karış karış bilirim. Bütün okyanus ve denizlerde daldım; Pasifik kıyısında, Peru ile Şili arasındaki İquique dahil. Hedefimde Yeni Zelanda, Vietnam ve Madagaskar var. Sadece denizlerde değil, karalarda da dolaştık. Otomobille giderken nerede sarı tabela bulsam mutlaka girerim.

Gezmek nasıl başladı?
- Babam gezgindi. Ankara Ticaret Postası Gazetesi’nin neşriyat müdürüydü. Hafta sonlarında apartman sakinlerine tur düzenlerdi. Amatör turizmciydi. Gezginciliğimiz o zamanlar başladı. Otomobille rahatça tatile gidebilen ailelerdendik. 1975’te, lise son sınıf öğrencisiyken, iki arkadaş Ankara’dan çıktık. Bir ay otostopla çadır tatili yaptık. Pek bilinmediği zamanda Ölüdeniz, Kelebekler Vadisi’nde dalış yaptık.

Dalmak nereden geldi aklınıza?
- 7 yaşında tüpsüz dalabiliyordum. Eski yüzücüyüm. Birgün antrenmanda bir dalgıç “Körük gibi nefesin var, dalmayı dene, al şu tüpten nefes çek” dedi. Bir nefeste iş bitiyor zaten, bağımlı oluyorsunuz. Dalgıçlık o yıllarda Türkiye için yeni bir spordu. Siyah beyaz TV’de Kaptan Cousteau’yu izleyip, onu taklit ediyorduk.

Onu mu örnek aldınız?
- Başka kimse yoktu ki. Siyah beyaz belgeselleri hayalimizde renklendirirdik. Yıllar sonra aynı yerlerde dalma fırsatım oldu. Bali’de, Endonezya’da. Her tehlikeyi yaşayarak öğrendik. Nefesin tamamını vermeden yukarı çıktığınızda ciğerlerin şiştiğini, Boyle-Mariotte Kanunları’nı, kimya ve fizik biliminin önemini, birleşik kapları orada keşfediyorsunuz. Şişkinlikten kendimizi tanıyamadığımız anlar oldu. Şansımız vardı, kurtulduk. Geliştirdik kendimizi. Sertifikamı ABD’de master yaparken aldım. Orada gölün buzunu kırıp içine girer, navigasyon yaparak kırdığımız yerden çıkardık. Türkiye’de eğitmen brövesine sahip ender balıkadamlardan biriyim.

SUYUN ALTI FARKLI BİR GEZEGEN GİBİDİR

Dalarken ne hissediyorsunuz? Nasıl bir ruh haliniz oluyor?
- Aşağıda cep telefonu yok. Rahat ve huzur içindesiniz (gülüyor). Deniz, başlı başına kültür. Aşağıya doğru inerken yavaş yavaş benliğinizi sarar. O özgürlüğü, o gücü hissedersiniz. Dalmak sizi çok ucuz imkanlarla başka gezegene götürüyor. Özgürlüğünüzü, benliğinizi, inancınızı kuvvetlendiriyor. Panik yok. Durup düşüneceksiniz, karar verip uygulayacaksınız. Bu yöntem günlük hayat için de geçerli. Onun için siyasetçi ve bürokratlara dalmayı hep tavsiye ederim. Sudan çıkmış balığa dönmemek, ara sıra suya sabuna dokunmak için dalmak gerekir.

En etkilendiğiniz yerler nereleri?
- Başta bizim kıyılarımız. Buralara tarihi yaşamak için dalınır. Çanakkale’de daldığınızda Türk topçusunun dünyanın son teknolojisiyle donatılmış gemilerini nasıl batırdığını görürsünüz. Boğazı geçirtmemek için yüzbinlerin nasıl öldüğünü... Tarihi tekrar yaşarsınız. Kemer’de Paris batığı var. Sıkıntılı bir dönemde Fransız Bakan Christine Lagarde ile oraya dalmıştık. Bizim tropikal balığımız pek yok, tarihi eserimiz çok. Büyük bir dalış turizmi potansiyeline sahibiz. Fethiye Afkule, Marmaris, Bodrum Gemibaşı, kaplumbağaların olduğu Mersin Anamur, fokların olduğu Aydıncık, Narlıkuyu, Bozyazı, Silifke dalış için ideal yerlerdir. Türkiye kıyılarının tamamında dört mevsim dalabilirsiniz.

ADA BÜYÜKLÜĞÜNDE BALİNA

Dünyada nereleri önerirsiniz?
- Türkiye kışı yaşarken, güney yarımkürenin sıcak dalış merkezlerini önerebilirim. Ne istediğiniz önemli. Köpekbalığıyla dalmak için Güney Afrika mesela. Capetown’ın Gansbaii Körfezi’nde büyük beyaz köpekbalığıyla dalış yapabilirsiniz. Yaklaşık 80 yaşında, 6 metrelik balıkla iletişim kurma imkanınız var; tabii kafes içinde tavsiye ediyorlar. Burası safari için de ideal. İquique dünyanın en kuru çölü, sualtı ise dünyanın en zengin yerlerinden. Umman’da büyük bir balık nüfusu var. Metreküpe en fazla balık orada herhalde. Benim gittiğim yerde daha önce dalış yapılmamıştı. İlk kez motor sesi duyan balıklar korkudan denizden fırladı. Manta dalışı için Endonezya’nın Bali Adası ideal. Orada katalog veriyorlar. Napolyon balığıyla manta farklı körfezlerde. Balinayla dalmak için Meksika’da Cancun’a gidilmeli. Balina adeta yüzen bir ada: İçinde kaplumbağa yavruları, yosunlar, kayalar, midyeler, balık sürüleri var. Yüzen bir eko sistem. Boyu 20 metre, bir kuyruk vursa mahvolursunuz. Buna karşın suyun altında bana büyük güven verdi. Deniz timsahıyla ilk dalışım da orada oldu. Cancun açığındaki, Cozumel Adası dünyanın en büyük ikinci mercan kayalıklarına sahip. Ben aslında başkalarının köpüğü olan yerlerde dalmayı sevmiyorum. Keşif daha önemli. Avustralya’yı da bu aylarda önerilecek yerler arasına koyabiliriz. Sidney ve Melbourne’da dalınabilir. Japonya’daki Okinawa Adası çok güzel. Kızıldeniz’i zaten herkes biliyor. Cidde’de 3 saat serbest dalış yapmıştım. Hemşire köpekbalığıyla fotoğraf çektirmek istedim, çekemedik.

TÜZMEN’DEN ACEMİ DALGIÇLARA ÖNERİLER

Dalış arkadaşı (budy) seçiminizi iyi yapın; zira hayati önemi var. Yeni bröve alanlar mutlaka deneyimli arkadaşla dalmalı; arkadaşınız eğlenceli, kafa dengi olmalı.
Dalma planınızı teknede yapın. Dipteki işbölümünüzü belirleyin, plana ve tüm dalış kurallarına uyun.
40 metrenin altına inmeyin. 20-30 metre, renkleri en güzel göreceğiniz derinlik.
Eklem rahatsızlığınız varsa dalmak ilaç gibi gelecektir. Her taraftan eşit basınç olduğu için iyi bir terapi oluyor.
Tüplü dalışta asla rekor kırmayı denemeyin.
İklim kuşaklarına dikkat ederek plan yapın.

NEREDE NEDEN ALINIR

Tarihi yaşamak için Türkiye kıyıları
Köpekbalığıyla yüzmek için Güney Afrika’daki Gansbaii Körfezi
Balinayla yüzmek için Meksika’nın Cozumel Adası
Manta dalışı için Endonezya’nın Bali Adası
Keşif için Umman