Ayşegül DOMANİÇ YELÇE
Mehmet Üstündağ
Savaş ÖZBEY
Tunus’ta devrimin bedeli ağır
Tam 1,100 kilometre... Tunus'un kuzeyinden güneyine, batısından doğusuna bir haftada kat ettiğimiz mesafe. Üstelik yarısından çoğu da karayoluyla.
Yolculuğumuz, başkent Tunus'tan başladı.
Çöl bölgesi Tozeur'a uzanan ve oradan da sırasıyla Keruan, Sousse, Hammamet, Yasmin Hammamet'ten geçerek, tekrar Tunus'ta son erdi.
Gerek bu yolculuk gerekse de dönüşte belki de en sık karşılaştığım soru şu oldu:
Tunus güvenli mi?
Bu sorunun yanıtı en azından bizim olduğumuz zamanlar için "evet".
Çok net söyleyebilirim ki Tunus'ta geçirdiğimiz süre içinde hiçbir olayla karşılaşmadık.
Ancak ülkenin batısı için bu kadar rahat konuşmak zor. Zira komşu ülke Libya'da devam eden iç savaş zaman zaman sınır ötesinden gelen saldırılara neden oluyor.
TESİSLER BOŞ, DOLULUK ORANI DÜŞÜK
Başkent Tunus'tan uzaklaştıkça devrimin izlerini görmek zor ama bana sorulan bu sorunun altındaki kaygı ve endişenin izleri her yerde.
Özellikle de turistik yerlerde. Çünkü çöl turizmi için en ideal mevsimlerde olmamıza rağmen birçok tesis boş.
Normalde ilkyazı yaşamak isteyen Avrupalı turistlerle yüzde 90'lara kadar çıkan doluluk oranı bu dönemde yüzde 30-35'lere gerilemiş durumda.
Zaten gittiğimiz her turistik yerde ilk dikkatimizi çeken de "tenhalık" oluyor.
EKONOMİNİN CAN DAMARI KOPMUŞ
Oysa turizm, Tunus ekonomisinin can damarı.
Turizm en büyük gelir kalemi.
Yılda 3 milyar euro civarında bir gelir elde ediliyor.
Bu rakam, Tunus'un toplam gelirinin de yüzde 17-18'ine denk.
2011 yılı için şu ana kadar yüzde 45-50 civarı bir kayıptan bahsediliyor.
Tunuslu yetkililer, "Bu yıl yüzde 50 kayıpla kapatırsak iyi" görüşünde.
Tunus'a gelen turist sayısı ortalama 7-8 milyon. Bu yıla kadar her yıl yüzde 8-10 civarında bir artış kaydedilmiş.
HEDEF: TÜRK TURİST SAYISINI 10’A KATLAMAK
Doğal olarak en çok Fransızlar tercih ediyor Tunus'u. Yılda 1-1.2 milyon civarı Fransız ülkeyi ziyaret ediyor.
Ardından Almanlar geliyor...
Türkiye ise oldukça alt sıralarda. Türkiye'den Tunus'a yılda yalnızca 15-20 bin civarı turist gidiyor.
Vize olmaması ve İstanbul'dan uçakla yalnızca 2-2.5 saat sürmesi gibi etkenler karşısında bu rakam oldukça az bulunuyor.
Bu nedenle Tunusluların hedefi bunu 10'a katlamak.
“HER ŞEY DAHİL” SİSTEMİ KALDIRILIYOR
Tunusluların radar ekranında bir de Rus turistler var. Özellikle Rusya pazarında agresif pazarlama yapmaya hazırlanıyorlar.
Ancak Rus pazarına yönelik önemli bir dezavantaj da mevcut.
Zira Tunus, Türkiye’de de büyük tartışmalar yaratan “her şey dahil” sistemini tamamen kaldırıyor.
Nedeni de bu sistemle gelen turistlerin, esnafa ve haliyle de ülke ekonomisine fazla bir katkı yapmıyor olması. Oteller ve tesisler, yarım pansiyona geçiyor.
TUNUS’U FARKLI KILAN ÇÖLÜ
Bize turizmle ilgili bu ayrıntıları aktaran yetkiliyi dinlerken sormadan edemiyorum:
"Peki nasıl olacak? Bizde de aynı deniz, aynı tesisler, aynı olanaklar var. Türk turiste farklı ne sunuyorsunuz?"
Yanıt çok net:
"Ama sizde çöl yok. Bizde 50-60 yıl öncesine kadar çöl turizmi diye bir kavram yoktu. Sıfırdan yarattık, tesisler kurduk, programlar oluşturduk. O bölgenin yapısı, tesisleri, sosyal hayatı çok ama çok farklı."
Tunus'ta daha sonra çöl bölgesini ziyaret ettiğimizde ne denmek istediğini de daha iyi anlıyorum.
Gerçekten de çöl yaşanması gereken bir deneyim...
HOLLYWOOD’UN GÖZDESİ
Dahası, Tunus, bu olağanüstü doğal güzelliği nedeniyle Hollywood’un da gözdesi.
Star Wars, İngiliz Hasta, Gladyatör gibi birçok filmde Tunus dekor olarak kullanılmış. Devlet bunu destekliyor.
Çekim için herhangi bir ücret talep edilmiyor. Üstüne üstlük tüm imkanlar da seferber ediliyor.
Tunus’un kazancı ise tanıtım, ekiplerin yaptığı harcamalar ve tabii ki bu mekanlara gelen turistler.
KORKU UMUDA ZARAR VEREMİYOR
Tunus hem denizi hem de çölüyle çok çekici tatil seçenekleri sunuyor olsa da bu yıl devrimin bedelini ağır ödüyor.
Ancak yine de kaldığımız otelde sohbet ettiğimiz garson Muhammed'in dediği gibi:
"Bu yıl kimse yok. Kimse olmayınca para da yok. Ama olsun, bir yıl idare ederiz. Sonrası güzel olacak. Bundan sonraki yıllarda her şey çok güzel olacak."
Turizm ekonomisi devrimden ağır darbe yedi. Ancak bu bile halkın umudunu alıp götürmeye yetmemiş görünüyor.