Titanyum gazlı ‘cehennem’ gezegen şaşırttı!

Avrupa Güney Gözlemevi (ESO)’dan yapılan açıklamaya göre, Almanya’daki Berlin Teknik Üniversitesi’nden Elyar Sedaghati liderliğindeki araştırma ekibi, Şili’deki Çok Büyük Teleskop (VLT)’yi kullanarak Vela (Yelken) Takımyıldızı doğrultusundaki ‘WASP-19b’ adlı gezegenin atmosferini iki yıl boyunca ayrıntılı bir şekilde inceledi. Jüpiter’le aynı kütledeki bu dikkat çekici gezegen, kendi yıldızına çok yakın bir yörüngede dönüyor. Bir yılı sadece 19 saat.

Peki bu kadar uzak bir gezegenin atmosfer verileri nasıl belirleniyor? WASP-19b, kendi yıldızının önünden 19 saatte bir geçtiği sırada, yıldız ışığının bir kısmı gezegenin atmosferinden geçerek Dünya’ya ulaşan ışık içerisinde bir parmak izi bırakıyor. VLT sayesinde ışığı dikkatlice analiz eden bilim insanları, atmosferde az miktarda titanyum-oksit, su ve sodyum izine ve küresel ölçekte dağılmış sise rastladılar.

Kırmızı ile işaretli bölgede, gezegenin etrafında döndüğü WASP-19 yıldızı bulunuyor (ESO) Titanyum-oksit yeryüzünde nadir bulunuyor. Soğuk yıldızların atmosferlerinde ise yaygın. WASP-19b gibi sıcak gezegenlerin atmosferlerinde ısı soğurucu etkiye sahip. Miktar olarak yeterince fazla ise, ısının atmosferden girişini ya da kaçışını engelleyerek ısısal çevrime neden oluyorlar. Böylece sıcaklık atmosferin üst kısımlarında daha yüksek, aşağılarda ise daha düşük ölçülüyor. Yani normal durumun tersi. Dünya atmosferindeki ozon da benzer bir rol oynuyor. Stratosferde çevrime neden oluyor.

Uzmanlara göre uzak gezegenleri bu kadar ayrıntılı bir şekilde inceleyebilmek ümit ve heyecan verici. WASP-19b’nin atmosferinden geçen ışık farklı dalgaboylarında incelenerek ölçüldü. Gözlemler atmosfer modelleri ile karşılaştırıldı ve gezegenin atmosferindeki kimyasal içeriğin farklı özellikleri tahmin edilebildi.

Titanyum-oksit gibi metal oksitlerin ve benzeri bileşenlerin varlığı hakkındaki yeni bilgiler, uzak gezegen atmosferlerinin çok daha iyi bir şekilde modellenebilmesini sağlayacak. Yakın gelecekte yaşama elverişli gezegenleri gözlemleyebilecek olan gökbilimciler, daha gelişmiş modeller sayesinde sonuçları nasıl yorumlayabilecekleri hakkında daha iyi fikirlere sahip olacaklar. Araştırma sonuçları bilim dergisi Nature’da yayınlandı.

Fırtınanın dünya dışından çekilen muhteşem görüntüsü