Erdal Fernergiz
Ayşegül DOMANİÇ YELÇE
Hakan GENCE
Son Güncelleme:
Tarihi ve kültürel değerleriyle Kilis
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, Hatay-Maraş oluğuyla Fırat Irmağı’nın güneybatı kesiminde yer alan Kilisi, tarih ve kültürel açıdan sayısız zenginliği içinde barındırıyor. Tarih boyunca pek çok kavme ev sahipliği yapmış. Kilis İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Kilis’in tanıtımı amacıyla bir Kilis broşürü hazırladı.
"Tarih ve kültür kenti Kilis" başlığıyla hazırlanan broşürde Kilis’in coğrafi konumundan tarihi değerlerine, dinsel mekanlarından arkeolojik bilgilere kadar pek çok bilgi yer alıyor.
DOĞAL GÜZELLİKLER
Karataş Parkı (Cumhuriyet Parkı): Karataş Parkı kent merkezinde çam ormanlarıyla kaplı alanda bulunuyor. Parkın içinde kafeterya ve oturma alanları yer alıyor.
Akpınar: Doğal kaynak suyu Akpınar’ın hayat verdiği alan, yerli halkın kullandığı bir sayfiye yeri.
Söğütlüdere: Kilis Belediyesi’nin düzenlediği alan; Akpınar, Zoppun ve Söğütlüdere pınarlarının getirdiği sularla oluşturulan yapay bir göl. Alan içinde açık ve kapalı lokantalar ve kafeler bulunuyor.
TARİHSEL VE KÜLTÜREL DEĞERLER
Kilis’te biri arkeolojik diğeri kentsel olmak üzere iki "SİT" alanı ve 292 adet taşınmaz kültür varlığı bulunuyor.
Oylum Höyük: Kilis-Gaziantep karayolu üzerinde, aynı adı taşıyan köyde bulunuyor. Boyut olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük höyüklerinden biri. Eski ticaret yolları üzerinde yer alan höyük, çevresindeki diğer höyüklerle birlikte başta Tunç Çağı olmak üzere çeşitli dönemler boyunca merkez durumundaymış. Hemen her dönemde yerleşme gören alanda yapılan çalışmalar, bölgenin tarihinin yanısıra Önasya’nın da tarihini aydınlatıyor.
Mozaikli Bazilika: MS VII. yüzyıla ait olduğu düşünülen buluntunun yapısı uzun dikdörtgen planlı bir bazilika. Kırmızı, siyah, gri, sarı ve beyaz renkli mozaik taşlarla yapılmış tabana sahip. Geometrik desenlerden oluşan mozaik, 800 metrekarelik alan kaplıyor. Kilis Belediyesi bu alanı "açık hava müzesi" olarak değerlendirme çalışmalarına başladı.
Ravanda Kalesi: Afrin Çayı’nın doğusunda Belenözü Köyü’nün sınırları içinde kalıyor. Bir tepe üzerine kurulmuş kale, oldukça geniş bir açıya sahip. Kalenin içinde iki büyük sarnıç ve büyük bir yapıya ait olduğu sanılan kalıntılar var.
İNANÇ TURİZMİ
Üç tek tanrılı dinin yayılma alanı içinde kalan Kilis’te havra, kilise kalıntıları, 19 cami, üç türbe, bir Mevlevihane, bir anıtmezar, bir nekropol bulunuyor.
Ulu Cami: Kilis’in en eski ve en büyük camii. Kıbleye paralel uzanan dikdörtgen planlı ve mihrap önü kubbeli bir cami.
Tekye Camisi: Adını verdiği Tekke mahallesinde bulunuyor. Cami yerel teknik uygulamaların dışında Osmanlı sanatının da izlerini taşıyor. Tekke Camii’nin mihrabı, minberi, kullanılan taşları ve renkleri dikkat çekiyor.
Mevlevihane: Tekke Mahallesi Cumhuriyet alanındaki yapı Türkiye’de ayakta kalan 32 Mevlevihaneden biri. Günümüze sadece mescit ve semahanesi kalan Mevlevihanenin yöre halkı arasındaki adı Ak Tekke.
Şurahbil Bin Hasane Zaviyesi: Karateş Tepesi’nin Demirciler Mahallesi’nde.
Şeyh Mansur Türbesi: Kilis’in üç km. güneyinde bağ ve bahçelerin içerisinde. Türbenin yanındaki küçük kubbeli bir yapının da Şeyh İzzeddin ve Şeyh Yusuf’a ait olduğu belirtiliyor.
Bunları yapmadan dönmeyin
Ulu Cami, Tekye Camii, Kilis Mevlevihanesi, Şurahbil Bin Hasene Zaviyesi, Ravanda Kalesi ve Oylum Höyüğü’nü görün.
Söğütlüdere ve Karataş’a uğrayın.
Çok Amaçlı Toplum Merkezi’nden, yemenici Mehmet Usta’dan, çeyizcilerden, yorgancılardan, baharatçılardan alışveriş yapın.
Kilis zeytini, Kilis sabunu, gün pekmezi, menegiç kahvesi, cevizli üzüm sucuğu, üzüm, fıstık, kahvaltılık, zahter ve Kilis kurabiyesi alın.
Kilis tava, oruk, gerebiç, künefe ve Kilis katmeri gibi yöresel lezzetleri tadın.
DOĞAL GÜZELLİKLER
Karataş Parkı (Cumhuriyet Parkı): Karataş Parkı kent merkezinde çam ormanlarıyla kaplı alanda bulunuyor. Parkın içinde kafeterya ve oturma alanları yer alıyor.
Akpınar: Doğal kaynak suyu Akpınar’ın hayat verdiği alan, yerli halkın kullandığı bir sayfiye yeri.
Söğütlüdere: Kilis Belediyesi’nin düzenlediği alan; Akpınar, Zoppun ve Söğütlüdere pınarlarının getirdiği sularla oluşturulan yapay bir göl. Alan içinde açık ve kapalı lokantalar ve kafeler bulunuyor.
TARİHSEL VE KÜLTÜREL DEĞERLER
Kilis’te biri arkeolojik diğeri kentsel olmak üzere iki "SİT" alanı ve 292 adet taşınmaz kültür varlığı bulunuyor.
Oylum Höyük: Kilis-Gaziantep karayolu üzerinde, aynı adı taşıyan köyde bulunuyor. Boyut olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük höyüklerinden biri. Eski ticaret yolları üzerinde yer alan höyük, çevresindeki diğer höyüklerle birlikte başta Tunç Çağı olmak üzere çeşitli dönemler boyunca merkez durumundaymış. Hemen her dönemde yerleşme gören alanda yapılan çalışmalar, bölgenin tarihinin yanısıra Önasya’nın da tarihini aydınlatıyor.
Mozaikli Bazilika: MS VII. yüzyıla ait olduğu düşünülen buluntunun yapısı uzun dikdörtgen planlı bir bazilika. Kırmızı, siyah, gri, sarı ve beyaz renkli mozaik taşlarla yapılmış tabana sahip. Geometrik desenlerden oluşan mozaik, 800 metrekarelik alan kaplıyor. Kilis Belediyesi bu alanı "açık hava müzesi" olarak değerlendirme çalışmalarına başladı.
Ravanda Kalesi: Afrin Çayı’nın doğusunda Belenözü Köyü’nün sınırları içinde kalıyor. Bir tepe üzerine kurulmuş kale, oldukça geniş bir açıya sahip. Kalenin içinde iki büyük sarnıç ve büyük bir yapıya ait olduğu sanılan kalıntılar var.
İNANÇ TURİZMİ
Üç tek tanrılı dinin yayılma alanı içinde kalan Kilis’te havra, kilise kalıntıları, 19 cami, üç türbe, bir Mevlevihane, bir anıtmezar, bir nekropol bulunuyor.
Ulu Cami: Kilis’in en eski ve en büyük camii. Kıbleye paralel uzanan dikdörtgen planlı ve mihrap önü kubbeli bir cami.
Tekye Camisi: Adını verdiği Tekke mahallesinde bulunuyor. Cami yerel teknik uygulamaların dışında Osmanlı sanatının da izlerini taşıyor. Tekke Camii’nin mihrabı, minberi, kullanılan taşları ve renkleri dikkat çekiyor.
Mevlevihane: Tekke Mahallesi Cumhuriyet alanındaki yapı Türkiye’de ayakta kalan 32 Mevlevihaneden biri. Günümüze sadece mescit ve semahanesi kalan Mevlevihanenin yöre halkı arasındaki adı Ak Tekke.
Şurahbil Bin Hasane Zaviyesi: Karateş Tepesi’nin Demirciler Mahallesi’nde.
Şeyh Mansur Türbesi: Kilis’in üç km. güneyinde bağ ve bahçelerin içerisinde. Türbenin yanındaki küçük kubbeli bir yapının da Şeyh İzzeddin ve Şeyh Yusuf’a ait olduğu belirtiliyor.
Bunları yapmadan dönmeyin
Ulu Cami, Tekye Camii, Kilis Mevlevihanesi, Şurahbil Bin Hasene Zaviyesi, Ravanda Kalesi ve Oylum Höyüğü’nü görün.
Söğütlüdere ve Karataş’a uğrayın.
Çok Amaçlı Toplum Merkezi’nden, yemenici Mehmet Usta’dan, çeyizcilerden, yorgancılardan, baharatçılardan alışveriş yapın.
Kilis zeytini, Kilis sabunu, gün pekmezi, menegiç kahvesi, cevizli üzüm sucuğu, üzüm, fıstık, kahvaltılık, zahter ve Kilis kurabiyesi alın.
Kilis tava, oruk, gerebiç, künefe ve Kilis katmeri gibi yöresel lezzetleri tadın.