‘Paralı vatandaşlık’ veren ülkeler

Paralı vatandaşlık programları yeni başlayan bir uygulama olmasa da son dönemlerde oldukça popüler bir hale geldi. Bazı ülkeler ekstra gelir sağlamak amacıyla bu yönteme yıllardır başvuruyor. Kanada, Karayip adalarından St Kitts ve Nevis bu uygulamaya 1980’lerde başlarken, ABD ve İngiltere’de 1990’larda başlandı. Yatırım vatandaşlığı programları ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. Fakat genel olarak, emlak ve diğer yatırımlar veya hükümete doğrudan bağış karşılığında yabancılara vize ve pasaport verilmesi öngörülüyor.

Karayipler’de 100 bin dolarlık yatırım karşılığında ikamet zorunluluğu olmadan yabancılara vatandaşlık verilebiliyor. St Kitts ve Nevis’teki program, adalar İngiltere’den bağımsızlığını aldıktan bir yıl sonra 1984’te başlamıştı. Amaç, tropik sahiller ve düşük vergilerin cazibesine kapılabilecek yatırımcılardan ekstra para akışı sağlamaktı. Başlangıçta birkaç yüz kişi bu programa başvuru yapmıştı. Ama 2009’da başarılı bir kampanyanın ardından bu ülke pasaportuna sahip olanlar 26 Schengen ülkesine vizesiz seyahat hakkı kazanınca vatandaşlığa olan talep de arttı.

Türkiye’den yüzde 400 artış

Uzmanlar, paralı vatandaşlığı alanındaki alışılmış piyasaya ek olarak, daha önce ikinci vatandaşlığa ihtiyaç duymayan insanların da ilgi gösterdiğini söylüyor. Örneğin, CS Global Partners danışmanlık şirketinin genel müdürü Micha Emmet, Türkiye’den ABD vatandaşlığı konusunda bilgi almak isteyenlerin oranında mart ayında yüzde 400 artış olduğunu belirtiyor. İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılma kararı ve 2016 ABD Başkanlık seçimleri gibi olaylar da yeni başvuruların artmasına neden oluyor. Emmet, İngiltere vatandaşlarının başka seçenekler üzerinde durmaya başladığını söylüyor. “Brexit kararı alındığı gün telefonlarımız susmak bilmedi; insanlar sokakta çevirip panikle bilgi almaya çalışıyordu” diyor Emmet. Uluslararası Para Fonu (IMF)’ye göre, gelişmekte olan ülkelerdeki zengin yatırımcılar bu eğilimi güçlendiriyor.

ABD’de EB-5 vize uygulaması

EB-5 vize programı, ABD’de emlak yatırımı yapan yabancılara hemen yeşil kart verilmesini öngörüyor. Bu alanda çalışma yapan Invest In USA adlı şirketin genel müdürü Peter Joseph, bu tartışmalı programa dair verilerin başvuru demografisinin değişimine işaret ettiğini söylüyor. “Listeye bazı yeni ülkeler ekleniyor. Başvuruların yüzde 80’i Çinlilere ait, ama Vietnam, Hindistan ve Brezilya gibi ülkelerden başvurular da son birkaç yıldır artıyor.” Avrupa içerisinde oturum ve vatandaşlık işleriyle ilgilenen La Vida Golden Visas adlı şirket ise 50 ülkeden müşterilerinin olduğunu, AB’den ayrılma kararı aldıktan bu yana İngiltere’den bilgi almak isteyenlerle ilk kez karşılaştığını söylüyor.

Karayipler’deki vatandaşlık programları düşük yatırım eşiği, oturum hakkı ve hızlı işlemleriyle yabancı yatırımcıları çekiyor. Örneğin Karayip adalarından Dominica’dan vatandaşlık almak için 100 bin dolarlık yatırım yapmak yetiyor. Bu programlar ekonomiye önemli ivmeler kazandırıyor. St Kitts ve Nevis’te pasaport ülkenin en büyük ihraç kaynağı ve buradan elde edilen paranın borç ödemesi ve inşaat sektöründeki canlanmada önemli etken olduğu söyleniyor. Fakat daha zengin ülkelerde ‘parayla vatandaşlık’ çok daha masraflı oluyor. Örneğin Yeni Zelanda’da vatandaşlık maliyeti bir milyon doları, İngiltere’de 500 bin doları buluyor.

23 ülkede uygulanıyor

ABD’de EB-5 programının ülke ekonomisine katkısı yılda dört milyar doları aşıyor. 2008 krizinden bu yana bu alanda yüzde 1200’lere varan hızlı bir artış oldu. ABD EB-5 programıyla dağıttığı vize sayısını yılda 10 bin ile sınırlıyor. Fakat başvuru sayısı her zaman bu rakamdan çok daha fazla oluyor. Örneğin bugün 23 binden fazla yatırımcının başvurularına cevap beklediği biliniyor.

Yatırım yoluyla vatandaşlık veya oturum hakkı programı Kıbrıs’tan Singapur’a 23 ülkede uygulanıyor. Bunların yarıya yakınını AB üyesi ülkeler oluşturuyor. Yabancılar oturmak, çalışmak ve para işlemleri için birçok ülkede parayla yasal statü satın alabiliyor. Bunun maliyeti Letonya’da sadece 35 bin dolar iken Fransa’da 10 milyon doları bulabiliyor. Bu yolla dünyanın birçok ülkesine vizesiz seyahat hakkı da doğuyor.

İşte paralı vatandaşlık veren bazı ülkelerin kriterleri

Kanada: Kanada'da 400 bin dolarlık yatırımla birlikte, 800 bin dolarlık varlık istiyor.

Avusturya: Avusturya'da 6-10 milyon Euro'luk risk sermayesi yatırımı gerekiyor. Vakıflara 2 milyon Euro'luk bağışlar karşılığında da vatandaşlık hakkı veriliyor.

Guatemala: Guatemala'da beş yıllık devlet tahvillerine en az 50 bin dolarlık yatırım vatandaşlık için yeterli oluyor.

Hong Kong: Hong Kong'da Yaklaşık 1 milyon 260 bin dolar tutarında bir yatırımla ülke vatandaşlığına sahip olmak mümkün.

Makedonya: Makedonya'da 40 bin Euro'luk gayrimenkul alan yabancılara bir yıllık oturma izni, 400 bin Eur değerinde yatırım yapana ve en az 10 işçi istihdam edene ise vatandaşlık tanınıyor.

Saint Kitts ve Nevis: Saint-Kitts ve Nevis'de hükümet tarafından onaylanan projelere 400 bin ile 1 milyon dolar arası yatırım yapmak gerekiyor.

Uruguay: Uruguay'da vatandaşlık için yatırım gerekli değil ancak kişi başı aylık 1200 dolar gelir şart. Önce geçici ikamet, üç yıl sonra vatandaşlık veriliyor.

Almanya: Almanya'da gerekli olan minimum yatırım miktarı 250 bin Euro olarak belirlenirken, bu tutarın Alman vatandaşlarına istihdam yaratması gerekiyor.

Arnavutluk: Arnavutluk'da ülkede 200 bin dolar yatırım yapan işadamları vatandaşlık hakkını kazanıyor.

Avustralya: Avustralya'da 4,7 milyon dolarlık yatırımla yatırımcı vizesi alan bölgeye yerleşebiliyor.

Bulgaristan: Bulgaristan'da en az bir yıl daimi oturumu olan ve 1 milyon leva (1,2 milyon dolar) ve üzerinde yatırım gerçekleştirilen yabancılara vatandaşlık veriliyor.

Güney Kıbrıs: Güney Kıbrıs'da 3 milyon euroya AB pasaportu almak mümkün.

İngiltere: İngiltere'de beş yıl süreyle İngiltere topraklarında 1 milyon sterlin tutarında yatırım yapanlar vatandaşlık hakkı kazanıyor.

İrlanda: İrlanda'da 500 bin euroluk yatırım yapanlar, hükümetin belirlediği tarihte ülke vatandaşı olabiliyor.

Karadağ: Karadağ'da ise 500 bin Euro'dan fazla yatırım yapan işadamlarına vatandaşlık hakkı veriliyor.

Letonya: Letonya'da yatırımcının vatandaşlık almak için kırsal alandan 71 bin 500 Euro tutarında ya da büyük şehirlerden 143 bin Euro tutarında gayrimenkul satın alması yeterli.

Portekiz: Portekiz'de 500 bin euroluk gayrimenkul alana ikamet hakkı, 1 milyon euro yatırım yapana ise vatandaşlık veriliyor.

Slovakya: Slovakya'da vatandaşlık için istenen yatırım miktarı 1 milyon euro.

Dominik: Dominik Cumhuriyeti'nde 100 bin dolar yatırıma vatandaşlık hakkı verirken, eş ve çocuk varsa tutar 200 bin dolara çıkıyor

Kaynak: BBC