KomÅŸuda ama çok tanıdık bizden bir ÅŸehir: Selanik

Kanal D’deki reyting rekortmeni ‘Yabancı Damat’ isimli diziyi seyredenlerdenseniz bu yazıyı mutlaka okuyun. Siz de göreceksiniz ki iki ülke arasındaki barış rüzgarları TV dizilerinden aldıkları destekle artık daha güçlü esiyor. Yunanlıların bu konuda bizden hiç aÅŸağı kalır yanı yok, üstelik onların üç dizisi var!Benzerlikler sadece dizilerle de sınırlı deÄŸil, Selanik çok tanıdık, bizden bir ÅŸehir, hele Ä°zmirliyseniz...Ege’nin en güzel yarımadalarından biri olan Halkidiki’de yer alan ve çevresiyle beraber nüfusu bir buçuk milyonu bulan Selanik, adını Büyük Ä°skender’in üvey kız kardeÅŸi olan Thessalonica’dan almış. Thermaikos Körfezi’nin Gelini diye tanımlanan Selanik, Bizans zamanında Ä°stanbul’dan sonra gelen en önemli ikinci ÅŸehirmiÅŸ. Bugün gene ikincilik Makedonya bölgesinde bulunan bu ÅŸehirde, bu seferki rakibi ise adını Bilgelik Tanrıçası Athena’dan alan Atina.Bölgenin tarihine damgayı, fetihleri esnasında 35 bin kilometrenin üzerinde yol kat eden Büyük Ä°skender basmış. 33 yıllık yaÅŸamını o zaman için bilinen dünyanın yüzde 90’ının fatihi olarak noktalayan bu lider, Anadolu’yu da HelenleÅŸtiren kiÅŸi. Ä°skender’den günümüze miras kalan yerlerden bir tanesi ise adını taşıyan Ä°skenderun. GeçtiÄŸi her yeri imparatorluÄŸuna dahil eden tarihin bu büyük lideri, Anadolu’da bir tek yeri fethedememiÅŸ, o da Antalya’daki Termessos. Bakmış ÅŸehir daÄŸların tepesinde, halkı da savaÅŸ düşkünü, bir anlaÅŸma imzalamış onlarla ve yolculuÄŸuna devam etmiÅŸ. KARADENÄ°Z FIKRALARI ORADA DA GEÇERLÄ°Selanik ticaret yolları üzerinde bulunduÄŸundan, Roma döneminde de önemini sürdürmüş bir ÅŸehir. Hıristiyanlığın en temel isimlerinden biri olan Tarsuslu Paul, ciddi bir Yahudi nüfusa sahip bu ÅŸehrin Merkez Sinagogu’nda yeni din hakkında vaaz vererek ilk kilisenin temellerini atmış. 1492’de Ä°spanyolların zulmünden kaçıp, soluÄŸu Osmanlı’da alan Sefarad Yahudileri de Selanik’i bir sığınak olarak görmüşler ve ÅŸehir bazılarının yorumuna göre ikinci Kudüs olarak adlandırılmış. Åžehrin kimliÄŸine önemli katkılarda bulunan Yahudiler, Yeniçerilerin kumaÅŸ ihtiyacı için kullanılan ‘Selanik Çuhası’nın da üreticilerinden olmuÅŸlar. Nüfusun yaklaşık yüzde 40’ını oluÅŸturan Yahudiler, II. Dünya Savaşı esnasında yaÅŸanan Nazi iÅŸgalinin kurbanı olmuÅŸ ve 45 bin civarında Selanikli Yahudi Auschwitz’de katledilmiÅŸ.20. yüzyılın baÅŸlarında Jöntürklerin ana karargahı olan ÅŸehir, bugün Makedonya ValiliÄŸi olarak kullanılan binada, II. MeÅŸrutiyet’in ilanına ÅŸahitlik etmiÅŸ. 1430’dan 1912’ye kadar Osmanlı’nın kontrolünde kalan Selanik, Balkan SavaÅŸları’ndan sonra Yunanistan’a verilmiÅŸ. 1917’deki büyük yangın ÅŸehrin yüzde 80’ini yok edince, Anka KuÅŸu misali küllerinden yeniden doÄŸmuÅŸ Selanik. 1923’te Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan nüfus deÄŸiÅŸimi neticesinde bugün Selanik’te yaÅŸayan insanların çok büyük bir kısmı Anadolu kökenli. Bir gün bir yemekte beraber olduÄŸum kiÅŸilerin soyadları da bunun ispatı: AydınoÄŸlu, Bostancı, Abacı, Zengin(is), AslanoÄŸlu, Semerci(s)... O gece benim dışımdaki herkes Yunanlıydı, soyadı Türkçe’ye en az benzeyen ise yine ben! Gruptan biri, ‘Asıl baÅŸbakanın soyadına bak’ dedi: ‘Ailesi Karaman’dan gelen Karamanli(s)!’ Yunanlıların tek yaptığı Türkçe kelimelere bir ’s’ eklemek olmuÅŸ... Yunanistan’da İç Anadolu kökenli Rumlara genelde Karamanlı diyorlar, Tarihteki adı Pontus olan Karadeniz’den gelenler ise Ponti diye geçiyor ve bizdeki Karadenizli fıkraları aynen Yunanistan’da da var. Sadece isimler deÄŸiÅŸmiÅŸ Temel ve Ä°dris yerine Yiorikas (Yorgo) ve Kostikas’ı (Konstantin) kullanıyorlar. Fadime de yerini Simela’ya bırakmış. Smyrnia (Ä°zmirli) ise fettan ve iÅŸini bilen kadınlar için kullanılan bir kavram!Annesi Ä°stanbullu olan Türkolog Angeliki Georgiou ile bir kafede oturup sohbet ederken etrafta gördüklerinin isimlerini Yunanca söylemesini istiyorum. Aksanlarda biraz farklılık olsa da duyduklarım şöyle kelimeler oluyor: Boya, sıva, cam, perde, dolap, tavan, tente, kepenk, araba, havuz, kaldırım, bakkal, kasap, manav, çengel, çamaşır, çanak, peçete, güveç, çanta, mendil, kitap, portakal, sahlep, hanım, efendi... Yunanlılar da bizim gibi ‘bahÅŸiş’ veriyor, günün ilk ‘alışveriş’indeki paraya ‘siftah’ diyor, ‘sevda’ kurbanı oluyor, kızdığı zaman ise ‘Kudurdu cenabet’ diyor. Deyim ve atasözlerine ise hiç girmiyorum, bazıları kelimesi kelimesine aynı, ‘Kilise o tencere ke vrike to kapak’ aklınıza hemen yuvarlanıp kapağını bulan tencereyi getiriyor. Bilgi Ãœniversitesi’nde Uluslararası Hukuk eÄŸitimi veren ve fotoÄŸrafları çeken arkadaşım Yrd. Doç. Dr. Harry Tzimitras’ın mezun olduÄŸu okulun adı ise Anadolu Lisesi. BEYOÄžLU’NUN ESKÄ° HAVASI SAHÄ°L AYNI Ä°ZMÄ°RDünyaca ünlü Princeton Ãœniversitesi’nde Osmanlı Tarihi üzerine dersler veren Prof. Heath Lowry Selanik’i ‘Türkiye dışındaki son Osmanlı ÅŸehri’ diye tanımlıyor. Åžehrin eski bölümü, surların olduÄŸu kısım halen ‘Yedi Kule’ olarak adlandırılıyor ve eski Ä°stanbul’u anımsatıyor. Bazı Osmanlı gelenekleri hálá devam ediyor. Ä°ki tane ‘marmelatçı’ buna güzel bir örnek. Selanik’in belli bölümlerinde BeyoÄŸlu’nun eski havası var. Çok şık Avrupai bir binanın adı ise geçmiÅŸte Yunanlılar için önemli bir yerleÅŸim olan Çorlu’nun adını taşıyor. Sahile gelince... aynı Ä°zmir. Tek farkı, Paralia olarak adlandırılan Kordon’un sonunda yer alan Beyaz Kule.Seyredilen televizyon programlarına gelince... Antena TV’nin ‘Bana Veda Etme’ isimli dizisi, cuma gecesi saat 22.00’de insanları ekran önüne esir ediyor. Batı Trakya Türklerinden öğretmen Murat, Gümülcine’deki Trakya Ãœniversitesi’nde hukuk eÄŸitimi gören Hırıstiyan bir kıza aşık oluyor. Alpha TV ise Ege’nin eski adı olan ‘Archipelago’ dizisinde, Midilli’deki Yunanlı bir gence gönül veren Türk kızının hikayesini anlatıyor. NET TV ‘Niovi’nin Çocukları’ adlı diziyle katkıda bulunuyor Türk-Yunan iliÅŸkilerine ve olay Ä°zmir’de geçiyor.Atatürk’ün ve Nazım Hikmet’in doÄŸum yeri olan Selanik’teki Atatürk Evi’nin bahçesinde aynı zamanda BaÅŸkonsolosluÄŸumuz da bulunuyor. Üç katlı ahÅŸap yapı Selanik Belediyesi tarafından satın alınıp, 1937’de Atatürk’e hediye edilmiÅŸ ve 1953’te müze olarak ziyarete açılmış. Anne ve babası 1878’de evlenen Atatürk, bazı kaynaklara göre balık burcu ve 12 Mart doÄŸumlu. 1911’de Trablusgarb’a giden Atatürk doÄŸduÄŸu kente bir daha hiç dönmemiÅŸ.Vaktinde Assos’ta da yaÅŸamış olan ünlü filozof Aristo’nun adını taşıyan meydanın yakınındaki Tsimiski Caddesi ve civarındaki sokaklar, Selanik’te alışveriÅŸ için ideal yerler. 100 Euro’nun üzerindeki alışveriÅŸlerinizde vergi iadesi de var. Kempinski Nikopolis, Hyatt Regency, Makedonia Palace ve Electra Palace ÅŸehirdeki en iyi oteller. Gece hayatına meraklı olanlar ve ambiyans düşkünleri, Selanik sosyetesinin de müdavimi olduÄŸu deniz kenarındaki Shark ve Casa La Femme kulüplerine gidebilirler. Clubber’lar da Lido ve Olympion’u deneyebilirler.GÖBEK ATAN PALA BIYIKLI ELÄ° TESPÄ°HLÄ° ADAMLARInterni muhtemelen Selanik’teki en pahalı ama bir o kadar da şık bir restoran, Omilos ve Miami lezzetli deniz ürünleri tadabileceÄŸiniz yerlerden. Eski Liman’daki Kitchen Bar ve Tre Marie, ÅŸehrin gözde restoranlarından. Thermaikos, Ethnic ve Kordon’daki Nikis 35, popüler cafe-barlar olarak ilginizi çekebilir. Tatlılara düşkünseniz Terkenlis va Agapitos pastanelerini deneyin. Bu arada gece eÄŸlencelerinde Çiftetelli Turkiko (Türk) eÅŸliÄŸinde göbek atan pala bıyıklı, eli tespihli adamlar görürseniz ÅŸaşırmayın, kültürler arası benzerlik deyip geçiÅŸtirin.Sanata ve tarihe meraklı olanlar da Arkeoloji ve ÇaÄŸdaÅŸ Sanatlar müzelerini kaçırmasınlar. Bizans’ın merkezi Ä°stanbul’da bu konuyla ilgili tek bir müze bulunmazken, Selanik’te olaÄŸanüstü bir Bizans müzesi, müzede de Anadolu kökenli çok sayıda güzel obje var. Galerius Takı, mozole olarak inÅŸaatına baÅŸlanan ve sonradan cami ve kilise olarak kullanılan Rotunda, Kutsal Bilgelik anlamını taşıyan Aya Sofya Kilisesi ve Beyaz Kule de Selanik’in görülmesi gereken diÄŸer önemli yerlerinden.Yunanistan’la Türkiye arasında saat farkı bulunmuyor. Ä°stanbul’dan yaklaşık 650 kilometre uzaklıkta bulunan Selanik’e otobüsle Gümülcine ve Kavala üzerinden dokuz saat içinde ulaÅŸabiliyorsunuz. Olympic Havayolları da haftanın iki günü iki ÅŸehri birbirine baÄŸlıyor. Selanik’e giderseniz, Kordon’da bir kahve içip, karşı tarafa bakın, iki ülkeyi birbirine baÄŸlayan Ege’den esen rüzgar, hoÅŸ bir serinlikle beraber hatıraları da taşıyacak size... Â