Kaptan köşkleri

Şehir hatları vapurlarının en çok merak edilen bölümleri kaptan köşkleridir. İki şehir hatları vapurunun, Paşabahçe ve Şehit Metin Sülüş'ün kaptan köşklerini gezdik, kaptanlarıyla lafladık.

Şehir hatları vapurları, özellikle onlarla yolculuk eden çocukların hayallerinde önemli bir rol oynar. Onlar bu vapurların bütün girdisini çıktısını merak eder, kurcalarlar. Ama en çok merak edilen yer kaptan köşkleridir elbette. Çünkü kaptan köşkleri, yasak bölgedir, oraya girmek herkese nasip olmaz. Bu yüzden en çok hayal edilen yerlerden birini oluşturur kaptan köşkleri.

Paşabahçe vapurunun 20 yıllık kaptanı Mehmet Kepçe bir zamanlar Boğaz'ın 22 iskelesine uğrayan gemilerde kaptanlık yapmış. Paşabahçe'nin kaptan köşkünde herşey pırıl pırıl, çiçekler de cabası. Mehmet Kaptan'a geçmişle bugün arasında ne fark diye soruyoruz? Dolmuş motorlarının çoğalmasından ve deniz otobüslerinin limana çok süratli girmelerinden şikayet ediyor. Bunun vapurları etkilediğini, kimi zaman babaların ve halatların koptuğunu söylüyor. Bu yapılanın denizciliğin örf ve adetlerine uymadığının altını çiziyor.

Şehit Metin Sülüş gemisinin kaptanı Sedat Bostan ise gerçek bir çiçek meraklsı. Kaptan köşkünün içi yemyeşil. Dışarısı ise bir çiçek bahçesini andırıyor adeta. Neler yok ki: Nane, sivri biber, sardunya, begonya, akşam sefası, ortanca, gül, karanfil. Yabaneriğini çekirdekten yetiştirmiş. İnanılmaz kokusu ile mum çiçeği bile var. Bostan'ın şikayeti tenezzüh motorları ve son zamanlarda sayıları hızla artan balıkçılardan. ‘‘Denizi bilenler önlemlerini alıyor ama cahil çok. Birden önünüzde bitiveriyorlar’’ diyor.

15 yıllık kaptan Sedat Bostan, Rizeli. Tüm şehir hatları iskelelerinde çalışmış. Arabalı vapurlarda ve Çanakkale'de de... En keyifli zaman olarak ada vapurunun mehtapta ki seferlerini hatırlıyor. ‘‘Millet mehtapta gezmek için para veriyor, biz ise hem işimizi yapıyoruz, hem de bu güzelliğin içinde yaşıyoruz. Öyle zamanlarda insanın içinden şiir yazmak geliyor’’ diyor.

Babası da 35 yıl kaptanlık yapmış olan Paşabahçe'nin kaptanı Mehmet Kepçe, Boğaz sularını çok iyi biliyor. ‘‘Boğaz'ın bütün iskelelerinin ayrı ayrı suyu vardır. Bir kuvvetli ters akıntı anafor yapar; ters akıntı dediğimiz kuzeyden güneye olan akan su hep ayrı ayrıdır. Her iskelenin altındaki su ters akıntıya sahiptir. Düşünün ki iskele 15-20 metre. Ama bu iskelenin iki ucunda ayrı ayrı sular var. Bir Boğaz kaptanı bu suları iyi hesap etmek zorundadır. Zamanında menevrasını yapamazsa, su vapuru ters çevirir, gemiyi dışarıya atar. İskeleye ağır girilmesi gerekir. Boğazda en dikkat edilmesi gereken iskelelerden bazıları şunlar: Sarıyer, Yeniköy, Kanlıca, Bebek, Vaniköy, Kuzguncuk. Hepsine dikkat etmek gerek ama özellikle bunlara daha çok dikkat etmeli.’’ Lafını bitirirken genç meslektaşlarını şöyle uyarmadan edemiyor. ‘‘Kaptanlığın üç önemli kuralı vardır: Ağır, ağır, ağır...’’

Kepçe, 10 yıldır Paşabahçe'nin kaptanı. Vapur, Toronto'da 1952 yılında yapılmış. Kendi makinası ile 2.5 gün de İtalya'dan İstanbul'a gelmiş. 18 mil sürat yapıyor. O zaman idarenin en sütratli, en büyük vapuruymuş. Halen saatte 16 mil sürat yapabiliyor, 2100 kişi alıyor. Yazın Ada-Yalova seferlerinde bu sayı 2500-3000'ne ulaşıyor.

Kaptanlar 24 saatlik vardiyalarla çalışıyorlar. Paşabahçe vapuru, Haydarpaşa seferi yapmıyor. Söylendiğine göre Marmara'nın en zor iskelesi burası. Mendirek içerisinde her iki uçta da akıntı oluyor. Bu yüzden suyu bilmiyorsanız ilk anda akıntıyı farketmiyorsunuz. Biçimsiz girildiğinde iskeleye bindirme olasıllığı bir hayli fazla. Yollu gelindiğinde de iskeleyi ıskalamak kaçınılmaz. Ayrıca Kız Kulesi ile Haydarpaşa Mendireği arası Boğaz'da trafiğin en yoğun olduğu bölge.

Paşabahçe, kaptan köşkünün hemen arkasında küçük bir oda var. Ayna, çekme yatak, çekmeceli bir dolap, vantilatör. Burası kaptanın odası. Kaptan köşkünün duvarında çerceveli bir yazı çarpıyor gözümüze: ‘‘Burada bir gün sigara içilir bir gün içilmez. Dün içilmişti.’’

Kimi zaman kaptan köşkünde gençlere de rastlanıyor. Ortaköy Denizcilik Anadolu Meslek Lisesi öğrencileri şehir hatları vapurlarında staj yapıyorlar.

Seyir defteri

Bütün vapurlarda günlük olaylar kaptan tarafından bu deftere yazılıyor. Neler mi var bu defterde? İşte Paşabahçe vapurunun seyir defterinden seçmeler.

25 Ağustos Çarşamba

15.00 Kabataş Bahçekapı gemisine 3 ton yakıt verildi.

30 Ağustos

18.00 Geminin boyama işleri bitti.

20.00 Çınarcık-Heybeli-Sirkeci'ye 55 yolcu götürüldü.

2 Eylül Perşembe

10 depremzedeye gemide banyo yaptırıldı.

4 Eylül

11.00 İskeleye bağlı iken Ş.Karahasan gemisi kuvvetli denizin etkisiyle iskele tarafındaki lama demirlerimizi eğiyor. Atölyeden oksijen istemek suretiyle lama demirlerini yerine yeniden çakabildik zor şartlarda.

10 Eylül

10.25 3 no.lu Eminönü iskelesinode Kanlıca gemi üzearinede yanaşılıyor Makmina arızası nedeniyle ada seferi yapılamıyor. Boya işlerine devam ediliyor.

13 Eylül

14.58 Kadıköy Mendirek dışında seyrimiz sırasında çok kuvetli bir şekilde sarsıntı meydana gelmiştir. Sonradan telsizden öğrenildiğine göre merkezi İzmit olan 5.8 şiddetinde deprem olduğu anlaşıldı.

15.30 da Eminönü-Kadıköy seferlerine devam edildi.