Ä°nsanlık tarihinin küçük bir özetini o küçücük ülkede görebilirsiniz

Dünyanın en büyük mikroiÅŸlemci üreticisi Intel’in OrtadoÄŸu, Türkiye ve Afrika bölgesi direktörü ve Intel Avrupa Yönetim Kurulu Ãœyesi AyÅŸegül Ä°ldeniz, leyleÄŸi senenin başında deÄŸil, daha doÄŸarken havada görenlerden. Bir yandan da ciddi bir arkeoloji tutkunu. Tahmin edeceÄŸiniz gibi, isminin başında bu titrler olan biri özel seyahatlerine fazla vakit ayıramaz.Ä°ldeniz’in çözümü, hobilerini iÅŸ seyahatlerine harmanlamak olmuÅŸ. Haftanın dört, ayın en az 20 günü iÅŸ seyahatinde olsa da ne yapıp edip tarihi yerleri gezmek için zaman ayırıyor. Toplantıları biter bitmez, çantasındaki spor ayakkabılarını ayağına geçirdiÄŸi gibi, üç dört saatliÄŸine de olsa antik kentlere doÄŸru yola çıkıyor.n Ãœrdün denince aklınıza ilk gelen, sizi en çok etkileyen ÅŸeyler neler?- Her ülkenin bir karakteri, insanın aklında iz bırakan bir iki ÅŸeyi vardır. Ãœrdün’de öyle çok ki bunlar... Ama herhalde kurak, aÄŸaçsız, dümdüz bir ülke gibi kıpkırmızı kaya çölü ve Ölüdeniz. Ãœlkede inanılmaz bir kontrast var ve bu kontrastın içinde insanlık tarihinin son 3-4 bin yılını görüyorsunuz.n Petra hayallerinizdeki ÅŸehirle örtüştü mü?- Evet, filmlerdeki, kitaplardaki gibi bir yer deÄŸil. Bazı yerler vardır, gittiÄŸinizde sadece kitaptaki görüntüsü çıkar karşınıza, hiçbir ÅŸey hissetmezsiniz. Petra böyle deÄŸil. Beni ÅŸoke edecek kadar yaÅŸayan bir yer. Kurak ve çölün ortasında, insanların hiçbir ÅŸeyden var ettiÄŸi bir ÅŸehir. DoÄŸayla insanın harika bir ÅŸekilde bir araya geldiÄŸi bir yer. KIPKIRMIZI ÇÖL VE ÖLÃœDENÄ°ZPetra’da en çok etkilendiÄŸiniz bina hangisi?- Her yeri çok güzel ama en ÅŸoke edicisi kesinlikle o yoldan ÅŸehre geldiÄŸinizde karşınıza çıkan tapınak. Hiç öyle bir ÅŸey beklemiyorsunuz.n Petra dışında neler ilginç?- Ãœrdün genel olarak çok ilginç. En eski uygarlıkların ilk çıktığı yerlerden biri, kuruluÅŸu MÖ 4000-5000’e kadar giden yerleÅŸim yerleri, peygamberlerin yaÅŸadığı yerler ve önemli kiliseler var. Ä°nsanlık tarihinin küçük bir özetini o küçücük ülkede görebilirsiniz resmen. Bunların arasında 300-800 yılları arasında yaÅŸanan Petra nispeten yeni bir yer. Ondan çok daha önce, sıfır yılıyla birkaç yüz yıl sonrasında Hıristiyanlığın ve YahudiliÄŸin ortaya çıktığı zamanların kalıntıları var. Çok zengin bir ülke. Vadi Rum da baÅŸlı başına bir doÄŸa harikası. Kıpkırmızı bir çölde, insanlar binlerce yıl hiçbir ÅŸeyleri olmadan göçebe hayatı yaÅŸamışlar.n Ölüdeniz nasıl?- Ölüdeniz’in son derece tarihsel bir önemi var. En çok mistik hali ve tuzlu suyunun kaldırma gücü anlatılıyor ama benim için en etkileyici yanı o ışıl ışıl, pırıl su kütlesi ve çevresindeki yüksek, sivri, bembeyaz daÄŸlar. Korkunç bir kontrast. Biz suyun kenarında yeÅŸil, aÄŸaç, çiçek böcek görmeye alışığız, orası bambaÅŸka. Buralarda bir hayat kurulabilmiÅŸ olması beni çok etkiliyor. Hayat ÅŸartları o kadar zor ki. Son derece sıcak, son derece nemli. Ama ÅŸimdi, her tarafından sular fışkıran bir sürü 5 yıldızlı otel var.n Ölüdeniz’de yüzdünüz mü? - Ne yazık ki evet?n Neden ne yazık ki?- Su korkunç tuzlu. Beni uyardılar ama vücudunuzda korkunç bir yanma hissi oluyor. Yüzmek imkansız, çok yorucu, top gibi devamlı suyun üstünde batmadan olduÄŸunuz yerde dönüyorsunuz. Başınızı suya sokmamanız lazım, çıkar çıkmaz duÅŸ almanız gerek. FALAFEL YEMEDEN DÖNÃœLMEZAmman’a dair ne anlatacaksınız?- Amman benim tam düşündüğüm gibi bir yer çıktı. Ä°skenderiye, Beyrut, Adana, Tel Aviv gibi ÅŸehirler DoÄŸu Akdeniz hissini veren, o kültürü yaÅŸatan ÅŸehirler. Amman da bu DoÄŸu Akdeniz halini çok yoÄŸun hissettiÄŸim yerlerin biri. Ä°zmirli olduÄŸum için de kendimi evde hissettiÄŸim bir yer. Bir sürü tepenin üzerinde, bir sürü beyaz evin olduÄŸu bir ÅŸehir. Ä°stanbul gibi modern hayatın, yerleÅŸimin yavaÅŸ yavaÅŸ ÅŸehir dışına yayıldığı ama tam ortasında eski ÅŸehir merkezini barındıran bir yer... Merkezde antik zamandan kalma yapılar var, onun hemen yanında ise Romalılardan kalma ikinci bir yerleÅŸim var. Bunların etrafında da ÅŸehrin pazarı ve günlük ticari hayatın geliÅŸtiÄŸi bir yapılanma yer alıyor.n Amman’da neler yapmayı önerirsiniz?- Her gittiÄŸimde çok heyecanla yaptığım bir ÅŸey var, o da falafel yemek. Falafel bizde olmayan bir ÅŸey, onun için ne zaman gitsem yiyorum. Falafel nohut köftesi, ya dürüm içinde yiyorsunuz ya da sade. Acılısı, acısızı var. Sokaklarda da çok satılıyor, orada sokak yemeÄŸi olarak görülüyor, bu yüzden bana çok gülüyorlar. Yemek dışında... Arkeoloji Müzesi son derece önemli bir müze. Yapı itibarıyla çok küçük ve çok bakımsız ama içindekiler o kadar önemli ki! Bir kere Dead Sea Scrolls’un (Ölüdeniz Parşömenleri) önemli bir kısmı burada. Herkes Ä°srail’de sanır ama deÄŸil. Bir de bundan 6-7 yıl önce Ain Ghazal’da bulunan, tarihte hiç rastlanmamış olan, MÖ 6500 civarına ait, çok ilginç heykeller var. Bugünün modern heykellerine benziyorlar.n Aqaba’yı beÄŸendiniz mi?- Aqaba kontrastların ÅŸehri. Bir yanda bir plaj var, yanında kralın yeni yapılan inanılmaz güzel sarayı ve bizdeki villa tipi evler... Son derece geliÅŸmiÅŸ, denize bakan güzel mahallelerin yanında korkunç eski, fakir ve ne yazık ki çok sofistike sayılamayacak bir ÅŸehir merkezi... Ama bir yandan da Ãœrdün’ün dünyaya açılan yüzü. Her milletten insanın yaÅŸadığı bir liman kenti. Düzensiz bir geliÅŸmenin sonucu oluÅŸmuÅŸ bir ÅŸehir burası.n Ãœrdün’de baÅŸka ne çok hoÅŸunuza gitti?- Amman’dan Aqaba’ya dört saatlik bir otomobil yolculuÄŸu yaptım. DaÄŸlardan, tepelerden, Vadi Rum’dan, Magada ÅŸehrinden geçiyorsunuz. Kıpkırmızı bir kaya çölünde gidiyorsunuz. Çok deÄŸiÅŸik bir coÄŸrafya. En etkilendiÄŸi yerlerMexico City, Coyoacan semti ve Frida Kahlo’nun eviAdana, Karatepe Ören Yeri ve Aslantas Barajı Milli Parkı Amerika, Nawajo Kızılderili bölgesi / ArizonaNepal, Pokhara vadisi köyleriAtina, Benaki Müzesi PETRA’YA GÄ°RÄ°Åž ÇOK HEYECANLIYaklaşık yarım saatlik bir yolu yürüyerek giriyorsunuz ÅŸehre. Ä°steyen at ve eÅŸekle de gidebiliyor. O yolda giderken sizi neyin beklediÄŸini bilmiyorsunuz ve her dakika baÅŸka bir gezegene gidercesine bir beklenti büyüyor içinizde. Åžehrin içine girdiÄŸiniz anda rüyalarınızda bile göremeyeceÄŸiniz, kayalara oyulmuÅŸ, bir saray edasıyla yapılmış binalar çıkıyor karşınıza. Korkunç bir kontrast var burada; son derece fakir ve bunların içinde yaÅŸayan, o zamanın ihtiÅŸamıyla kesinlikle baÄŸdaÅŸmayan bir hayat tarzında yaÅŸayan insanlar var. Bunlar çoÄŸunlukla orada iÅŸi olanlar, yerliler; geceleri kayalara oyulmuÅŸ evlerde kalıyorlar. Aslında yasak.seyahatte ne okuyorGittiÄŸi yerin tarihini ve arkeolojik verileri içeren akademik bir kitap, o ülkeyle ilgili daha genel bir kitap ve onu rahat ettiren bir roman.ne dinliyorSeyahatte müzik dinlemiyor ama gittiÄŸi yerin müziklerini satın alıyor.ne yiyor, ne içiyorYıllar önce Hindistan’da 15 gün boyunca sadece su içerek yaÅŸamış. Åžimdi ise daha rahat, görüntüsüne güvendiÄŸi, onu gezdiren kiÅŸilerin önerdiÄŸi her ÅŸeyi yiyor.ne giyiyorSon zamanlarda çok ciddi giyinmekten ÅŸikayetçi. Ä°deal seyahat kıyafeti ÅŸort, bot, tişört ve bandana.neyle seyahat ediyorOtomobil kiralamayı çok seviyor. Öğrencilik yıllarında Hindistan’da tavukların arasında, Meksika’da motosikletle ve her türlü koÅŸulda çok yolculuk yapmış.nerede kalıyorDaha 40 yaşında bile deÄŸil ama ‘yaÅŸlandıkça’ daha iyi otelleri tercih ettiÄŸini söylüyor. kimle seyahat ediyorArtık çok sık olamasa da eÅŸiyle; iÅŸ yüzünden genellikle yalnız seyahat ediyor.çantasının olmazsa olmazlarıKitap; ÅŸapka, bandana gibi kafasına takabileceÄŸi ve başını serin tutacak herhangi bir ÅŸey ve bir kredi kartı.Â