Uçurumun kenarında sıra dışı yaşam: Amediye

Tarihi Asur dönemine dayanan Amediye Şehri’nin her yeri tarih kokuyor. Dağın tepesine kurulu Amediye Şehri Selçuklu hükümdarı İmadeddin Zengi tarafından kurulmuş. Asur döneminde şehirde Kürtler, Yahudiler ve Asurlular birlikte yaşamışlar. Ayrıca şehir Türkiye sınırına 17 kilometre mesafede bulunuyor. İşte dağın tepesinde kurulu tarihi Amediye şehri hakkında bazı bilgiler…

Fotoğraflar: Foap

Amediye diğer adıyla İmediye Irak’ın kuzey kesiminde, Duhok ilinde bulunan bir şehirdir. Türkiye sınırına 17 kilometre mesafede olan bu şehir İmadettin Zengi tarafından 1142 yılında kurulmuş ve adını kurucusundan almış.

Osmanlılar döneminde Amediye Van ve Musul vilayetine bağlıydı. 19. Yüzyılın başında bölgede 2500 Kürt, 1900 Yahudi ve 1600 Süryani olmak üzere toplam 6000 kişi yaşıyordu. Amediye’de Asur döneminden bir sinagog kalıntısı ve kilise de bulunuyor.

Şehir, ismini kurucusu olan Selçuklu hükümdarı I. İmadeddin Zengi’nin adından almış. ‘İmadeddin’ isminden ‘Amediye’ ismi doğmuş.

Selçuklu hükümdarı İmadeddin Zengi 1142 yılında sarp bir tepede bulunan Aşib Kalesi’nin yıkıntıları üzerinde harabe bir şekilde duran bu şehri kurdu.

Amediye’nin ‘bayındır bir şehir olarak’ kurulması her ne kadar 1142 yılına denk geliyorsa da, tarihi çok eskilere, MÖ 3000’li yıllara kadar uzanıyor. Yani Asur İmparatorluğu dönemine kadar…

Batılı kaynaklar, bugünkü Amediye şehrinin bulunduğu yerde Asurlular zamanında Amat adında bir kent olduğunu belirtiyorlar.

Şehrin şimdiki ‘Amediye’ olan Kürtçe isminin Asurlular’a ait ‘Amat’ ile Selçuklular’a ait ‘İmadiye’ isimlerinin sentezinden oluşturulmuş bir isim olduğu düşünülüyor.

Ayrıca şehir kurulduğu tarihte Kürtlere, Asurlulara ve Yahudilere ev sahipliği yapmış.

Günümüzde şehir tamamen Kürtlerin yaşadığı bir yer. Ayrıca şehir dağın tepesine kurulu olduğundan genişlemesi de mümkün olamıyor. Bu da şehrin nüfusunun çok fazla yükselmemesine sebep oluyor.

Amerikan Distractify sitesi ’Dünyada görülmesi gereken en güzel 30 ilçenin listesi’ adıyla hazırladığı çalışmada Duhok iline bağlı Amediye ilçesine de yer verdi. Amediye listede 24. sırada yer aldı.

Amediye’nin tarihi çok eskilere dayandığı için şehirde birçok tarihi eser var. İşte onlardan bazıları:

Amediye Kalesi
Amediye Kalesi birçok tarihi yere ev sahipliği yapıyor. Eski Kapısı kalenin batısında bulunuyor. Eski Cami de şehir merkezinde yer alıyor.

Amediye, yüzyıllar boyunca, Osmanlı İmparatorluğu'nun sonuna kadar, Badinan Beyliği'nin başkenti olmuş ve bazı emirlerin mezarları hâlâ ilçe içinde yer almakta.

Kubhan Okulu
Kubhan Okulu eski İslami medresenin kalıntılarından biri. Amediye Kalesi’nin kuzey doğusunda ve Solaf tatil beldesinin kuzeyinde ağaçlarla dolu bir bahçenin içinde bulunuyor.

Kubhan okulu Miladi 17. yüzyılda İslami ilimlerin öğrenimini vermekteydi.

Bu dönemlerde medreseden yüzlerce imam ve hatip çıkmış ve kendilerine medrese tarafından şer'i icazet verilmiş.

Günümüzde ise medreseden o tarihi merkeze tanıklık eden bazı duvarlardan başka bir şey kalmamış.

Solav Şelalesi
Bu tatil beldesi Amediye ilçesine 4 km uzaklıkta yer alır. Solav Şelalesi ağaçlarla dolu bir vadide bulunuyor. Vadide bulunan ve dağın yamaçlarından Amediye bahçelerine dökülerek çağlayana benzer bir akıntı oluşturan suya Solaf ismi veriliyor.

Ziyaretçileri ve turistleri iyi ağırlamak, onlara iyi hizmet sunmak ve dinlenmelerine imkan vermek amacıyla buralara birçok otel ve çardak inşa edildi.

Bere Sılı Parkı
Bu Park Amediye ilçesinin doğusunda yer alır ve sonbaharda, Amediye sakinleri ve çevredeki köylerde Hasat Festivalini kutlamak için burada toplanır.

Parktaki tesis ve piknik alanı, tüm aileler için cazip bir site sağlıyor.