Esra Başak Madagaskar'ı anlattı

Esra BaÅŸak (29) hayatıma çok sevdiÄŸim bir arkadaşımın kardeÅŸi ve kardeÅŸimin arkadaşı olarak girdi. Yıllar sonra karşılaÅŸtığımızda WWF Türkiye’de (DoÄŸal Hayatı Koruma DerneÄŸi) çalışıyordu. Sonra bir ara gözden kaybettim, tekrar buluÅŸtuÄŸumuzda Hollanda’da çevre bilimleri konusunda master yapmış, ekonomik ekolojide uzmanlaÅŸmıştı.Yaptığı iÅŸe doÄŸanın bize bedava saÄŸladığı hizmetlere deÄŸer biçmek de denebilir. Hollanda’dan sonra ufak (!) bir seyahate çıkmış, akabinde de Türkiye’ye dönüp DoÄŸa DerneÄŸi’nde çalışmaya baÅŸlamıştı. Söz konusu seyahati ise bir senelik bir Madagaskar ziyaretiydi. Madagaskar dünyanın en fakir 10 ülkesinden biri ama doÄŸa güzelliÄŸi denince de ilk 10’a giriyor. Esra BaÅŸak Madagaskar’ı anlattı.n Madagaskar’a nasıl gittiniz?- Hollanda’da okurken erkek arkadaşım Damien’la tanıştım. Madagaskar’daki iÅŸi alan oydu. Ambanja’da sömürge döneminden kalma bir kakao ve kahve plantasyonunun iÅŸletmesi söz konusuydu. Benim de sakin bir dönemimdi, ya Türkiye’ye dönüp çalışacaktım ya da onunla Madagaskar’a gidecektim. ‘Şimdi yapmayacağım da ne zaman yapacağım’ deyip gittim. n Madagaskar dünyanın en büyük adalarından bir deÄŸil mi?- Evet, Grönland, Borneo, Papua Yeni Gine ile birlikte dördüncü büyük ada. Zaten bunlara kıta-ada deniyor. Tropik bir iklime sahip. Ama müthiÅŸ bir çeÅŸitlilik var. Adanın kuzeyinden güneyine gittikçe doÄŸanın, coÄŸrafyanın, canlıların deÄŸiÅŸimine tanık oluyorsunuz. Kuzeydeki Diego Suarez (Antsiranana) bölgesinde müthiÅŸ yaÄŸmur ormanları var, orta kesim Ankara gibi yüksek platolarla, güney ise çöllerle kaplı. Bunun nedenlerinden biri de adanın doÄŸusundaki Hint Okyanusu’na paralel sıradaÄŸlar. Adanın insanları da doÄŸası gibi, kuzeyden güneye doÄŸru fark ediyor. Ten rengi farklı, yaÅŸayışları, müzikleri farklı.n Adada ilk gördüğünüz, ilk dikkatinizi çeken neydi?- Her taraf mango doluydu. Biz burada bir çeÅŸidini biliriz, orada 16 çeÅŸit falan var. AÄŸaçtan kafanıza mango düşüyor. Hayata dair ilk hatırladığım ÅŸey ise baÅŸkent Tana. (Antananariva) Kalabalığıyla, hızlı hayatıyla tam bir baÅŸkent. Madagaskar’da kaldığım bir senede iki sivil toplum kuruluÅŸu için iki proje geliÅŸtirdim. Biri Nosy Be’nin güneyinde saÄŸlık konusuyla ilgileniyordu, diÄŸeri evimizin 100 metre arkasından geçen Sambirano Nehri’ni koruma amaçlıydı. ARKA BAHÇEMDE KAHVE KAKAO, VANÄ°LYAn Nerede yaÅŸadınız?- BaÅŸkent Tana’ya 700-800 km mesafedeki Ambanja’daydım. Ambanja esas adada ama Madagaskar’da ulaşım çok zorlu olduÄŸu için, önce Nosy Be adasına gidip, oradan tekneyle geri geçmemiz gerekiyordu. Yaklaşık 10 bin kiÅŸilik bir kasaba bu. Adanın kuzeybatı kıyısındaki Mahajanga ile bizim yaÅŸadığımız yer arasındaki bölgede yaÄŸmur zamanında hiçbir ulaşım imkanı yok.n Bu bakımdan da benziyormuÅŸ Türkiye’ye. Bizde de kar yağınca binlerce köye ulaşılamıyor.- Aynen öyle, resmen mahsur kalıyorsunuz. Birkaç ay Ambanja’dan dışarı adımımızı atamadık. Bir de sıtma olduk. Ben hafif geçirdim ama erkek arkadaşım bayağı ağır geçirdi. Ä°laç alabiliyorsunuz ama uzun süre kalınca tavsiye etmiyorlar. Ä°lacın çok yan etkisi var, bırakmak zorunda kaldım. Fransız sömürgeciliÄŸi döneminde yapılmış koloniyal stilde, verandalı, beyaz, tek katlı bir evde yaÅŸadık. Eve giren yolda iki sıra begonvil vardı, bütün sene açtılar. Arka bahçemde kakao ve kahve, vanilya, biber, bir sürü baharat ve çiçekler vardı. Mesela aromaterapi yaÄŸlarında kullanılan ylang ylang bitkisi doluydu her taraf. Bütün zorluÄŸuna raÄŸmen bugüne kadar yaÅŸadığım en güzel yerdi.n Adadaki ulaşım imkanları nasıl? O kocaman adada sadece 730 kilometrelik bir demiryolu ağı var, bana çok az gözüktü.- Az zaten. Ãœstelik karayolları da felaket. ÇoÄŸuna yol bile diyemezsiniz. Maceracı ruhunuz bile olsa, o yollarda yolculuk içinizi dışınıza çıkarır. Tren çok az yerde var, ÅŸehirlerarasında taxi-bus (taksi-otobüs) dedikleri ÅŸeyler çalışıyor. Ama sanmayın ki bu bir otobüs; bildiÄŸiniz kamyonet. Kasasına binip, tıklım tıkış, tavuklarla, mangolarla birlikte yolculuk yapıyorsunuz.MAVÄ° BURUNLU BUKALEMUNU BAÅžKA YERDE GÖREMEZSÄ°NÄ°Zn Neden Madagaskar’da doÄŸa turizmi önemli?- Adalar genellikle endemik bakımdan, yani sadece orada bulunan türler açısından önemlidir. Madagaskar çeÅŸitlilik açısından Kosta Rika veya Brezilya kadar zengin olmayabilir ama buradaki canlıların yüzde 90 baÅŸka hiçbir yerde yok. Bir parkta 73 çeÅŸit kuÅŸ var yazıyorsa, size az gelmesin. Onlar, o adadaki baÅŸka yerde bile yoklar. Mavi burunlu, küt kuyruklu bukalemunu, siyah lemürü baÅŸka yerde göremezsiniz. Benim arka bahçemde bile neler yaşıyordu!n Yılanlar zehirli, lemürler tehlikeli mi?- Bu adada yaÅŸayan hiçbir hayvandan korkmanıza gerek yok. Zehirli akrepler var ama bir sene boyunca gerçek bir tehlikeyle karşılaÅŸmadım. Sıtma taşıyan sivrisinekler en tehlikelisi. Bir de kırmızı ve turuncu kurbaÄŸaları ellememekte fayda var. Evrimsel süreçte yırtıcı ve tehlikeli hayvanlar yok olmuÅŸ. En büyük etobur, vaÅŸak boyutlarında bir hayvan.n Nosy Be Adası kumsalları, denizi ve otelleriyle dünya standartlarında bir tatil bölgesi mi, yoksa Madagaskar standartlarında mı iyi?- YemeÄŸi, otel standartları, sıcak suyu vs. ile Madagaskar standartlarının üzerinde bir yer. Dalmak, ÅŸnorkel yapmak mümkün. Maradoka isimli tarihi bir bölge de var adada. Ayrıca Reserve Naturelle Integrale de Lokobe DoÄŸal Parkı’nda birçok hayvan türü görebilirsiniz. Çok güzel krater gölleri de var. n Madagaskar’da halen günlük hayatını sürdüren 18 kabile olduÄŸunu okudum. Bunların ‘fady’ dedikleri bir takım sosyal-lokal tabuları varmış, nedir bunlar?- Birkaç kere tanık oldum. Fady’ler toplumsal, kısıtlayıcı inançlar. Bölgesel olarak deÄŸiÅŸiyorlar. Adanın genelinde atalardan gelen gelenek-göreneklerle yaÅŸam hakim. Çok kuvvetli ve çok sert kalıpları var. Mesela benim bölgemde, salı ve perÅŸembe günleri Sambirano Nehri’nde çamaşır yıkayamazdık. Åželale, göl gibi bazı yerlerde belli davranışlar, belli renkleri giymek mümkün deÄŸil. Çok büyük tepki alıyorsunuz ve o gizli güçler, tanrılar tarafından cezalandırılacağınıza inanılıyor. n Başınıza bir ÅŸey geldi mi bu yüzden?- Yol kenarında bir sürü insan, bir yere saklanma gereÄŸi duymadan tuvaletini yapar orada. Gel gör ki, ben Madagaskarlı deÄŸilim, yolculukta ortalıkta olmak istemedim ve bir aÄŸacın arkasında hallettim iÅŸimi. MeÄŸerse o aÄŸaç kutsalmış. YaÅŸlı bir adam beni hemen kenara çekip azarladı. Yabancılara karşı toleranslılar ama yine de saygı göstermek gerek.n Neler yiyorlar?- Dünya üzerinde en çok pirinç tüketen ülke burası. Günde üç öğün pirinç yiyorlar, adanın birçok yerinde pirinç yetiÅŸtiriliyor. DiÄŸer yemekleri çok güzel. Benim yaÅŸadığım bölgede çok fazla miktarda taze balık bulunuyordu. Hindistancevizi ve mango kullanılıyor yemeklerde, bred dedikleri otları kullanıyorlar.seyahatte ne okuyorRoman veya doÄŸa bilimleriyle ilgili kitaplar okuyor.ne dinliyorYanında müzik taşımıyor, gittiÄŸi yerin müziklerini dinliyor.ne yiyor, ne içiyorÇok yiyor, çok içiyor, her ÅŸeyi deniyor. Eskiden et yemezken, Madagaskar’da etobur olmuÅŸ. DoÄŸadan alınmış ÅŸeyleri yemiyor, yenmek amaçlı özel olarak üretilenleri yemeye dikkat ediyor.ne giyiyorHer zaman rahat giyiniyor. Yanında mutlaka spor ve yürüyüş ayakkabısı oluyor.neyle seyahat ediyorTren ve otomobil. DoÄŸanın deÄŸiÅŸimine tanık olmayı seviyor.nerede kalıyorMinimum konfor arıyor; sıcak su ve temiz olması yeterli. Lüks aramıyor.kimle seyahat ediyorGezmeyi ve yemeyi çok seven bir aileden geldiÄŸi için ailesiyle seyahat etmeyi seviyor. Erkek arkadaşı da iyi bir yolculuk arkadaşı, ‘Kaprislerimi çekiyor’ diyor. En sevmediÄŸi ÅŸey, kalabalıkla seyahat etmek.çantasının olmazsa olmazlarıGüneÅŸ kremi, harita, not defteri-kalem, kimlik, mayo, dürbünÂ