Ege ile Akdeniz’in arasında... (Datça gezi rehberi)

“Datça’nın yolu bozuk” söylentilerinin gerçek olmadığını bir saatlik yolculukta anlıyorum. Aksine Dalaman Havalimanı’ndan Datça’ya uzanan güzergâhta Türkiye’nin seyir keyfi en yüksek yollarından birinin keyfini sürüyorum. Çam ormanlarıyla kaplı yamaçlar, her virajda bir görünüp kaybolan pırıl pırıl muhteşem deniz, dantel kıyılarda süzülen yelkenliler ve tek kişilik ıssız koylar...

Büyük şehir insanı olarak nicedir hasret kaldığım doğayla doya doya baş başa kalabildiğim Datça Yarımadası’nın en önemli ayrıcalığı, hemen her yerinden denize girilebiliyor olması belki de. Ege’nin en iyileri arasında yer bulan Bencik, Çatı ve Çiftlik koyları, henüz Datça’nın merkezine varmadan önüme seriliyor. Eğer istersem yol üzerindeki çadır ve karavan kamplarından birinde kalabilirim. Ama benim tercihim Datça’nın merkezine yakın olmak. Datça’nın dillere destan koylarına ve plajlarına uzanmak için ise yarımadanın uçlarına kadar sabretmem gerektiğini biliyorum.

‘Ne harika yer!’

 Artık Datça ilçe merkezine sadece üç kilometre yolum kaldı. Biraz ileriden sağa ayrılan sapak, Eski Datça’yı işaret ediyor. Buraya kadar gelip Eski Datça’ya, ünlü şair Can Yücel’in hayatının son yıllarını geçirdiği yere uğramamak olmaz. Eski Datça, küçücük sevimli bir meydan ve çevresine yayılmış birkaç sokaktan ibaret büyüleyici bir Akdeniz köyünü andırıyor. Kutu kutu evler, bal rengi kesme taştan yapılmış. Badem, zeytin ağaçları ve begonviller, beyaz badanalı bahçe duvarlarından dışarı taşmış. Sanat galerileri, kafeler ve butik oteller ise büyük şehirlerden gelip buraya yerleşen sanatçı ruhlu insanların eseri. 

İstanbul’da başarılı bir finans uzmanıyken mesleğini bırakıp buraya yerleşen Müberra Poyrazoğlu, asırlık bir taş binayı el sanatları atölyesine dönüştürmüş. Bir başka Datça tutkunu olan Yaşar Aydoğan ise yörenin kaybolmakta olan geleneklerinden biri olan ipek dokumayı yeniden canlandırmak için yoğun çaba sarf ediyor. Datça’nın antik dönemde önemli bir ipekçilik merkezi olduğunu anlatan Aydoğan, Caria Silk adı altında geleneksel üretim biçimlerini sürdürüyor. Bununla da kalmayıp civar köylerde Datçalı köy kadınlarına ipekböcekçiliği kursları veriyor. Gelelim Eski Datça’nın en ünlü simasına, yani Can Yücel’e... Badem ağaçlarının sarmaladığı dünya güzeli daracık bir sokağın içinde ünlü şairin evi bulunuyor. Zaten evin bulunduğu yerin adı da Can Yücel Sokağı. Çok sevdiği Datça’yı “Ne harika yer burası” diye niteleyen şair, her yıl 12 Ağustos’taki ölüm yıldönümünde Can Şenliği adı verilen etkinliklerle anılıyor. Eski Datça’daki son durağımız, Can Yücel’in de sağlığında oturmayı pek sevdiği ve burada kendisine ait bir köşe oluşturulan köy meydanındaki Orhan’ın Yeri. Bu bahçeli köy kahvesinde mola verdiğimde mekân sahibi soruyor: “Narpız, kekik, adaçayı, karabaş, garağan, sepsuyu, elmasçık, karpuz çayı...” Sahi siz hangisini alırdınız?

Don Kişot’u beklerken...

Bu kez Yeni Datça’ya doğru yol alıyorum. Birkaç kilometre ilerideki Kızlan Köyü girişindeki tarihi yeldeğirmenleri görüş sahama giriyor. Değirmenlerin içlerine girmeye karar veriyorum. Yaklaşık üç yüz yıldır Don Kişot’unu bekleyen altı değirmenden birine girmek, benim için sıradışı bir deneyim oluyor. Ana yolun devamı birkaç dakikada ilçe merkezine çıkıyor. 20 bin nüfuslu Datça’nın merkezi, avuçiçi kadar yer. ‘3B’ yani bal, balık ve bademiyle ünlü ilçede bu üçlüyü satan dükkânlara rastlamak zor değil. 
Çok şanslıyım çünkü Datça’da bademin tam zamanı!.. Ak, kaba, diş, yazı ve tüylü gibi isimlerle anılan bademin tazesi çoktan çıkmış bile. Deneyimli üreticilerin söylediğine bakılırsa “nurlu baba” denilen çeşidi Datça bademinin en kalitelisi. Bu doyumsuz lezzetin tadını çıkarırken kendimi iskelede buluyorum. Datça Limanı, mavi yolculuk teknelerinin sıralandığı minicik koyuyla insanı ilk görüşte âşık eden yerlerden. Üzerinde kültürel etkinliklerin yapıldığı bir amfi tiyatro bulunan palmiyeli ada, ince bir yolla limana bağlanmış. Kargı yolu üzerindeki Ilıca Gölü ise uzaktan bakıldığında insanda sanki denizle birleşecekmiş hissi uyandırıyor. Liman çevresindeki restoranlarda balık ve deniz ürünleri ağırlıkta. Restoran işletmecilerine balık tavsiyesi soruyorum. Şimdi Datça’da akya zamanı diyorlar. Ayrıca lagos ve sinarit ile deniz ıstakozunu öneriyorlar.

Koylardan koylara

Knidos’a uzanan yol, ıssız ada tadında manzaralarla dolu. Mesudiye sapağının devamında Datça’nın en güzel koylarından Hayıtbükü ve Palamutbükü’ne ulaşıyorum. Sonrasında ise maviyle yeşilin kol kola girdiği koylar önümde peş peşe sıralanıyor. Muhteşem manzaralar otomobilimin penceresinden akıp giderken fırsat buldukça Nihat Akkaraca’nın ‘Datça’da Zaman’ isimli kitabına ve yerel rehberlere göz atıyorum. Okuduklarımdan yarımadada Datçalıların ‘bük’ dediği tam 52 koy bulunduğunu öğreniyorum. Yolculuğum Datça Yarımadası’nın ucuna doğru sürüyor. Yazıköy’den sonra karşıma çıkan Afrodit’in kenti Knidos, beni geçmişe doğru bir seyahate çıkarırken, yemyeşil doğasını da önüme sermeyi ihmal etmiyor. Günümüzden yaklaşık 2 bin 500 yıl önce kurulan Knidos, dünyanın yedi harikasından biri olan İskenderiye Feneri’nin mimarı Sostratos’tan ilk astronomlardan Matematikçi Eudoksos’a kadar birçok bilginin yurdu olarak tanınıyor. Kimleri ağırlamamış ki bu topraklar? Karyalılar, Mikenler, Dorlar, Persler, Romalılar, Bizanslılar ve Osmanlılar... Karşımdaki tepe üzerinde bembeyaz gövdesiyle yükselen Deveboynu Feneri’ne bir selam çakıp günbatımının muhteşem kızıllığına dalıyorum...